Larry Niven - De splinter in gods oog

Er is één kleine maan, die zich op slechts geringe afstand van de planeet bevindt. Zij is van asteroïdale oorsprong en de achterzijde vertoont de karakteristieke kratervormige uitholling die typerend is voor alle planetoïden in het Splinterstelsel. De zich op deze maan bevindende fusiegeneratot en energietransmissiecentrale zijn krachtbronnen die voor de op Splinter Alpha gevestigde beschaving van levensbelang zijn. Topografie: bestaat voor 50 procent uit oceaan, de uitgestrekte ijskappen niet meegerekend. Het landgebied is overwegend vlak. De bergketens zijn laag en sterk door erosie afgesleten. Bossen komen bijna niet voor. De aanwezige landbouwgrond wordt intensief gecultiveerd.

De meest in het oog springende kenmerken zijn de overal zichtbare cirkelvormige formaties. De kleinste ervan zijn afgesleten tot op de grens van het waarnemingsvermogen, terwijl de grootste slechts vanuit de ruimte zichtbaar zijn.

Hoewel de fysieke kenmerken van Splinter Alpha niet oninteressant zijn, vooral voor ecologen die belangstelling hebben voor de uitwerking van intelligent leven op de planetografie, is het belangwekkende van de Splinter toch in de eerste plaats haar bewoners…

Er kwamen twee scooters op de sloep af, en weldra klommen enkele in ruimtepakken gestoken figuren aan boord. Nadat zowel de menselijke wezens als de Splinters het schip geïnspecteerd hadden, waren de ruimtematrozen die het in een baan rond de planeet gebracht hadden blij het aan de cadetten over te kunnen dragen en naar de MacArthur terug te keren. Gretig namen de cadetten hun plaatsen in de besturingsruimte in en bestudeerden het landschap dat zich beneden hen uitstrekte.

‘We hebben opdracht jullie te vertellen dat alle contact met jullie door middel van dit schip onderhouden zal worden,’ zei Whitbread tegen zijn Splinter. ‘Het spijt me, maar we kunnen jullie niet uitnodigen om aan boord van de MacArthur te komen.’

Whitbreads Splinter gaf door een zeer menselijk aandoend schouderophalen te kennen wat ze van het opvolgen van bevelen dacht. Gehoorzaamheid bracht voor haar al even weinig problemen met zich als voor het menswezen aan wie ze toegewezen was. ‘Wat doen jullie met deze sloep wanneer jullie straks weggaan?’

‘Die is een geschenk voor jullie,’ zei Whitbread tegen haar. ‘Misschien zullen jullie haar in een museum willen plaatsen. Er zijn dingen die de Kapitein jullie graag wil laten weten omtrent ons — ’

Precies zoals er ook dingen zijn, die hij voor ons verborgen wil houden. Zeker.’

Vanuit de ruimte gezien was de planeet een en al cirkels: zeeën, meren, de boog van een bergketen, de loop van een rivier, een baai… Er was er een die door erosie vervaagd was en gemaskeerd werd door een bos. Hij zou niet voor het oog waarneembaar geweest zijn als hij niet precies over een bergketen heen gelegen had, de ruggegraat van een continent brekend zoals een mensenvoet de rug van een slang breekt. Daarachter vertoonde zich, precies in het midden van een zee die zo groot was als de Zwarte Zee, een plat uitziend eiland. ‘Op die plek waar die asteroïde de planeetkorst opengescheurd heeft moet het magma naar buiten zijn gekomen,’ zei Whitbread. ‘Kun je je voorstellen wat voor een geluid dat gemaakt moet hebben?’ Whitbreads Splinter knikte.

‘Geen wonder dat jullie alle asteroïden naar de Trojaanse punten verhuisd hebben. Dat was zeker de reden, hè?’

‘Ik weet het niet. Onze annalen zijn niet kompleet van zo lang geleden. Ik stel me zo voor dat het wel makkelijker zal zijn geweest delfstoffen uit die asteroïden te winnen en ook makkelijker om er een beschaving uit op te bouwen, toen ze eenmaal zo op een hoop gedreven waren.’

Whitbread herinnerde zich dat de Bijenkorf volkomen koud en dood geweest was zonder een spoor van uitstraling. ‘Hoe lang geleden is dit alles eigenlijk precies gebeurd?’

‘O, minstens tienduizend jaar geleden. Whitbread, hoe oud zijn jullie oudste geschriften?’

