Larry Niven - De splinter in gods oog

Anthony Horvath voelde zich op dat moment erg vergenoegd en behaaglijk, ondanks die acceleratie met anderhalve gee. Het geschenkenschip was ruim, en telde onder de eindeloze wonderen die het bevatte ook dingen van een opzettelijk wel overwogen luxe. Zo was er bijvoorbeeld een douche met een half dozijn verstelbare sproeiers die onder verschillende hoeken aangebracht waren, en een moleculaire zeef om het water te regenereren. Er waren bevroren Splinterdiners in voorraad, die je slechts in de microgolfovens hoefde te stoppen om een verscheidenheid van maaltijden te krijgen. Zelfs de culinaire mislukkingen waren… nu ja, interessant. Er was koffie, weliswaar synthetisch maar goed, en een goed gevulde wijnkast. Bovendien was hij ver genoeg van de Lenin en Kutuzov verwijderd om zijn gevoel van welbehagen nog groter te maken.

‘Veel van wat de Splinters construeren dient voor verschillende doeleinden tegelijk,’ zei hij tegen zijn computerdoos. ‘Dit vaartuig is een intelligentietest op zichzelf, of het nu als zodanig bedoeld is of niet. De Splinters zullen veel omtrent onze vermogens te weten kunnen komen door te observeren hoe lang onze bemanning ervoor nodig zal hebben om de aandrijving naar behoren te leren bedienen. Bij hun eigen Bruinen zou deze, naar ik vermoed, binnen een uur volmaakt gefunctioneerd hebben, maar eerlijkheidshalve dient gezegd te worden dat een Bruine er geen moeite mee zou hebben zich dagen achtereen op de verklikkerlampjes te concentreren. Wanneer mensen intelligent genoeg zijn voor dergelijke taken, vinden ze die onuitsprekelijk geestdodend, en bij ons is het dan ook de gewoonte bemanningsleden om beurten dienst te laten doen, terwijl hun officieren voortdurend beschikbaar zijn om eventuele problemen het hoofd te bieden. Wij reageren derhalve langzamer en hebben meer personeel nodig voor het verrichten van taken die de Splinters kinderlijk eenvoudig vinden. ‘De Splinters hebben ons ook een heleboel omtrent henzelf geleerd. Zo gebruiken wij bijvoorbeeld mensen om automatische systemen in de rug te steunen, hoewel wij de automatisering dikwijls achterwege laten ter wille van een constante werkverschaffing aan mensen die, behalve in geval van nood, overbodig zijn. De Splinters schieten blijkbaar tekort op het gebied van de computertechnologie, en passen slechts zelden automatisering toe. In plaats daarvan gebruiken ze een of meer ondergeschikte rassen als biologische computers, waarover ze in voldoende aantallen schijnen te kunnen beschikken. Dit is bepaald geen bruikbare keuze voor ons, mensen.’ Hij pauzeerde even om na te denken en keek de kajuit rond.

‘O ja. En dan zijn daar nog die beeldjes.’ Horvath tilde er een op, en glimlachte. Hij had ze als speelgoedsoldaatjes opgesteld op de tafel vóór hem: een dozijn figuurtjes van doorzichtig plastic, die verschillende soorten Splinters voorstelden. Binnenin waren de organen zichtbaar, tot in details en in levendige kleuren. Tevreden bekeek hij ze nog eens, maar toen kwam er een pijnlijke trek op zijn gezicht. Ze móésten deze dingen eenvoudig mee naar huis nemen. Feitelijk, moest hij zichzelf bekennen, hoefde dat helemaal niet. Er was niets bijzonders aan het plastic waarvan ze gemaakt waren en ze hadden de beeldjes tot in details gefotografeerd en beschreven; iedere goede machine voor het persen van plastic voorwerpen zou geprogrammeerd kunnen worden om er duizenden per uur van te vervaardigen, op dezelfde manier als waarop deze dingen waarschijnlijk om te beginnen al gemaakt waren. Maar ze waren buitenaards, en het waren geschenken, en hij wilde ze hebben voor op zijn schrijftafel, of voor het Museum van Nieuw-Schotland. Laten ze op Sparta voor de verandering maar eens genoegen nemen met kopieën!

De meeste van de verschillende vormen kon hij met één oogopslag thuisbrengen: Constructeur, Bemiddelaar, Meester; de reusachtige gestalte van een Kruier; een overmatig gespierde Constructeur met brede, stompvingerige handen en grote, platte, buitenwaarts gerichte voeten, waarschijnlijk een Boer. Een klein Instrumentmakertje (vervloekte Kaboutertjes! en dubbel vervloekt zij de admiraal, die geweigerd had de hulp van de Splinters in te roepen om ze uit te roeien). Verder was er nog een kleinhoofdige, langvingerige Arts, en daarnaast stond zo’n spichtige Koerier, die wel een en al spillebenen leek — Horvath ging weer verder met dicteren.

