Connie Willis - Zwarte winter

Eliwys schudde haar hoofd zonder haar blik af te wenden. ‘Wat moet ik tegen mijn gemaal zeggen als hij komt?’ Ze legde Agnes’ arm op de deken en nu pas besefte Kivrin dat het meisje dood was.

Kivrin waste het kleine lichaam, dat bijna helemaal was bedekt met paarsblauwe bloeduitstortingen. Haar hand was zwart geworden onder de aanraking van Eliwys. Het was net of ze was afgetuigd. En dat is ook zo, dacht Kivrin. Ze is geslagen en gemarteld en tenslotte vermoord. Een van de onnozele kinderen.

Haar kleed en hemdje waren stijf van het bloed en braaksel en haar andere kleren waren allang aan repen gescheurd. Kivrin wikkelde haar in haar eigen witte mantel en Roche en de meier legden haar in een graf.

Eliwys was er niet bij aanwezig. ‘Ik moet bij Rosemund blijven,’ zei ze toen Kivrin haar kwam halen. Ze kon niets voor haar dochter doen. Het meisje lag nog steeds volmaakt bewegingloos en Kivrin dacht dat de koorts een hersenbeschadiging had veroorzaakt. ‘En Gawyn kan terugkomen,’ zei Eliwys.

Het was erg koud. De adem kwam in wolkjes uit de mond van Roche en de meier toen ze Agnes in het graf legden, een gezicht dat Kivrin woedend maakte. Ze weegt niet meer dan een veertje, dacht ze bitter, je kunt haar met één hand dragen.

Ook de aanblik van al die graven maakte haar woedend. Het kerkhof was vol, net als een groot deel van het veld dat Roche had gewijd. Het graf van vrouwe Imeyne lag bijna onder het pad bij het hek en de baby van de meier was aan de voeten van zijn moeder gelegd, hoewel het kind niet was gedoopt.

En de jongste zoon van de meier, dacht Kivrin boos, en de klerk, waar willen jullie die begraven? De Zwarte Dood heeft niet heel Europa het leven gekost, hoogstens de helft.

‘ Requiescat in pace . Amen,’ zei Roche. De meier begon de kuil boven het kleine lichaam dicht te gooien.

U had gelijk, meneer Dunworthy, dacht ze verbitterd. Witte kleren worden hier maar vuil. U wist het toch allemaal zo goed? Ik had hier niet moeten komen, er zouden verschrikkelijke dingen gebeuren. Nou, die zijn ook gebeurd. U zou me natuurlijk graag vertellen dat u het had zien aankomen, maar dat is u niet gegund want ik weet niet waar de open plek is en de enige die me ernaartoe kan brengen is vermoedelijk dood.

Ze wachtte niet tot de meier het graf had gedicht of tot Vader Roche zijn vertrouwelijke praatje met God had beëindigd. Ze liep weg over het open veld, woedend op de meier die klaar was om het volgende graf te gaan delven, op Eliwys die niet wilde komen, op Gawyn die niet terugkeerde. Er komt helemaal niemand meer, dacht ze. Niemand.

‘Katherine!’ riep Roche.

Ze draaide zich om en hij kwam op een draf naar haar toe, met zijn adem als een wolk om hem heen.

‘Wat is er?’ vroeg ze bars.

Hij keek haar ernstig aan. ‘We mogen de hoop niet opgeven.’

‘Waarom niet?’ riep ze. ‘Meer dan drie kwart van het dorp is dood en het is nog maar net begonnen. De klerk en Rosemund liggen op sterven en de anderen zijn waarschijnlijk allemaal besmet. Waarom zou ik de hoop niet opgeven?’

‘God heeft ons niet helemaal verlaten,’ zei hij. ‘Agnes is veilig in Zijn armen.’

Veilig, dacht ze wrang. In de koude grond, in het donker. Ze sloeg haar handen voor haar gezicht.

‘Ze is in de hemel, waar de plaag niet kan komen. En de liefde Gods is altijd bij ons en niets kan ons ervan scheiden, noch dood, noch leven, noch engelen, noch de tegenwoordige dingen…’

‘Noch de komende dingen,’ zei Kivrin.

‘Noch hoogte of diepte, noch enig ander schepsel.’ Roche legde zacht een hand op haar schouder alsof hij haar zalfde. ‘Het was uit liefde dat Hij u heeft gezonden.’

Ze legde een hand op de zijne en pakte hem stevig beet. ‘We moeten elkaar helpen,’ zei ze.

Ze bleven een ogenblik zo staan, tot Roche zei: ‘Ik moet de klok luiden om de ziel van Agnes naar de hemel te begeleiden.’

Ze knikte en haalde haar hand weg. ‘Ik ga naar Rosemund en de anderen.’ Ze liep terug naar de ridderzaal.

