Frank Herbert - Dzieci Diuny

ADAB: władcza pamięć, która ogarnia człowieka sama z siebie.

AJAT: znaki życia (zwykle: ajat i burhan życia; patrz BURHAN).

AKSOLOTLOWY ZBIORNIK: urządzenie zawierające końcowe produkty technologii aksolotlowej, najistotniejszego osiągnięcia Tleilaxan. Technologia aksolotlowa nie ograniczała się wyłącznie do samego zbiornika, który był wynikiem znacznie wcześniejszych, długotrwałych badań genetycznych i przekształceń i nieco tylko przewyższał sztuczną macicę. Wytworami techniki aksolotlowej Tleilaxan były m. in. ghole, „wypaczeni” mentaci oraz lepsza, „poprawiona” rasa Nawigatorów Gildii Planetarnej (patrz: GHOLE oraz NAWIGATORZY).

ALAM AL-MITHAL: mistyczna kraina podobieństwa, gdzie nie ma żadnych fizycznych ograniczeń.

ARIF: (frem.) sędzia lub sąd.

ARRAKIN: pierwsza osada na Arrakis, do czasu objęcia Diuny w pseudolenno przez ród Harkonnenów siedziba rządu planetarnego. Po przejęciu planety przez ród Atrydów miasto Arrakin ponownie zostało obrane planetarną stolicą.

ARRAKIS: trzecia planeta Canopusa, bardziej znana jako Diuna; jedyne źródło życiodajnej przyprawy-melanżu.

BALISETA: pochodzący w prostej linii od cytry dziesięciostrunowy, szarpany instrument muzyczny. Ulubiony instrument imperialnych trubadurów.

BASZAR (często PUŁKOWNIK BASZAR): termin z militarnego leksykonu rodu Corrinów, oznaczający oficera sardaukarów o jeden stopień wyższego rangą od pułkownika w zunifikowanej hierarchii Imperium. Stopień utworzony dla wojskowego komendanta podregionu planetarnego (patrz: SARDAUKARZY).

BENE GESSERIT (1): wychowanka starożytnej szkoły kształcenia ducha i ciała (szkoły macierzystej na Wallach IX lub jednej ze szkół regionalnych, rozsianych na planetach; patrz poniżej).

BENE GESSERTT (2): zakon żeński, w ciągu stuleci działający za parawanem półmistycznej szkoły kształcenia ducha i ciała (założonej przede wszystkim dla dziewcząt po tym, jak Dżihad Butlerjańska zniszczyła tak zwane „myślące machiny” i roboty).

BESTIA RABBAN: Glossou Rabban (10132-10193), hrabia z Lankiveil, siridar-regent barona Vladimira Harkonnena na Arrakis.

B.G.: żargonowe określenie Bene Gesserit.

BIBLIA PROTESTANCKO-KATOLICKA: „Księga Ksiąg”, pismo święte opracowane przez Kongres Ekumeniczny Federacji (K.E.F.), który odbył się na neutralnej wyspie Starej Ziemi; zrewidowane połączenie starożytnych pism świętych, zawierające elementy najstarszych religii, łącznie z Maometh Saari, chrześcijańską Mahayanną, katolicyzmem zensunnickim i przekazami buddislamskimi. Za najwyższe przykazanie Bibli P.K. uważa się: „Nie będziesz kaleczył ducha”…

BI-LAL KAIFA: Amen. (Dosłownie: niczego już nie trzeba wyjaśniać).

BINDU: termin odnoszący się do układu nerwowego człowieka, szczególnie do szkolenia nerwów. Często określane jako bindu-nerwatura (patrz: PRANA oraz SZKOLENIE).

BLECH: otwarta, płaska pustynia.

BURHAN: dowody życia (zwykle: ajat i burhan życia; patrz: AJAT).

BURKA: izolowana opończa, którą Fremeni nosili na pustyni.

CENZORKA PRZEŁOŻONA: potocznie: Bene Gesserit Jasnowidząca — Wielebna Matka Bene Gesserit będąca jednocześnie dyrektorką szkoły regionalnej B.G.

CHAKOBSA: tak zwany „język magnetyczny”, który wywodzi się częściowo z pradawnego Bhotani (Bhotani-dżib, gdzie „dżib” oznacza dialekt). Mieszanina starożytnych narzeczy zmodyfikowanych przez rozmaite grupy w celu dochowania tajemnicy. Podstawę „języka magnetycznego” stanowi język łowiecki Bhotani: żargon najemnych morderców z okresu pierwszych Wojen Assassinów.

CHAUMAS: w niektórych dialektach: aumas. Trucizna podana w pokarmie, (dokładnie w suchym pożywieniu, w odróżnieniu od trucizny podanej w jakiś inny sposób).

CHAUMURKY: jedna z najbardziej znanych i popularnych trucizn, często używana przez assassinów. Chaumurky była bezbarwną i bezwonna cieczą, podawaną prawie zawsze w napojach. W niektórych dialektach: murky lub musky.