‘De Koerier heeft een klein hoofd, maar een uitgesproken vooruitstekend voorhoofd. Ik ben de mening toegedaan dat de Koerier niet intelligent is, maar wel over de verbale capaciteiten beschikt om boodschappen uit het hoofd te leren en over te brengen. Waarschijnlijk kan hij ook eenvoudige instructies opvolgen. Wellicht is de Koerier geëvolueerd als een gespecialiseerde overbrenger van berichten in een tijd toen hun beschaving het telefoonstadium nog niet bereikt had, en wordt hij nu alleen nog maar bij traditionele gelegenheden gebruikt en niet meer uit een oogpunt van nuttigheid. Wanneer wij de hersenstructuur van de Bruine, of die van de Instrumentmaker in ogenschouw nemen, wordt het ons wel duidelijk dat geen van beiden ooit berichten uit het hoofd geleerd of overgebracht zouden kunnen hebben. De pariëtale hersenkwab is beslist onderontwikkeld.’ Dat mocht Kutuzov in zijn zak steken.

‘Deze beeldjes zijn bijzonder gedetailleerd. Ze kunnen als puzzels uiteengenomen worden waardoor de inwendige details zichtbaar worden. Hoewel wij van de meeste inwendige organen de functies nog niet kennen, mogen wij wel als vaststaand aannemen dat hun taakverdeling zal blijken te verschillen van die van menselijke organen, en het is mogelijk dat wij de aan de ontwerpen van de Splinters ten grondslag liggende bewuste filosofie van overlappende meervoudige functies ook in hun algemene anatomie zullen aantreffen. Het hart en de longen hebben wij reeds geïdentificeerd; laatstgenoemde bestaan uit twee afzonderlijke kwabben van ongelijke afmetingen.’ Aalmoezenier Hardy zette zich schrap in de deuropening toen de acceleratie van het vaartuig plotseling verminderde, om vervolgens weer toe te nemen. Nadat de machinisten erin geslaagd waren haar weer te stabiliseren, kwam hij de salon binnen en ging stilletjes in een hoekje zitten zonder wat te zeggen. Horvath stak groetend zijn hand op en ging verder met dicteren.

‘Het enige gebied waarop de beeldjes vaag en ongedifferentieerd zijn, is dat van de voortplantingsorganen.’ Horvath glimlachte en knipoogde tegen de aalmoezenier. Hij had werkelijk een voldaan gevoel. ‘De Splinters zijn al die tijd tamelijk terughoudend geweest op sexueel gebied. Misschien zijn deze beeldjes bedoeld als opvoedkundig speelgoed voor kinderen; in ieder geval zijn het massaprodukten. Als dit inderdaad het geval is — we moeten dit de Splinters beslist vragen, als de gelegenheid daartoe zich voordoet — dan impliceert dit dat de beschaving van de Splinters in sommige opzichten overeenkomt met die van de mensheid.’ Horvath fronste nadenkend het voorhoofd. Sexuele voorlichting voor de jeugd was bij de mensen een periodieke aangelegenheid. Soms was die volkomen openhartig, onverbloemd en wijdverspreid, terwijl er in andere perioden van de geschiedenis in het geheel geen sprake van was. In de geciviliseerde delen van het Keizerrijk liet men dat soort dingen momenteel aan boeken over, maar er waren een heleboel opnieuw ontdekte planeten waar dit hele onderwerp voor de jeugd verboden kennis bleek te zijn. ‘Het kan natuurlijk zijn dat ze een en ander voor het gemak weggelaten hebben,’ vervolgde Horvath. ‘Voor het aantonen van het onderscheid tussen de geslachtsorganen zouden ze driemaal zoveel beeldjes hebben moeten vervaardigen: één stel voor de mannelijke fase, één voor de vrouwelijke fase, en een derde voor de reproduktieve fase zelf. Het valt mij op dat de verschillende soorten allemaal één enkele, volledig ontwikkelde melkklier vertonen, en als ik mij goed herinner werd ons verteld dat alle Splinters jongen kunnen zogen.’ Hij onderbrak zijn dictaat even om zijn computer gecodeerde instructies te geven door het indrukken van enkele knoppen. Woorden gleden over het beeldscherm. ‘Juist. En die ene functionerende tepel bevindt zich altijd aan de rechterzijde, of althans aan de zijde tegenovergesteld aan die, waaraan zich die ene, voor zware arbeid bedoelde arm bevindt. Zodoende kunnen de zuigelingen met de sterke arm vastgehouden worden, terwijl de rechterarmen beschikbaar blijven voor het liefkozen en verzorgen; gezien de hypergevoeligheid en het zich dicht opeenbevinden van de tast-zenuwuiteinden in de rechterhanden is dit ook zeer logisch.’ Hij schraapte zijn keel en reikte naar zijn cognacglas, Hardy met een handgebaar beduidend zichzelf te bedienen.