Hal Clement - Een zaak van gewicht

“Barl,” zei hij na enkele ogenblikken stilte, “geloof je dat je een paar weken lang de moeilijkheden uit de weg kunt gaan, totdat wij hier onze zenuwen en onze spijsvertering weer gekalmeerd hebben? Iedere keer dat de Bree wordt opgehouden wordt iedereen op deze maan tien jaar ouder.”

“En wie heeft mij deze moeilijkheden bezorgd?” vroeg de Meskliniet. “Als ik niet de raad had gekregen beschutting te zoeken tegen een zekere storm — die ik achteraf veel beter op zee had kunnen ondergaan — had ik deze vliegtuigmakers nooit ontmoet. Ik kan niet zeggen dat ik er veel spijt van heb; ik heb een hoop geleerd en ik weet dat een deel van jouw vrienden het schouwspel niet hadden willen missen. Van mijn standpunt uit is deze tocht tot nu toe nogal saai geweest; de paar ontmoetingen die we gehad hebben zijn heel tam verlopen en hebben een verrassende winst opgeleverd.”

“Waar hou jij eigenlijk meer van, avontuur of geld?”

“Ja, dat weet ik eigenlijk niet. Af en toe begin ik aan iets omdat het me interessant lijkt; maar uiteindelijk ben ik het blijst als ik er iets aan overhoud.”

“Concentreer je dan alsjeblieft op wat je met deze tocht gaat verdienen. Als dat helpt zullen wij honderd of duizend scheepsladingen verzamelen van die specerijen die je net verkocht hebt, en ze opslaan waar de Bree overwinterd heeft; dat hebben we er graag voor over als je de gegevens maar verzamelt die wij nodig hebben.”

“Bedankt, maar ik reken erop dat ik genoeg winst ga maken. Jij zou nog alle plezier uit het leven halen.”

“Ik was al bang dat je er zo over zou denken. Vooruit dan maar, ik kan je geen bevelen geven, maar onthoud alsjeblieft wat dit voor ons betekent.”

Barlennan stemde toe, min of meer oprecht, en stuurde zijn schip opnieuw richting zuiden. Enige dagen lang was het eiland dat ze net verlaten hadden achter hen nog zichtbaar, cn vaak moesten ze van koers veranderen om andere eilanden te ontwijken. Een paar maal zagen ze zweefvliegtuigen over de golven scheren op weg van het ene eiland naar net andere, maar die beschreven telkens een wijde boog om het schip. Kennelijk verspreidde het nieuws zich snel onder deze mensen. Tenslotte zonk het laatste stukje land onder de horizon, en de menselijke waarnemers zeiden dat er vooruit verder geen land lag — met het huidige heldere weer was het makkelijk om de positie van het schip goed te bepalen. Bij een zwaartekracht van ongeveer veertig gaven ze het schip een meer zuidoostelijke koers om de landmassa te ontlopen die volgens Reejaaren ver naar het oosten lag. Eigenlijk volgde het schip een betrekkelijk nauwe doorgang tussen twee grote zeeën, maar de straat was veel te breed om de oevers van het schip af te zien.

Eén klein incident deed zich voor toen ze een eind de nieuwe zee waren opgevaren. Bij ongeveer zestig g begon de kano, die nog altijd trouw aan het einde van zijn kabel volgde, zichtbaar dieper te liggen. Terwijl Dondragmer zijn beste “heb ik het niet gezegd’ gezicht zette en bleef zwijgen, werd het vaartuigje naar de achtersteven getrokken en onderzocht. Er lag vrij veel methaan op de bodem, maar toen de boot was uitgeladen en aan boord getrokken voor inspectie was er geen lek te vinden. Barlennan concludeerde dat buiswater er de schuld van was, hoewel het vocht veel helderder was dan dat van de oceaan. Hij liet de kano in zee terugzakken en laadde hem weer vol, maar gaf een matroos opdracht hem om de paar dagen na te kijken en indien nodig leeg te hozen. Dit bleek een aantal dagen te helpen; de kano lag steeds mooi hoog wanneer hij net was geleegd, maar de snelheid waarmee hij volliep werd steeds groter. Nog tweemaal werd hij aan boord gehesen voor onderzoek, maar zonder resultaat; Lackland, die per radio om advies werd gevraagd, kon geen verklaring geven. Hij opperde dat het hout misschien poreus was, maar in dat geval zou hij van het begin af aan hebben moeten lekken.