CHWYTOWÓD: zewnętrzny przewód filtrfraka, odprowadzający wydychaną przez nos wilgoć do systemu odzyskowego filtrfraka (patrz: FILTRFRAK).

CORIOLISA, KURZAWA: każda większa burza piaskowa na Diunie, której wiejące na otwartych równinach wiatry wzmagane są przez ruch obrotowy planety, aż osiągają prędkość do 700 km/h. Kurzawa Coriolisa powoduje „deszcz piasku” (el-sajal — opad pyłu wzniesionego na średnią wysokość, ok. 2000 m, lub matar — opad pyłu wzniesionego na dużą wysokość, powyżej 2000 m).

CORRINÓW, RÓD: ród pochodzący z Salusa Secundus (trzeciej planety Gammy Waiping), biorący swą nazwę od niby-mgławicy Corrin, w pobliżu której rozegrała się słynna bitwa kosmiczna (w roku 88 P.G.), ustalająca jego panowanie nad Imperium. Padyszach Imperator Szaddam IV, ojciec Irulany Corrino-Atrydy, był ostatnim, osiemdziesiątym pierwszym władcą z dynastii Corrinów. Po śmierci Szaddama IV spadkobiercą fortuny rodu został Farad’n, syn Wensicji (trzeciej córki Padyszacha Imperatora) i hrabiego Dalaka Fenringa, jednakże do czasu uzyskania odpowiedniego wieku regencję w jego imieniu sprawowała matka.

CYTADELA: pałac w Arrakin; największa budowla w całej historii ludzkości, zbudowana podczas dwunastoletniej Dżihad Fremenów i panowania Paula Muad’Diba Atrydy. Budowa Cytadeli została sfinansowana dzięki handlowi przyprawą. W jej skład wchodzi wiele całych budowli z ujarzmionych przez dżihad planet, które zostały przewiezione galeonami Gildii.

CZERW PUSTYNI: patrz: SZEJ-HULUD.

DAO: trans odrętwienia, rodzaj letargu bindu, w którym Bene Gesserit może spowolnić swoje fizjologiczne czynności do poziomu na krawędzi utrzymania życia. Trans pomocny w celu przetrwania w zagrażających życiu warunkach, a także potrzebny do odmłodzenia komórek.

DIUNA: potoczna nazwa Arrakis, trzeciej planety Canopusa. DRUGA DŻIHAD: patrz: DŻIHAD FREMENÓW.

DRUGI KSIĘŻYC: mniejszy z dwóch satelitów Arrakis, godny uwagi ze względu na sylwetkę skoczka pustynnego w rzeźbie powierzchni (patrz: PIERWSZY KSIĘŻYC).

DRYF: wtórna kolektorowa faza generatora polowego Holtzmana. Znosi ciążenie w pewnych granicach, określonych proporcjami masy i zużycia energii.

DRYFOWA LAMPA: patrz: KULA ŚWIĘTOJAŃSKA.

DUDNIK: fremeński przyrząd w kształcie krótkiego palika z mechanizmem sprężynowym i kołatką na końcu, używany w dwóch celach: przywołania lub odciągnięcia czerwi pustyni. Po wbiciu go w bardziej zwartą, nawietrzną stronę wydmy i zwolnieniu mechanizmu sprężynowego, kołatka wydawała charakterystyczne „dudnienie” przywabiające szej-huludy. Jako niezastąpiona pomoc w podróży, często niezbędna dla przeżycia, dudnik był jednym z elementów wyposażenia fremsaka (patrz: FREMSAK).

DYSTRANS: urządzenie składające się z dwóch części: translatora falowego — malutkiego kryształu ważącego niecałe pięć miligramów, wszczepionego stworzeniu przenoszącemu wiadomość, i z kodera-dekodera — rurki długości ok. dziesięciu centymetrów i siedmiu milimetrów średnicy. Urządzenie służy do wykonywania odbitek neuronowych w układzie nerwowym przedstawicieli gatunków rzędu Chiroptera lub ptaków w celu specyficznej komunikacji (rozwiniętej w znacznym stopniu przez Fremenów). Po wszczepieniu translatora naturalny głos zwierzęcia zawiera zapis wiadomości, którą z tej fali nośnej można wyodrębnić za pomocą drugiego dystransu. Dystrans wynaleziono na Ix (dziewiątej planecie Eridani A) około roku 10000 E.G., a w 10179 dokonano pierwszej pomyślnej implantacji kryształku dystransowego u człowieka.

DŻEKARATA: legendarna sicz ogłoszona tabu wiele pokoleń przed zapoczątkowaniem ekologicznej transformacji Arrakis, ponieważ była miejscem zamieszkania „wolnych insektów” (patrz: IDUALI). Dzięki powszechnemu sprzymierzeniu fremeńskich plemion Dżekarata została zaatakowana, a jej mieszkańcy eksterminowani.