Arkadij Strugacki - Żuk w mrowisku

I to wszystko. Na kartce nr 2 nic więcej nie było. Chociaż nie, na odwrocie ktoś na całą stronę namalował gwaszem coś w rodzaju stylizowanej litery x.

No cóż, Lwie Abałkin, Ryczący Lwie, teraz już coś niecoś o tobie wiem. Teraz już mogę zacząć cię szukać. Wiem, kto był twoim Nauczycielem. Wiem, kto był twoim Opiekunem. Znam twoich lekarzy. Jedno, czego nie wiem — komu i po co potrzebna była kartka nr 1? Przecież gdyby ktoś chciał się dowiedzieć, kim jest Lew Abałkin, mógłby połączyć się ze Światowym Ośrodkiem Informacyjnym (połączyłem się z Ośrodkiem), wybrałby numer kodu lub nazwisko i po upływie… raz-dwa-i-trzy… czterech sekund dowiedziałby się wszystkiego, co jeden człowiek ma prawo wiedzieć o drugim, nie znanym sobie człowieku.

Proszę bardzo — Lew Abałkin i tak dalej, numer kodu, kod genetyczny, urodzony w takim to a takim roku, rodzice (a właściwie dlaczego na kartce nr 1 nie ma mowy o rodzicach?): Stella Abałkina i Wiaczesław Ciurupa, szkoła internat w Syktywkarze, Nauczyciel, Szkoła Progresorów, Opiekun… Wszystko się zgadza. Tak. Progresor, pracuje od roku 60 na planecie Saraksz. Hm. Niewiele. Tylko oficjalne dane. Najwidoczniej w którymś momencie postanowił nie trudzić się dostarczaniem świeżych wiadomości służbie informacyjnej… A to co? „Adres na Ziemi nie zarejestrowany”.

Zażądałem następnej informacji: „Pod jakimi adresami rejestrował się na Ziemi numer kodowy taki a taki?” Po dwóch sekundach otrzymałem odpowiedź: „Ostatni adres Abałkina na Ziemi — Szkoła Progresorów nr 3 (Europa)”. Też bardzo interesujący szczegół. Albo Abałkin w ciągu ostatnich osiemnastu lat ani razu nie był na Ziemi, albo też jest wyjątkowym odludkiem, nigdy nie rejestruje swoich adresów i nie zamierza nikogo o sobie informować. Zarówno jedno, jak i drugie można sobie oczywiście wyobrazić, wygląda to jednak dosyć niezwyczajnie…

Jak wiadomo, Ośrodek Informacyjny zawiera tylko te informacje, które człowiek sam ma ochotę dostarczyć. A co zawiera kartka nr 1? Nie widzę tam absolutnie nic takiego, co Abałkin mógłby chcieć ukryć. Wszystko wprawdzie zreferowane jest znacznie dokładniej, ale przecież o tego rodzaju szczegóły nikt nie będzie zwracał się do ośrodka. Można zwrócić się do KOMKON-u 1, tam to wszystko jest w aktach. A o tym, czego nie wiedzą w KOMKON-ie, łatwo się dowiedzieć na Pandorze, wśród Progresorów, którzy albo przylatują tu na przeszkolenie, albo zwyczajnie wylegują się na Diamentowej Plaży u stóp największych w zamieszkanym Kosmosie piaszczystych wydm…

Dobra, Bóg z nią, z tą kartką nr 1. Chociaż odnotowałem sobie w pamięci, że nadal nie rozumiem, po co ona w ogóle jest potrzebna, i na domiar te wszystkie szczegóły. A jeśli już sporządzono ją z taką pieczołowitością, to dlaczego ani słowem nie wspomniano o rodzicach.

Stop. To akurat najprawdopodobniej nie powinno mnie obchodzić. Za to bardzo ciekawe, czemu kiedy wrócił na Ziemię, nie zarejestrował się w KOMKON-ie? Można to objaśnić następująco — załamanie psychiczne. Wstręt do swojej pracy. Progresor na granicy załamania psychicznego wraca na ojczystą planetę, której nie widział co najmniej od ośmiu lat. Dokąd pojedzie? Moim zdaniem do matki w takim stanie iść nie wypada. Abałkin nie wygląda na słabeusza, a raczej, wyrażając się ściśle, nie powinien wyglądać. Nauczyciel? Czy Opiekun? To możliwe. To całkiem prawdopodobne. Wypłakać się na przyjaznym ramieniu. Wiem po sobie. I to raczej Nauczyciel niż Opiekun. Bo jednak Opiekun to w pewnym sensie kolega, a Abałkin z odrazą myśli o swojej pracy… Stop. Stop, powiadam! Co się ze mną dzieje? Spojrzałem na zegarek. Na dwa dokumenty straciłem trzydzieści minut. A do tego nawet ich nie przestudiowałem, zaledwie przejrzałem. Zmusiłem się do koncentracji i nagle zrozumiałem, że sprawa wygląda kiepsko. Znienacka uświadomiłem sobie, że w ogóle nie interesują mnie rozważania na temat, jak odnaleźć Abałkina. Znacznie bardziej chciałbym zrozumieć, dlaczego tak koniecznie trzeba go odnaleźć. Oczywiście niezwłocznie ogarnęła mnie złość na Ekscelencję, chociaż prosta logika podpowiadała mi, że szef z pewnością udzieliłby mi wszelkich niezbędnych wyjaśnień, gdyby to mogło pomóc w poszukiwaniach. A jeżeli nie wyjaśnił mi, dlaczego trzeba szukać i znaleźć Abałkina, jasne jest, że to dlaczego nie ma żadnego związku z problemem jak.

