Larry Niven - De splinter in gods oog

‘Meneer Renner, ik heb zo het gevoel dat onze dierentuin je een beetje tegenvalt.’

Whitbread vertrok zijn gezicht. Renner fronste zijn voorhoofd. ‘Ja, en ik probeer al een poosje erachter te komen waaróm. Ik zou me eigenlijk niet zo mogen voelen. Het is een complete buitenaardse wereld, speciaal gecondenseerd om het voor ons overzichtelijk te maken. Whitbread, krijg jij hetzelfde gevoel?’ Whitbread knikte met tegenzin.

‘Aha! Ik heb het. Ik zei het zelf al: een buitenaardse wereld, speciaal voor ons gecondenseerd, nietwaar? Hoeveel dierentuinen heb jij bezocht, en op hoeveel planeten?’

Whitbread telde ze in gedachten. ‘Zes, met inbegrip van die op Aarde.’

‘En allemaal waren ze precies als deze, behalve dat de illusie hier beter bewaard blijft. We hadden verwacht, iets te zien te zullen krijgen dat totaal anders was. Maar dat is het niet. Met uitzondering van de intelligente Splinters is het gewoon een vreemde planeet als alle andere.’

‘Daar is iets voor te zeggen,’ zei Whitbreads Splinter. Haar stem klonk een beetje weemoedig misschien, en het schoot de menselijke bezoekers te binnen dat de Splinters nog nooit een vreemde wereld gezien hadden. ‘Toch is het jammer,’ zei de Splinter. ‘Staley geniet, en Sally en doctor Hardy ook, maar dat zijn vakmensen.’ Op de volgende verdieping wachtte hen echter een schok. Doctor Horvath was de eerste die uit de lift stapte. Hij bleef stokstijf staan. Hij bevond zich in een straat van een of andere stad. ‘Ik geloof dat we op de verkeerde verdieping… uitgestapt… zijn…’ Zijn stem stierf weg. Gedurende een ogenblik dacht hij dat hij bezig was zijn verstand te verliezen.

De stad was uitgestorven. Er bevond zich weliswaar een aantal wagens in de straten, maar dat waren wrakken en sommige ervan vertoonden sporen van brand. Verscheidene gebouwen waren ingestort, de ervoor gelegen straat vullend met reusachtige puinhopen. Een krioelende massa zwarte dingen maakte kwetterende geluiden tegen hem en vluchtte toen weg in een zwerm, een goed heenkomen zoekend in een aantal donkere holen, die zich aftekenden in de schuine helling van een berg gebroken metselwerk. Weldra waren ze allemaal uit het gezicht verdwenen.

Horvath voelde zijn huid kriebelen. Toen een buitenaardse hand zijn elleboog aanraakte sprong hij met een gesmoorde kreet opzij. ‘Wat scheelt eraan, doctor? Jullie hebben toch zeker ook wel dieren die geëvolueerd zijn voor het leven in steden?’

‘Nee,’ zei Horvath.

‘Toch wel,’ zei Sally. ‘Ratten. En ook is er een soort luizen dat alleen maar op menselijke wezens voorkomt. Maar dat is zowat alles, geloof ik.’

‘Wij hebben er een heleboel,’ zei Horvaths Splinter. ‘Misschien dat we jullie er enkele van kunnen laten zien… hoewel ze erg schuw zijn.’ Van een afstand gezien waren de kleine zwarte beestjes niet van ratten te onderscheiden. Hardy nam snel een foto van een zwerm die overhaast dekking zocht. Hij hoopte er te zijner tijd een vergroting van te kunnen maken. Er was een groot, platgevormd beest, dat bijna onzichtbaar was totdat ze er pal voor stonden. Het had de kleur en het patroon van de bakstenen muur waaraan het zich vastklampte. ‘Precies een kameleon,’ zei Sally. En toen moest ze natuurlijk uitleggen wat een kameleon was.

‘Daar is er nóg een,’ zei Sally’s Splinter. Ze wees haar een beton-kleurig beest aan, dat zich aan een grijze muur vastgeklampt had. ‘Stoor het maar niet. Het heeft tanden.’

‘Waar halen ze hun voedsel vandaan?’

‘Daktuinen. Maar ze kunnen ook vlees eten. En daar heb je een insektivoor…’ Ze nam hen mee naar een ‘dak’ dat nu slechts twee meter boven de begane grond lag. Te midden van thans geheel verwilderde en uitbundig groeiende graanhalmen en fruitbomen zagen ze een kleine, armloze tweevoeter, die af en toe een opgerolde tong van meer dan een meter lengte liet uitschieten. Het schepsel zag eruit alsof het de wangen vol walnoten had.