Het hoogtepunt kwam bij meer dan tweehonderd g, toen ze meer dan een derde van de zeereis hadden afgelegd. De dagen werden langer nu de lente vorderde en de Bree steeds verder van zijn zon kwam; de zeelieden ontspanden zich naar rato. De man die voor het hozen moest zorgen lette dus niet zo erg op toen hij de kano naar de achterste vlotten trok en aan boord stapte. Vlak daarop werd hij goed wakker. De kano kwam natuurlijk iets dieper te liggen toen hij instapte; en doordat hij dieper zonk gaf het veerkrachtige hout van de zijwanden iets mee. Door het meegeven van de wanden zonk de kano iets dieper — daardoor gaven de wanden nog meer mee — en daardoor zonk de kano nog wat dieper weg — enzovoort.

Zoals alle kettingreacties voltrok ook deze zich binnen een opmerkelijk korte tijd. De matroos had nauwelijks tijd om te voelen dat de wanden van de kano naar binnen drukten toen het hele vaartuig zonk en de druk van buiten werd opgeheven. Een groot genoeg deel van de lading was dichter dan methaan zodat de kano zonk, en de matroos merkte dat hij zwom waar hij had verwacht te zullen varen. De kano zonk zo diep als zijn sleeptouw toeliet, en remde de Bree met zo’n ruk af dat de hele bemanning het voelde. De matroos klom weer aan boord van de Bree en legde uit wat er gebeurd was. De voltallige bemanning, behalve degenen die elders bezigheden hadden, rende naar de achtersteven en spoedig was het sleeptouw met de verdronken kano aan het einde ervan opgehaald. Met enige moeite werden de kano en dat deel van de lading dat goed vastgebonden was geweest aan boord gehesen, en werd een van de radio’s erop gericht. Het vaartuigje zelf werkte niet erg verhelderend: dankzij de geweldige veerkracht van het hout had de kano zelfs dit platdrukken overleefd. Hij had zijn oorspronkelijke vorm weer terug, en lekte nog steeds niet. Dit laatste werd vastgesteld toen hij opnieuw van zijn lading was verlost.

Toen Lackland hem inspecteerde schudde hij zijn hoofd: hij had er geen verklaring voor. “Vertel me precies wat er gebeurd is — wat iedereen die iets heeft gezien precies zag.”

De Mesklinieten voldeden aan dit verzoek. Barlennan vertaalde het relaas van de matroos die het overkomen was en de paar anderen die het voorval hadden gezien. Natuurlijk verschafte de eerste de belangrijkste informatie.

“Goede hemel,” mompelde Lackland zacht. “Wat heb je aan een middelbare schoolopleiding als je je die niet kan herinneren als je hem later nodig hebt? De druk in een vloeistof komt overeen met het gewicht van de vloeistof boven het desbetreffende punt — en zelfs methaan bij een zwaartekracht van een paar honderd g weegt heel wat per verticale centimeter. Dat hout is nauwelijks dikker dan papier; het is nog een wonder dat hij het zo lang heeft uitgehouden.” Barlennan onderbrak deze tamelijk nietszeggende alleenspraak.

“Ik hoor dat je weet wat er gebeurd is,” zei hij. “Kun je het ons uitleggen?”

Lackland probeerde het oprecht, maar slaagde slechts gedeeltelijk. Elk schooljaar weer zijn er een aantal middelbare scholieren die het begrip druk in kwantitatieve betekenis niet kunnen vatten.

Barlennan begreep wel dat hoe dieper men in zee gaat, hoe hoger de druk wordt, en dat deze toename hoger wordt bij hogere zwaartekracht. Maar hij zag geen verband tussen deze kracht en andere zoals de wind, of zelfs het ongemak dat hijzelf had ervaren toen hij eens bij het zwemmen te snel was gedoken.

Waar het om ging was natuurlijk dat van elk drijvend voorwerp zich een deel onder water moet bevinden, en dat dat deel vroeg of laat in elkaar wordt gedrukt als het hol is. Barlennan vermeed Dondragmers blik toen deze conclusie bereikt werd, en het troostte hem niet toen de stuurman opmerkte dat dit het punt moest zijn waardoor Reejaaren hem voor een spion aanzag. Holle boten, door zijn eigen volk gebruikt! De eilanders moesten al lang geleden hebben geleerd dat ze in het verre zuiden onbruikbaar waren.