Larry Niven - De splinter in gods oog

Eerst dacht Renner dat hij zich in de verkeerde kamer bevond. Het kleurenschema was frappant: oranje en zwart, geheel verschillend van de gedempte lichtbruine kleuren van die ochtend. Maar het ruimtepak dut uan de muur hing was wel degelijk het zijne met het kenmerkende patroon en zijn distinctieven op de borst. Hij keek om zich heen en probeerde tot een besluit te komen of die verandering hem beviel. Verder was er niets veranderd — ja, toch wel, het was warmer in het vertrek. De afgelopen nacht was het te koud geweest. Hij kreeg een ingeving, stak de kamer door en voelde hoe de temperatuur in die kleine nis was waarin de Splinters sliepen. Jawel, hier was het kil. Renners Splinter stond tegen de deurpost geleund en sloeg hem gade met zijn gebruikelijke flauwe glimlach. Renner grijnsde ietwat schaapachtig terug en ging vervolgens verder met zijn inspectie. De badkamer — dat toilet was anders. Precies zoals hij het geschetst had. Nee, toch niet; er zat geen water in. En ook kon je niet doortrekken.

Nou ja, er was maar één manier om een toilet op de proef te stellen. Toen hij klaar was en weer keek, bleek de pot blinkend schoon te zijn. Hij goot er een glas water in en zag hoe het wegliep zonder één druppel achter te laten. De pot had een wrijvingsloos oppervlak. Dat moet ik aan Bury vertellen, dacht hij. Goed voor bases op manen zonder atmosfeer, en werelden waar water of de benodigde energie voor het opnieuw bruikbaar maken ervan, schaars was. Morgen maar. Nu had hij te veel slaap daarvoor.

De omwentelingstijd van Levant was achtentwintig uren en veertig komma twee minuten. Aan de standaarddag van de MacArthur had Bury zich goed genoeg weten aan te passen, maar het is altijd makkelijker je aan een lange dag aan te passen dan aan een korte. Hij wachtte, terwijl zijn Fyunch(klik) hun Bruine om koffie stuurde. Dit deed hem het gemis van Nabil voelen… en zich afvragen of die Bruine soms nog meer van Nabils vaardigheden bezat. Hij besefte bijvoorbeeld dat hij de macht van die Bruin-en-wit-gestreepten al ernstig onderschat had. Blijkbaar kon zijn Splinter beslag leggen op ieder vervoermiddel van Splinter Alpha, ongeacht of dat al gebouwd was of nog niet; maar dat nam niet weg dat hij als tussenpersoon optrad voor iemand die Bury nog nooit ontmoet had. Een ingewikkelde situatie.

De Bruine kwam terug met koffie en nog een andere pot, waaruit hij een lichtbruine vloeistof goot waar geen stoom afkwam. ‘Of het schadelijk is? Hoogst waarschijnlijk wel,’ zei zijn Fyunch(klik). ‘De verontreiniging zou vergiftig voor je kunnen zijn, of anders de bacteriën die erin zitten. Het is water van buiten.’

Bury was niet gewoon het gesprek al te snel op zaken te brengen. Een al te gretige zakenman, vond hij, werd gemakkelijk beetgenomen. Hij was zich niet bewust van de duizenden jaren van traditie die er achter deze opvatting staken. Maar in overeenstemming daarmee spraken hij en zijn Splinter-verbindingsman eerst over vele andere dingen… ‘ “Over schoenen en schepen en zegellak, over koolstronken en koningen,” ’ citeerde hij, en vervolgens gaf hij een uitleg van al deze voorwerpen, waarbij zijn Splinter een duidelijke belangstelling aan de dag legde. Waar de Splinter vooral in geïnteresseerd was, waren de verschillende menselijke regeringsvormen.

‘Maar het lijkt me niet raadzaam het werk van deze Lewis Carroll te lezen,’ zei hij, ‘totdat ik heel wat meer van de menselijke beschaving af weet.’

Na verloop van tijd bracht Bury het onderwerp van luxeartikelen opnieuw ter sprake.

‘Luxeartikelen. Ja, in principe ben ik het met je eens,’ zei Bury’s Splinter. ‘Als een luxeartikel goed tegen vervoer bestand is, kan het zijn eigen onkosten derven alleen al door de verminderde brandstofkosten. Zelfs voor jullie Gekke Gerrit-aandrijving moet dat opgaan. Maar in de praktijk zijn er restricties tussen ons.’

Bury had er zelf ook al een paar bedacht. ‘Noem me er eens enkele,’ zei hij.