Op de vijfde verdieping sloeg hen een bittere koude tegemoet. De hemel was loodgrijs. Sneeuwvlagen joegen over een onmetelijk grote, ijzige toendra. Hardy had nog wel wat willen blijven, want er bevond zich een aanzienlijke hoeveelheid leven in die hel van koude; struiken en kleine boompjes die door het ijs heen groeiden, een groot, stoïcijns uitziend ding dat hen negeerde, en een rondhuppelend sneeuwschoen-konijn met een dikke vacht, schotelvormige oren en geen voorpoten. Ze moesten bijna geweld gebruiken om Hardy mee naar buiten te krijgen, maar als ze dat niet gedaan hadden zou hij daarbinnen bevroren zijn.

Teruggekomen in het Kasteel stond het diner al op hen te wachten: scheepsproviand en plakken van een platte groene Splintercactus, vijfenzeventig centimeter in doorsnee en drie centimeter dik. De rode gelei die ze bevatten smaakte enigszins naar vlees. Renner vond het wel lekker, maar de anderen lustten het in het geheel niet. Op het overige voedsel stortten ze zich echter alsof ze uitgehongerd waren, tussen de happen door geanimeerd pratend. Het zou wel die extra lange dag geweest zijn, die hen zo hongerig gemaakt had.

Renners Splinter zei: ‘We hebben er wel enig idee van wat een toerist in een vreemde stad wenst te zien, dat wil zeggen, we weten wat jullie in je reisfilms plegen te vertonen. Musea. Het regeringsgebouw. Monumenten. Unieke architectuur. Verder misschien de winkels en nachtclubs. En bovenal: de manier van leven van de inheemse bevolking.’ Ze maakte een verontschuldigend gebaar. ‘Een gedeelte daarvan hebben we moeten schrappen. We hebben bijvoorbeeld geen nachtclubs. Te weinig alcohol, en we merken er niets van. Te veel, en de uitwerking is dodelijk. Jullie zullen in de gelegenheid gesteld worden onze muziek te horen, maar om jullie eerlijk de waarheid te zeggen zullen jullie er niet op gesteld zijn.

‘Onze regering wil zeggen: Bemiddelaars die bij elkaar komen om te praten. Dit kan overal zijn. De nemers van besluiten wonen waar het hen het beste uitkomt, en over het algemeen achten ze zich gebonden aan de door hun Bemiddelaars gesloten overeenkomsten. Van onze monumenten zullen jullie er een aantal te zien krijgen. En wat onze manier van leven betreft, die bestuderen jullie al geruime tijd.’

En de manier van leven van een Witte?’ vroeg Hardy. Toen sperde hij zijn mond open in een geeuw, die zijn kaken bijna ontwrichtte. ‘Hij heeft gelijk,’ mengde Hardy’s Splinter zich in het gesprek. ‘Het zou mogelijk moeten zijn ze de bedrijvigheid in de familieresidentie van een gever van orders te laten zien. Misschien kunnen we toestemming krijgen —’ Het buitenaardse wezen schakelde over op een schel gesnater.

De Splinters beraadden zich. Toen zei Sally’s Splinter: ‘Het moet mogelijk zijn. We zullen zien. Maar ondertussen zou ik zeggen dat het voor vandaag genoeg geweest is.’

Want het tijdverschil begon zijn uitwerking op de menselijke bezoekers te doen gelden. Doctor Horvath en doctor Hardy geeuwden allebei, knipperden met hun ogen, keken verbaasd, verontschuldigden zich en vertrokken. Bury draaide nog altijd op volle toeren. Renner vroeg zich af welke omwentelingstijd zijn planeet van herkomst wel hebben mocht. Hijzelf had voldoende tijd in de ruimte doorgebracht om zich aan iedere dagindeling te kunnen aanpassen.

Maar het gezelschap begon op te breken. Sally wenste iedereen goedenacht en vertrok naar boven, merkbaar onvast ter been. Renner stelde voor volksliedjes te gaan zingen, kreeg geen reactie en gaf het toen maar op.

Een wenteltrap voerde omhoog in het inwendige van de toren. Boven gekomen gaf Renner zijn nieuwsgierigheid de vrije teugel en sloeg een zijgang in. Toen hij op een luchtsluis stootte, besefte hij dat die toegang moest geven tot dat balkon, die platte ring die de toren omcirkelde. Hij voelde er niets voor de atmosfeer van Splinter Alpha eens te proberen. Hij vroeg zich trouwens af of het eigenlijk de bedoeling was dat balkon te gebruiken… en toen dacht hij weer aan een ring die een slanke toren omcirkelde en vroeg hij zich af of de Splinters soms grapjes uithaalden met Freudiaanse symboliek. Waarschijnlijk deden ze dat inderdaad. Hij vervolgde zijn weg naar zijn kamer.