‘Ik weet het niet. Ik wil het wel eens aan iemand vragen.’ De cadet keek naar beneden. Ze passeerden net de scheidingslijn tussen licht en donker — die ook al uit een reeks bogen bestond. De nachtzijde was verlicht door de gloed van honderden steden. Zo had de Aarde er wellicht eens uitgezien tijdens het Co-Dominium; maar zo overbevolkt waren de werelden van het Keizerrijk nooit geweest.

‘Kijk, daar voor ons uit.’ Whitbreads Splinter wees naar een vlammend vlekje aan de horizon. ‘Dat is het verbindingsschip waarop we straks overstappen voor de landing. Nu kunnen we jullie onze wereld laten zien.’

‘Volgens mij moet jullie beschaving veel ouder zijn dan de onze,’ zei Whitbread.

Sally’s benodigdheden en persoonlijke bezittingen stonden kant en klaar gepakt in de salon van de sloep, en haar piepkleine kajuitje leek nu kaal en leeg. Ze stond bij de patrijspoort en sloeg de zilveren pijl gade, die op weg was naar de MacArthur. Haar Splinter keek niet naar buiten.

‘Ik, uh, heb je een nogal indelicate vraag te stellen,’ zei Sally’s Fyunch(klik).

Sally wendde zich af van de patrijspoort. Buiten was het Splinterschip inmiddels langszij gekomen en er naderde een klein bootje van de MacArthur. ‘Ga je gang.’

‘Wat doe je als je nog geen kinderen wilt hebben?’

Och hemeltje,’ zei Sally, en ze moest er een beetje om lachen. Ze bevond zich als enige vrouw te midden van bijna duizend mannen — en in een mannelijk georiënteerde samenleving. Ze had dat natuurlijk allemaal al geweten voordat ze meegegaan was, maar toch miste ze datgene wat ze als vrouwenpraat beschouwde. Gekeuvel over huwelijken en baby’s, over huishoudelijke aangelegenheden en schandaaltjes: dat maakte deel uit van het beschaafde leven. Ze had niet geweten hoezéér het er deel van uitmaakte totdat ze door die revolutie op Nieuw-Chicago overvallen was, en nu miste ze het zelfs nog meer. Uit nood had ze af en toe over recepten gepraat met de koks van de MacArthur, als een armzalig substituut daarvoor, maar de enige andere vrouwelijk georiënteerde geest binnen een afstand van lichtjaren was — haar Fyunch(klik).

‘Fyunch(klik),’ drong het buitenaardse wezen aan. ‘Ik zou dit onderwerp anders niet ter sprake brengen, maar ik vind dat ik er recht op heb dit te weten — heb je kinderen aan boord van de MacArthur?’

Wie ik? Nee, hoor!’ Sally lachte weer. ‘Ik ben niet eens getrouwd.’

Getrouwd?’

Sally vertelde de Splinter over de instelling van het huwelijk. Ze probeerde niets over te slaan, zelfs de meest voor de hand liggende en fundamentele punten niet. Het was soms moeilijk je te blijven herinneren dat de Splinter een buitenaards wezen was. ‘Het zal je allemaal wel een beetje vreemd in de oren geklonken hebben,’ besloot ze haar uiteenzetting.

‘Kom, laat ik niets voor je verborgen houden,’ zoals meneer Renner zeggen zou.’ De mimiek was volmaakt, met inbegrip van de ermee vergezeld gaande gebaren. ‘Ik vind dat jullie er rare gebruiken op na houden. Ik betwijfel of we er veel van zullen overnemen, gezien de fysiologische verschillen.’

‘Tja — natuurlijk.’

‘Maar jullie trouwen om kinderen groot te brengen. Wie brengt er kinderen groot die geboren zijn zonder een huwelijk?’

‘Er zijn liefdadige instellingen,’ zei Sally grimmig. Ze kon haar afkeer met geen mogelijkheid verbergen.

‘Ik neem aan dat jij nooit…’ De Splinter zweeg kies. ‘Nee, natuurlijk niet.’

‘Hoe, niet? Ik bedoel niet waaróm niet, maar hóé?’

Nou — zoals je weet is er geslachtsverkeer tussen een man en een vrouw voor nodig om een baby te maken, net als bij jullie — ik heb jullie tamelijk grondig bestudeerd.’

‘Zodat, als jullie niet getrouwd zijn, jullie gewoon niet, uh, bij elkaar komen?’

‘Zo is het, ja. Maar er zijn natuurlijk wel pillen die een vrouw kan innemen als ze voor mannen voelt, maar de gevolgen daarvan niet wenst te aanvaarden.’