‘Koffie. Theesoorten. Wijnen. Ik neem aan dat je ook in wijnen handelt?’

‘Mijn godsdienst verbiedt wijn.’ Indirect hield Bury zich wel bezig met het vervoer van wijnen van wereld tot wereld, maar hij kon niet geloven dat de Splinters in wijnen zouden willen gaan handelen. ‘Het doet er ook eigenlijk niet toe. We kunnen niet tegen alcohol, en de smaak van koffie is ons onaangenaam. Hetzelfde zou waarschijnlijk ook voor jullie andere luxe voedingsmiddelen gelden, hoewel het misschien de moeite waard zal zijn ze te proberen.’

‘En zelf handelen jullie niet in luxeartikelen?’

‘Nee. Wel in macht over anderen, in veiligheid, in de duurzaamheid van gebruiken en dynastieën… zoals gewoonlijk spreek ik ook nu namens de gevers van bevelen. Ten gunste van hen handelen wij in dit alles, maar we handelen ook in diplomatie. Verder handelen we in duurzame goederen en noodzakelijke behoeften, en in vaardigheden — Wat vind je van onze kunstwerken?’

‘Die zouden tegen goede prijzen te verkopen zijn, totdat ze te algemeen werden. Maar ik denk dat onze handel er eerder een in ideeën zal zijn, en in ontwerpen.’

‘O?’

‘Dat wrijvingsloze toilet bijvoorbeeld, en het principe dat daarachter zit. En diverse supergeleiders, die jullie beter vervaardigen dan wij. Wij hebben daarvan een voorbeeld gevonden in een asteroïde. Kunnen jullie daar meer van maken?’

‘Ik weet zeker dat de Bruinen wel een manier zullen weten te bedenken,’ zei de Splinter met éen loom handgebaar. ‘Daarin voorzie ik geen enkel probleem. Jullie hebben beslist een heleboel te bieden. Land, bijvoorbeeld. We zullen stukken land willen kopen voor onze ambassades.’

Die zouden hun waarschijnlijk gratis aangeboden worden, dacht Bury. Maar voor dit ras moest land wel letterlijk van onschatbare waarde zijn; zonder menselijke tussenkomst zouden ze nooit meer land kunnen bezitten dan ze op dit moment hadden. En ze zouden ook land willen hebben voor het stichten van koloniën. Deze wereld was stampvol. Vanuit de ruimte had Bury de lichten van de steden gezien, één reusachtige zee van licht rond een aantal donkere oceanen. ‘Land, ja,’ beaamde hij, ‘en graan. Er zijn graansoorten die onder soortgelijke zonnen groeien als die van jullie. En we weten dat sommige daarvan voor jullie eetbaar zijn. Zouden die hier misschien voorspoediger gedijen dan jullie eigen soorten? In bulk zullen voedingsgewassen nooit op een winstgevende manier verscheept kunnen worden, maar de zaden ervan wellicht wel.’

‘Wellicht hebben jullie ook ideeën, die jullie aan ons kunnen verkopen.’

‘Dat lijkt me onwaarschijnlijk. Jullie vindingrijkheid is verbluffend en ontzagwekkend.’

De Splinter maakte een wuivend gebaar met zijn hand. ‘Dank je. Maar we hebben nog niet alles weten te vervaardigen. Zo hebben we bijvoorbeeld onze eigen versie van de Gekke Gerrit-aandrijving, maar de krachtveldgenerator die bescherming geeft tegen —’

‘Als ze mij terechtstellen, verliezen jullie daarmee de enige koopman in dit zonnestelsel.’

‘Bij Allahs — Ik bedoel, zijn jullie autoriteiten werkelijk zo vastbesloten hun geheimen te bewaren?’

‘Misschien dat ze te zijner tijd van gedachten veranderen als ze jullie beter hebben leren kennen. En trouwens, ik ben geen fysicus,’ zei Bury minzaam.

‘Ah, juist. Goed dan, Bury, laten we terugkeren tot het onderwerp van de kunst. Onze kunstenaars hebben de vrije hand, kunnen ongehinderd over de nodige materialen beschikken, en er wordt praktisch geen toezicht op hen uitgeoefend. In principe zou de wisseling van kunstwerken tussen de Splinter en het Keizerrijk de communicatie tussen ons bevorderen. We hebben nog nooit eerder getracht onze kunst op de smaak van een vreemde intelligentie te richten.’

‘De boeken en de instructieve films van doctor Hardy bevatten een groot aantal van dergelijke kunstwerken.’