Frank Herbert - Dzieci Diuny

DŻIHAD: „święta wojna”, krucjata religijna, krucjata fanatyczna.

DŻIHAD BUTLERJAŃSKA: krucjata przeciwko maszynom myślącym, komputerom i świadomym robotom, zwana potocznie Wielką Rewoltą. Napięcie między programistami a tymi, którzy uznawali wyższość zdolności człowieka (znaczone raz po raz mniejszymi i większymi pogromami antykomputerowymi) wzrastało przez przeszło pięćset lat, by w roku 201 P.G. przemienić się z rebelii w siejącą śmierć i zniszczenie prawie stuletnią dżihad, zakończoną w 108 P.G. Główne przykazanie Dżihad Butlerjańskiej zachowało się w Biblii P.K. jako „Nie będziesz czynił machin na obraz i podobieństwo rozumu ludzkiego”.

DŻIHAD FREMENÓW (zwana też DŻIHAD MUAD’DIBA): krucjata religijna (rozpoczęta w roku abdykacji Szaddama IV Corrino — 10196 E.G.), którą Fremeni ponieśli w kosmos w celu podporządkowania całego znanego wszechświata nowemu władcy. Dżihad pochłonęła przeszło sześćdziesiąt miliardów ofiar, spustoszyła dziewięćdziesiąt planet, kompletnie zdemoralizowała pięćset innych. Jej największy impet trwał zaledwie dwanaście standardowych lat. Kwizarzy Tafwidzi (fremeńscy kapłani) traktowali Dżihad Muad’Diba jako narzędzie szerzenia swej religii. Większość z czterdziestu wykorzenionych przez nich wyznań zniszczono po kampanii w układzie Molitor.

E.G.: „era Gildii”, skrót w kalendarzu Imperium opartym na dacie powstania monopolu Gildii Planetarnej (patrz: P.G.).

EKOLOGICZNA TRANSFORMACJA DIUNY: plan, mający na celu zmianę ekologii i klimatu Arrakis. Jego realizację rozpoczął Pardot Kynes (10121-10175), ojciec Lieta-Kynesa (10156-10191).

ELAKKA: niewysokie, krwisto-słojowate drzewa z Ekaz (czwartej planety Alfa Centauri B), najlepiej znane z produktów z nich otrzymywanych: lin, narkotyku elakka i semuty.

ERG: rozległy obszar pustyni pokryty wydmami, morze piasku.

FAI: danina wodna („podatek od ochrony”), główna forma płatności podatku na Arrakis.

FAUFRELUCHES: egzekwowany przez Imperium sztywny system podziału klasowego. „Miejsce dla każdego człowieka i każdy człowiek na swoim miejscu”.

FEDAJKINI: fremeńscy komandosi śmierci, najbardziej przerażający wojownicy swoich czasów, którzy służyli Muad’Dibowi podczas jego pierwszej bitwy przeciw rodowi Harkonnenów i siłom Corrinów, a później jako elitarne formacje w Drugiej Dżihad. Po odejściu Paula Muad’Diba na pustynię, w roku 10210 Alia rozwiązała oddziały fedajkinów. (Historycznie: grupa ludzi, którzy się zebrali i przysięgli poświęcić życie w imię sprawiedliwości).

FILTRFRAK: osłaniający ciało ubiór wynaleziony na Arrakis przez Fremenów, pozwalający na przetrwanie w pustyni poprzez zapobieganie utraty wydalanej wody i wilgoci. Jego podstawę stanowi mikrowarstwowa tkanina, stanowiąca pochłaniacz ciepła i wysokowydajny system filtracyjny wydzielin ciała. Warstwa stykająca się ze skórą jest lekko porowata i po wchłonięciu przez filtrfrak ciepła przenika przez nią pot. Następne dwie warstwy zawierają włókna wymiany ciepła i osadniki soli, która jest odzyskiwana. Mocz i fekalia przetwarzane są w specjalnych podkładkach udowych. Siły pompującej dostarczają filtrfrakowi głównie ruchy ciała (oddychanie i kroki — dzięki zamontowanym w pustynnych butach temag pompom piętowym), a także działanie osmotyczne. W otwartej pustyni na twarzy nosi się specjalną maskę, przez której filtr naustny wdycha się powietrze. Wydech następuje przez nos, w który wkłada się specjalny chwytowód zakończony filtrwtykiem. Odzyskana woda przepływa do kieszeni łownych, z których można ją pić za pomocą wodowodu (rurki w chomątku na szyi).

FILTRNAMIOT: małe, szczelne pomieszczenie przenośne, wykonane z tkaniny mikrowarstwowej, odzyskującej w postaci wody pitnej wilgoć wydalaną z oddechem przebywających w nim ludzi oraz osiadającą na zewnętrznych ściankach filtrnamiotu (patrz: PIACHOCHRAPY).

