Ayzek Azimov - Koinot oqimlari

— Koinot oqimlarida.

Kapitan ikki qo‘lini keng yoydi-da, pastga tushirdi.

— Bu g‘irt aqlsizlik!

— Yo‘q, yo‘q! Mayli, davom etsin! — Samiyaning ko‘zlari chaqnar, og‘zi xiyol ochilib qolgandi. — Koinot oqimlari nima degani?

— Turli elementlar, — mavhum javob berdi Rik. U yaqinda bu narsani Valonaga tushuntirgandi. Yana qaytargisi kelmadi. U kelayotgan fikrlarni tez-tez, palapartish Q1shib tushuntirishga inpshdi:

— Men Sarkdagi mahalliy idoraga xabar yubordim. Bu mening aniq esimda. Florinaga katta xavf yo‘nalgandi. Ha. Faqat Florinaga emas, butun Galaktikaga. Juda ehtiyotkorlik zarur edi,

— Negadir, — davom etdi u, — mening xabarim Sarkdagi qandaydir bir xizmatchi qo‘liga tushibdi. Bilmadim, bu qanday ro‘y berdi ekan. Lekin katta anglashiimovchilik bo‘lgan… Men xabarni mahalliy Byuroga maxsus to‘lqin uzunligida yuborga* nimga ishonchim komil edi. Siz nima deb o‘ylaysiz, subradio to‘lqinlarini boshqalar tutishi mumkinmi? — Rik «subradno» degan so‘zni osongina eslaganiga ortiqcha ajablanmadi. — Har holda, men Sarkka qo‘nganimda, kutib turishgan ekan.

U uzoq va chuqur o‘yga cho‘mdi. Kapitan bu sukutni buzmadi.

— Kim kutib turgan ekan? Kim? — so‘radi chidolmay Samiya.

— Bil… bilmadim. Eslay olmayapman. Bu uchrashuv Byuroda ro‘y bermagandi. Sarkshshg boshqa bir yerida edi. U kishi bxshan so‘zlashganim esimda. Uning xavfdan xabari bor edi. U xuddi shu haqda gapirdi. Ishonchim komil. Biz stol atrofida o‘tirdik. Stol mening yodimda. U menga qarama-qarshi tomonda o‘tirardi. Bularning hammasi Koinot singari aniq-taniq esimda. Biz so‘zlashardik. Nazarimda, men mufassal javob berishni istamadim. Ishonchim komil. Men avval Byuroda gapirmoqchi bo‘lgandim. O‘shanda u…

— Nima qildi? — shoshirdi Rikni Samnya.

— U nimadir qildi. U… Yo‘q, bu yog‘i yodimda emas. Hech narsa eslolmayapman!

Rik oxirgi ifodani qichqirib aytdi va hamma sukutga cho‘mdi. Lekin sukunatni kapitanning qo‘lidagi aloqa qurilmasining g‘ing‘illashi buzdi.

— Kapitan uchun Sarkdan xabar bor. O‘ta maxfiy. Shaxsan qabul qilinsin.

Aloqa qurilmasidan qizil rangdagi harflar bitilgan yupqa va shaffof zarqog‘oz ohista chiqa boshladi. Samiya kapntanning qo‘liga engashdi.

«Ikki florinalik berkinib, noqonuniy ravishda kemangizga chiqib olishgan.

Ularni tezda ushlang. Ularning biri o‘zini florinalik bo‘lmagan koinot tadqiqotchisi deb tanishtiradi. Ularga nisbatan hech qanday chora ko‘rmang. Siz bu odamlarga boshingiz bilan javob berasiz. Ularni xavfsizlik xizmatiga topshnrishingiz lozim. O‘ta maxfiy. O‘ta shoshilinch».

To‘rt Buyuk Skvayr — hammalari Skvayr Fayfga turlicha nigoh bgshan qaradilar. Bort — jahl aralash, Rune — kulimsirab, Balle — afsuslanib, Stin — cho‘chinqiragan qolda.

Birinchi bo‘lib Rune gap boshladi:

— Davlatga xiyonat! Siz bizni bu ifoda bilan qo‘rqitmoqchimisiz? Aniqroq ayting! Kimga xiyonat qilinibdi? Bortgami? Mengami? Kim qanday xnyonatga yo‘l qo‘yibdi? Butun Sark haqqi, Fayf, bunday majlislar mening halovatimni, uyqumni buzyapti?

— Mendagi ma’lumotlar bir umrga sizni beuyqu qilib qo‘yishi mumkin, — javob berdi Fayf. — Men biror kimsaga nisbatan bo‘lgan xiyonatni emas, Rune, Sarkka qilingan xiyonatni ko‘zda tutyapman.

— Sarkka xiyonat? — dedi Bort. — Sark degani nima, u axir, — biz emasmi?

— Uni nima desangiz — deng. Odsiy sarkliklar ishonuvchi biror so‘z bilan atang.

— Men tushunolmayapman, — iqradi Stin. — Siz hammangiz bir-biringizga gap bermaslik payidasiz. Yetar, bas! Bu safsatabozlikni Gshg‘ishtiraylik.

— Men Stinning taklifiga qo‘shilaman, — dedi Balle.

