Larry Niven - De splinter in gods oog

Bury scheen niet erg op zijn gemak; hij verschool zich zo veel mogelijk tussen de anderen in de groep. Die houdt er zeker niet van door zoveel ogen tegelijk bekeken te worden, dacht Renner. Zelf werd de Eerste Stuurman op dat moment van top tot teen bekeken door een hoogzwangere Witte, die de zwelling van haar kind hoog boven dat gecompliceerde grote gewricht in haar rug droeg. Renner grijnsde tegen haar, ging op zijn hurken zitten en draaide haar zijn rug toe. Zijn Fyunch(klik) bracht een aantal lage zangtonen voort. De Witte kwam dichterbij en eensklaps liet een half dozijn witte Splinters een dozijn kleine handjes langs zijn ruggewervels gaan.

‘Ja! ’n Beetje lager,’ zei Renner. ‘Daar ja, en nu krabben maar. Aahh.’ Toen de Witten weer doorgelopen waren, strekte Renner zijn lange benen en zette de pas erin om de anderen in te halen. Zijn Splinter draafde naast hem met hem mee.

‘Ik hoop maar dat ik die oneerbiedigheid niet van je overneem,’ zei zijn Fyunch(klik).

‘Waarom niet?’ vroeg Renner doodernstig.

‘Wanneer jullie er straks niet meer zijn, zullen wij weer andere dingen te doen krijgen. Nee, maak je maar geen zorgen. Als jij de Marine tevreden weet te stellen, kan het voor mij vast niet moeilijker zijn ervoor te zorgen dat de gevers van bevelen tevreden met mij blijven.’ Er lag een bijna weemoedige klank in haar stem, dacht Renner — maar hij was er niet zeker van. Als Splinters er al gelaatsuitdrukkingen op na hielden, had Renner ze in elk geval niet leren onderscheiden. Een flink stuk voor hen uit werd het Museum zichtbaar. Evenals alle andere gebouwen was het vierkant van constructie, maar de voorkant was van glas, of iets dat daarop leek. ‘Wij houden er veel gebouwen op na, waarop jullie woord “Museum” van toepassing zou zijn,’ vertelde Horvaths Splinter, ‘zowel in deze als in andere steden. Maar dit was het dichtst bij en het is gespecialiseerd op het gebied van schilderkunst en beeldhouwwerk.’

Er kwam hen weer een van die kolossen achterop, die drie meter hoog boven hen uit torende, en eigenlijk nog een meter hóger als je de vracht meetelde die het op zijn hoofd meedroeg. Het? Nee, het was een zij, zag Renner aan de langwerpige, afgeplatte zwelling hoog boven het onderlichaam, die haar zwangerschap verried. De ogen waren zachte diereogen zonder iets van besef of belangstelling erin; ze haalde hen in en liep door zonder ook maar even de pas in te houden. ‘Het dragen van een kind schijnt zo’n Splinter niet te vertragen,’ merkte Renner op.

Er keerden zich bruin met wit gestreepte schouders en hoofden naar hem om. ‘Nee, natuurlijk niet,’ zei Renners Splinter. ‘Waarom zou het ook?’

Sally Fowler ging daarop in. Zorgvuldig trachtte ze uit te leggen, hoe nutteloos en onbruikbaar vrouwelijke menswezens waren als ze zwanger waren. ‘Dat is een van de redenen waarom zich bij ons mannelijk georiënteerde samenlevingen plegen te ontwikkelen. En Ze was nog steeds bezig een lezing over de aan zwangerschap en bevallingen verbonden problemen te houden, toen ze het Museum bereikten.

De deuropening was zo laag, dat Renner met zijn neus tegen de bovendrempel opgelopen zou zijn als hij zich niet gebukt had. De plafonds waren iets hoger; daar streek hij met zijn haar langs. Doctor Horvath zag zich genoodzaakt zijn hoofd gebogen te houden. Ook was de verlichting een beetje te geel van kleur. En de schilderijen hingen te laag.

De omstandigheden waren voor een bezichtiging niet ideaal te noemen. En de kleuren leken ook al onecht. Er volgde een geanimeerde conversatie tussen dr. Horvath en zijn Splinter, nadat eerstgenoemde onthuld had dat blauw plus geel voor een menselijk oog gelijk staat aan groen. Het oog van een Splinter had dezelfde constructie als dat van een mens, of van een octopus, trouwens: een bol, een lichtgevoelige lens en een aantal zenuwuiteinden langs de achterzijde, die in verbinding stonden met het netvlies. Het verschil zat echter in het netvlies zelf dat bij de Splinters anders was.