Eliwys had gezegd dat ze bij Rosemund moest blijven, maar ze was met haar mantel aan op Agnes’ bed gaan liggen en keek naar de deur. ‘Misschien is zijn paard gestolen door mensen die voor de ziekte wilden vluchten,’ zei ze. ‘Daarom blijft hij zo lang weg.’

‘Agnes is begraven,’ zei Kivrin koel. Ze ging naar Rosemund.

Het meisje was bij kennis. Ze keek ernstig op en pakte Kivrins hand.

‘O, Rosemund.’ Ze voelde tranen in haar ogen prikken. ‘Hoe voel je je, lieverd?’

‘Ik heb honger,’ zei Rosemund. ‘Is mijn vader er al?’

‘Nog niet.’ Kivrin ging er bijna zelf nog in geloven. ‘Ik zal wat soep voor je halen. Blijf maar rustig liggen. Je bent erg ziek geweest.’

Rosemund sloot gehoorzaam haar ogen. Haar gezicht leek wat minder ingevallen, hoewel ze nog donkere plekken onder haar ogen had. ‘Waar is Agnes?’ vroeg ze.

Kivrin streek haar verwarde donkere haar uit haar gezicht. ‘Ze slaapt.’

‘Gelukkig,’ zei Rosemund. ‘Ik kan er niet tegen als ze zoveel lawaai maakt.’

‘Ik kom zo terug met de soep.’ Kivrin ging naar Eliwys. ‘Ik heb goed nieuws, vrouwe Eliwys,’ zei ze vurig. ‘Rosemund is wakker.’

Eliwys steunde op een elleboog om naar Rosemund te kijken, maar haar blik was apathisch, alsof ze met haar gedachten elders was, en ze ging meteen weer liggen.

Kivrin legde geschrokken een hand op haar voorhoofd. De huid voelde warm aan, maar Kivrin had nog koude handen van de buitenlucht en ze durfde het niet met zekerheid te zeggen. ‘Bent u ziek?’ vroeg ze.

‘Nee,’ zei Eliwys afwezig. ‘Wat moet ik tegen hem zeggen?’

‘U kunt zeggen dat Rosemund het beter maakt,’ zei Kivrin. Ditmaal scheen het tot Eliwys door te dringen. Ze stond op en ging bij Rosemund zitten. Maar toen Kivrin even later met de soep terugkwam uit de keuken, lag Eliwys weer met haar bontmantel over zich heen op Agnes’ bed.

Rosemund was in slaap gevallen, maar het was niet meer die angstaanjagende doodsslaap. Haar gezicht had weer wat kleur gekregen, hoewel het nog erg mager was.

Ook Eliwys sliep, of deed alsof, en dat was misschien maar goed ook. Terwijl Kivrin in de keuken was, had de klerk de deken van zich afgegooid en was half over de banken geklommen. Kivrin probeerde hem terug te brengen, maar hij sloeg wild om zich heen en ze moest Vader Roche gaan halen om haar te helpen.

Zijn rechteroog was ontstoken en er liep pus uit, alsof hij van binnen werd aangevreten, en hij graaide ernaar met beide handen. ‘ Domine Jesu Christe! ’ tierde hij. ‘ Fidelium defunctorium de poenis infermis! ’ Red de zielen van de gelovigen die aan de pijnen van de hel zijn ontkomen.

Ja, dacht Kivrin, terwijl ze zijn graaiende handen probeerde te bedwingen, red hem nu.

Ze deed Imeynes kistje weer open om iets te zoeken dat de pijn kon bestrijden. Ze vond geen opiumpoeder en ze wist ook niet of de papaver in 1348 al in Engeland voorkwam. Er waren wel een paar gedroogde oranjekleurige blaadjes die er enigszins als papaverblaadjes uitzagen. Ze maakte er een aftreksel van, maar de klerk kon niets door zijn keel krijgen. Zijn mond zat onder de zweren en zijn tanden en tong waren bedekt met gestold bloed.

Dit heeft hij niet verdiend, dacht Kivrin, zelfs al heeft hij de pest meegebracht. Niemand heeft dit verdiend. ‘Alstublieft,’ bad ze hardop, maar ze wist zelf niet wat ze wilde vragen. Haar gebed werd trouwens niet verhoord. De klerk begon donkere gal en bloed op te geven.

Het sneeuwde de twee volgende dagen en Eliwys ging langzaam achteruit. Toch leek ze niet de pest te hebben, ze had geen builen en hoestte niet. Kivrin vroeg zich af of ze werkelijk ziek was of alleen aan schuldgevoel of verdriet leed. ‘Wat moet ik tegen hem zeggen?’ herhaalde ze telkens. ‘Hij heeft ons weggestuurd omdat we hier veilig waren.’