Fayf so‘z qotdi:

— Men sizga bor gapni aytishni istayman. Siz Florinada ro‘y bergan tartibsizliklar to‘g‘risida eshitgan bo‘lsangiz kerak. Demak…

Kutilmaganda koinot tadqiqiga oid kitoblar talab qilingan. Keyin katta yoshli nazoratchiga hujum qilingan. Uning bosh suyagi pachoqlanib, ikki soat o‘tgach, vafot etgan. Jinoyatchilar iziga tushilgach, ular Trantor josusining xilvatgohi oldida g‘oyib bo‘lishgan. So‘ngra yana bir nazoratchi o‘ldirilgan, qotil uning kiyimini egallab qochgan, bir necha soat o‘tgach, o‘z navbatida Trantor josusi ham yo‘q qilingan.

— Agar eng oxirgi axborotni eshitmoqchi bo‘lsangiz, — dedi Fayf nutqini tugatishga taraddudlanar ekan, — bu arzimas xabarlarga mana buni qam qo‘shib qo‘ying: bir necha soat ilgari Florinadagi istirohat bog‘ida jasad, aniqrog‘i, jasad qoldiqlari topilgan.

Menda suyaklar tuzilishini tadqiq qilgan hakimlarning ilmiy xulosasi bor. Suyaklar nazoratchnning ham emas, florinalikniki ham emas. Ular sarklik kishiniki.

Stin qichqirib yubordi: «Balle!» Balle xiralashib qolgan ko‘zlarini katta-katta ochdi; Runening o‘z qiyofasi joylashgan to‘g‘ri to‘rt burchakli hajmga qandaydir jilva bag‘ishlab turgan tilla tishlari lablari ortiga berkindi. Bort esa qotib qolganga o‘xshardi.

— Davom etaman, — dedi Fayf. — Sarklikni o‘ldirgan odam, u yerda qolgan kulni o‘sha sarklikning yondirilgan kiyim-kechaklari qoddig‘i va qotillikni o‘z joniga qasd qshish yoxud qandaydir dushmanlik natijasi deb o‘ylashsin, degan umidda bo‘lgan. Kul tarkibini tadqiq qilish sarkliklarshshg kirtdan tikilgan kiyimini nazoratchtsharning sellyulitdan iborat maxsus kiyimidan farqlab berishi mumkinligini qotil bilmagan.

Demak, Yuqori shaharning qayeridadir sarklik kiyimidagi Rezident berkinib yotibdi. Bu florinalik nazoratchi qiyofasida uzoq yurish xavf-xatardan holi etmasligini sezib, Skvayr qiyofasiga kirgan. Bu ishni o‘zi amalga oshira olishi mumkin bo‘lgan yagona usul bilan bajargan.

— U qo‘lga tushganmi? — xirilladi Bort.

— Yo‘q, hali ushlanmagan.

— Nega? Sark haqqi, nega?

— U qo‘lga tushadi, — dedi befarqlik bilan Fayf. — Hozir bizning muhimroq ishlarimiz bor. Uning jinoyati boshqa muammolar oldida holva.

— Maqsadga o‘ting! — talab qildi Rik.

— Sabr tagi — sariq oltin. Avvalo ayting-chi, o‘tgan yili koinot tadqiqotchisining Yo‘qolgani esingizdami? Bu hodisalar bir-biriga bog‘liq. Hamma ish Florina kutubxonasidan koinot tadqiqiga oid kitoblarni so‘rashdan boshlandi-ku. Men kutubxonadagi mojaroda qatnashgan uch kishini tasvirlashdan boshlamoqchiman, so‘zlarimni bo‘lmay turishingizni iltimos qilaman.

Birinchisi — Rezndent. Uchlikning engxavflisi. Sarkdaga xizmati bo‘yicha ishonchli va idrokli kimsa degan fikr uyg‘otgan. Afsuski, u o‘z iste’dodini bizga qarshi ishlatibdi. To‘rt kishining o‘limiga, shubhasiz, u aybdor. Har qanday kimsa uchun yuqori natija.

Ikkinchi shaxsayol kishi. U oddiy mehnatkash, chiroyli emas va savodsizroq. Biroq, uning ota-onasi, agar esingizda bo‘lsa, bundan yigirma yil ilgari osonlik bilan bostirilgan kulgili dehqonlar fitnasini uyushtirgan «Kirt dillari» ning a’zosi edi. Endi esa eng g‘aroyib hisoblanuvchi uchinchi kishiga o‘taman.

Biz faqat oxirgi o‘n yarim oy mobaynidagi hayoti to‘g‘risida ma’lumotga egamiz. U Florina paytaxti yaqinidagi qishloqdan g‘irt telba holida topib olingan. U yurishni, gapirishni, hattoki ovqat yeyishni bilmas edi.

Uning koinot tadqihotchisi yo‘holgandan so‘ng bir necha hafta o‘tgach paydo bo‘lganiga diqqat qiling. Uning bir necha oy davomida gapirishga va hatto kirt fabrikasida ishlashga o‘rganib olganiga ham e’tibor bering. Qaysi telba bunday tez eshushini yig‘ib oladi? Buning sababi bitta — u ruhiyat zondi ta’siriga uchragan.

Bu ishni faqat Sarkda yoki Florinadagi Yuqori shaharda bajarish mumkin. Tadqiqotning to‘liq bo‘lishi uchun Yuqori shahardagi barcha tabobatxonalar tekshirib chiqilgan. Shundan so‘ng odamlarimizdan biri manavi telba paydo bo‘lgandan keyin vafot etgan barcha hakimlarning yozuvlarini qarab chiqish ham lozim, degan fikrga kelgan. Men bu odamning yuqoriroq lavozimga ko‘tarilishiga yordam beraman.