FONDAK: legendarna siedziba przemytników na Arrakis, której położenie utrzymywane jest w najgłębszej tajemnicy.

FREGATA: największy kosmiczny statek, mogący lądować i startować z powierzchni planety.

FREMENI: wolne plemiona na Arrakis, mieszkańcy pustyni, potomkowie Zensunnitów, którzy przybyli na Diunę trzy tysiące lat wcześniej.

FREMSAK: wyrabiana przez Fremenów sakwa z wyposażeniem umożliwiającym przeżycie na pustyni. W skład fremsaka wchodziły: literjony, filtmamiot, tabletki wzmacniające, odłówki, piachochrapy, lornetka, niezbędnik, barwolwer, nieckograf, filtrwtyki, parakompas, haki stworzyciela, dudnik, słup ognia, kondensator statyczny i Kitab al-Ibar (wraz z małą fiszką jarzeniową i szkłem powiększającym). Cała sakwa spakowana w niewielki tobołek ważyła w przybliżeniu dziesięć kilogramów.

GALEON: największy kosmiczny statek transportowy w systemie przewozowym Gildii Planetarnej.

GANGISHREE: peryferyjna planeta Imperium, jedna z wielu ujarzmionych przez Dżihad Fremenów.

GĄSIENIK PRZYPRAWOWY (lub GĄSIENIK PIASKOWY): potoczna nazwa maszyny przeznaczonej do poszukiwania i zbioru melanżu (patrz: ŻNIWIARKA).

GHAFLA: nieumiejętność skupienia się w obecności natrętnej muchy, stąd: osoba chwiejna, której nie należy ufać.

GHANIMA: „łup wojenny”, coś zdobytego w bitwie lub pojedynku. Najczęściej bezużyteczna pamiątka walki, budząca jedynie wspomnienia.

GHOLE: duplikaty ludzi, produkowane przez Bene Tleilax w zbiornikach aksolotlowych (patrz: AKSOLOTLOWY ZBIORNIK), zachowujące wzór genów oryginałów, ale pozbawione świadomych wspomnień z ich przeszłości.

GIEDI PRIME: planeta Wężownika B (36), ojczyzna rodu Harkonnenów.

GILDIA PLANETARNA: jedno z trzech ramion politycznego trójnoga wspierającego Wielką Konwencję. Gildia jest drugą (patrz: BENE GESSERIT — 2) ze szkół kształcenia ducha i ciała, które powstały w następstwie Wielkiej Rewolty. Podwaliny pod to, co stało się później Gildią Planetarną, położyli uciekinierzy przed Dżihad Butlerjańską, którzy odkryli Tupile („planeta azylu”). Powstanie monopolu Gildii w dziedzinie podróży, transportu i bankowości międzynarodowej przyjęto za datę początkową kalendarza Imperium.

GŁOS: termin używany w odniesieniu do manipulacji mową w celu zdobycia całkowitej kontroli nad słuchaczem; jedno z najbardziej imponujących uzdolnień Bene Gesserit — umiejętność wytwarzania (przez odpowiednio dobrane odcienie barwy głosu) bodźca słuchowego w celu zaszczepienia polecenia w podświadomości osobnika, a zatem stworzenia przymusu posłuszeństwa.

GOM DŻABBAR: (dosłownie: wróg ostateczny) — igła zatruta metacyjankiem, z pomocą której Cenzorki Bene Gesserit poddają świadomość ludzką próbie śmierci.

GRODŹ: przenośne lub instalowane na stałe, plastykowe lub metalowe zamknięcie hermetyczne, stosowane w celu niedopuszczenia do wyparowywania wilgoci z fremeńskich jaskiniowych obozowisk dziennych i wszelkich budynków na Arrakis.

GROT-GOŃCZAK: pospolita broń skrytobójcza. Szybująca w dryfie ostra, metalowa drzazga (o długości do 5 cm), która za pomocą ukrytej w pobliżu konsoli sterowana jest jak pocisk.

HADIS: sporządzony na podstawie ustnych przekazów zbiór tradycji fremeńskich, dodatkowe źródło zasad postępowania i przepisów religijno-prawnych.

HADŻDŻ: święta podróż, pielgrzymka.

HADŻI: pielgrzym Hadżdż.

HAKI STWORZYCIELA: pejczopodobne laski stosowane przez Fremenów do chwytania, dosiadania i ujeżdżania czerwi pustyni. Z jednej strony zakończone hakami, z drugiej były szorstkie dla pewniejszego chwytu. Laski miały różne długości: od niespełna półtora do przeszło dwóch metrów.