W tym momencie zrozumiałem jeszcze jedną rzecz. A raczej nie tyle zrozumiałem, ile wyczułem. A nawet może nie tyle wyczułem, ile zacząłem podejrzewać. Cała ta bezsensowna teczka, ta ilość papieru, cała ta pożółkła pisanina nie dadzą mi nic, oprócz być może jeszcze kilku nazwisk i niebywałej ilości nowych problemów, które w dalszym ciągu nie mają żadnego związku z odpowiedzią na pytanie jak.

Do godziny 14.23 zakończyłem opis zawartości teczki.

Większą część zawartości stanowiły dokumenty napisane, jak zrozumiałem, ręką Abałkina.

Po pierwsze, było to sprawozdanie z uczestnictwa w operacji „Wymarły Świat” na planecie Nadzieja — siedemdziesiąt sześć stron, zapisanych wyraźnym, zamaszystym pismem, bez poprawek. Przejrzałem pobieżnie te stronice. Abałkin opisywał, jak wraz z Głowanem Szczeknem poszukując jakiegoś obiektu (nie zorientowałem się jakiego) spenetrował opuszczone miasto i jeden z pierwszych nawiązał kontakt z niedobitkami nieszczęsnych tubylców.

Piętnaście lat temu Nadzieja i jej straszliwy los była na Ziemi tematem numer jeden jako groźna przestroga dla wszystkich zamieszkanych planet Wszechświata i jako świadectwo najbliższej w czasie i największej co do swojej skali ingerencji Wędrowców w losy innych cywilizacji. Teraz uważa się za stwierdzone ponad wszelką wątpliwość, że w ciągu swego ostatniego stulecia mieszkańcy Nadziei utracili kontrolę nad rozwojem techniki i w praktyce nieodwracalnie zakłócili równowagę ekologiczną. Przyroda uległa zniszczeniu. Odpady przemysłowe, odpady powstałe w wyniku obłąkanych i rozpaczliwych eksperymentów mających na celu poprawę sytuacji do takiego stopnia zatruły planetę, że tamtejsza ludzkość, porażona całym kompleksem schorzeń genetycznych, skazana została na całkowite zdziczenie i nieuniknione wymarcie. Struktury genetyczne na Nadziei oszalały. Właściwie, o ile mi wiadomo, do tej pory nikt na Ziemi nie wykrył mechaniki tego szaleństwa. W każdym razie jeszcze żaden biolog nie skonstruował modelu tego procesu. Szaleństwo genetycznych struktur. Z zewnątrz wyglądało to jak gwałtowne, nieliniowe w czasie przyśpieszenie tempa rozwoju wszystkich, choćby elementarnie złożonych organizmów. Jeżeli zaś chodzi o ludzi, do dwunastu lat rozwijali się mniej więcej normalnie, następnie zaczynali gwałtownie dorośleć i jeszcze gwałtowniej starzeć się. Szesnastoletni wyglądali na trzydziestopięcioletnich, a dziewiętnastoletni umierali ze starości.

Rzecz jasna, że taka cywilizacja nie miała żadnej historycznej perspektywy, ale wtedy pojawili się Wędrowcy. Po raz pierwszy, o ile nam wiadomo, aktywnie zaingerowali w wydarzenia na obcej planecie. Teraz już można uważać za stwierdzone, że udało im się ewakuować przeważającą część ludności Nadziei przez tunele międzyprzestrzenne i najprawdopodobniej uratować. (Dokąd wyprowadzono te miliardy nieszczęsnych, chorych ludzi, gdzie się obecnie znajdują i co się z nimi stało — oczywiście nie wiemy i najpewniej dowiemy się nieprędko).

Abałkin uczestniczył tylko w samym początku operacji „Wymarły Świat”, i rola, którą mu wyznaczono, była wystarczająco skromna. Chociaż jeżeli spojrzeć na to z innego punktu widzenia, był pierwszym (i na razie jedynym) Progresorem-Ziemianinem, któremu zdarzyło się pracować w parze z przedstawicielem niehumanoidalnej rozumnej rasy.