Toch ging er wel iets van die schilderijen uit. In de hoofdzaal — die plafonds van drie meter hoogte had, en waarvan de wanden behangen waren met grotere schilderijen — bleef het gezelschap staan voor een straattafereel. Het gaf een Bruin-en-wit-gestreepte te zien die op een voertuig geklommen was en blijkbaar bezig was een menigte Bruinen en andere Bruin-en-wit-gestreepten toe te spreken, terwijl achter hem de hemel brandde met een rode gloed als van een zonsondergang. Bij wijze van gelaatsuitdrukking vertoonden ze allemaal die zelfde nietszeggende grijns, maar Renner kreeg een indruk van gewelddadigheid en bekeek het schilderij eens wat aandachtiger. Er waren er een heleboel in die menigte, die werktuigen bij zich hadden. Stuk voor stuk hielden ze die in hun linkerhanden, en sommige van die werktuigen waren gebroken. En het was de stad zelf die in brand stond.

‘Het heet “Hervat de Arbeid”. Jullie zullen wel merken dat het Gekke Gerrit-thema telkens weer terugkeert,’ zei Sally’s Splinter. Voordat iemand haar had kunnen vragen dit nader toe te lichten, was ze alweer doorgelopen.

Het schilderij dat ernaast hing gaf een half en half op een Splinter lijkend wezen te zien, lang en mager, met een klein hoofd en lange, dunne benen. Het kwam uit een bos vandaan gerend recht op de kijker af. Zijn adem hing als een witte rooksliert achter hem. ‘De Koerier’, was de naam die Hardy’s Splinter eraan gaf.

Het volgende schilderij was eveneens een tafereel in de open lucht: een twintigtal Bruinen en Witten, die rond een hoog oplaaiend kampvuur zaten te eten. Ze werden rondom bespied door fonkelende rode diere-ogen. Het hele landschap was donkerrood; en boven hen glinsterde Murchesons Oog tegen de achtergrond van de Kolenzak. ‘Jullie kunnen er niet uit opmaken wat ze denken en voelen, neem ik aan? Daar waren we al bang voor,’ zei Horvaths Splinter. ‘Het is een gedachtenoverbrenging zonder woorden. Wij bedienen ons van andere signalen.’

‘Dat zal wel zo zijn,’ zei Bury. ‘Deze schilderijen zouden wel verkoopbaar zijn, maar bij geen ervan is dat in bijzondere mate het geval. Het zouden slechts curiositeiten zijn… maar niettemin beslist waardevol als zodanig, gezien de enorme potentiële markt hiervoor en het beperkte aanbod. Maar voor ons gaat er geen boodschap van uit. Wie heeft ze geschilderd?’

‘Deze is al heel oud. Zoals jullie kunnen zien is het op de muur van het gebouw zelf geschilderd, en —’

‘Maar door wat voor type Splinter zijn ze geschilderd? Door Bruin-en-wit-gestreepten?’

Er ging een onbeleefd gelach op onder de Splinters. Toen zei Bury’s Splinter: ‘Jullie zullen nooit enig kunstwerk zien, dat niet door een Bruin-en-wit-gestreepte gemaakt werd. Communicatie is onze specialiteit. En kunst is communicatie.’

‘Heeft een Witte dan nooit een boodschap die hij overbrengen wil?’

Natuurlijk. Maar dan laat hij die door een Bemiddelaar overbrengen. Wij vertalen, wij brengen gedachten over. Een heleboel van deze schilderijen zijn argumenten, langs visuele weg naar voren gebracht.’ Het viel Renner op dat Weiss zich al die tijd afzijdig gehouden had en helemaal achteraan liep zonder iets te zeggen. Hij ging naast hem lopen en vroeg op gedempte toon: ‘Wat vind je ervan?’ Weiss krabde zich eens langs zijn kaak. ‘Meneer, sinds de lagere school ben ik niet meer in ’n museum geweest, maar… worden er niet ook wel es schilderijen zomaar voor de mooiigheid gemaakt?’

‘Hmm.’

In al die zalen vol schilderijen waren er maar twee portretten te vinden. Allebei van Bruin-en-wit-gestreepten, afgebeeld vanaf het middel. De Splinters drukten zich blijkbaar door middel van hun houding uit en niet door middel van hun gezicht. De portretten waren vreemd belicht, en hun armen waren op een eigenaardige manier verwrongen. Renner vond er iets boosaardigs van uitstralen.