Ayzek Azimov - Koinot oqimlari

Qanday qilib?

U shunday tavakkal qilishi kerakki, aqsh! — hushi joyida odam bunday qila olmasin…

Rezident chiqqan liftning eshiklari yopilar ekan, u nazoratchilar bo‘shnmasi ayni shu ko‘chaga qarab kelayotganini ko‘rib qoldi. Demak, muntazam qidiruv boshlanibdi.

U Yuqori Shaharning tashqari ko‘chasiga chiqdi. Bu yerda uni — Mirlin Terensni berkitib turishi mumkin bo‘lgan ustunlar, temirqotishma yo‘q edi.

Biron-bir nazoratchi ko‘rinmas, yonidan o‘tayotgan Skvayrlar unga parvo qilishmasdi. U Yuqori Shahar bino, ko‘chalarining joylashishi to‘g‘risida mavhum tasavvurga ega edi. Shu atrofda istirohat bog‘i bo‘lishi kerak. Eng oddiysi — duch kelgan kimsadan yo‘lni so‘rash, keyingisi balandroq binoga ko‘tarilib pastga qarab ko‘rish edi. Birinchisi aslo mumkin emas. Nazoratchiga ko‘rsatmalarning zaruriyati yo‘q. Ikkinchisi haddan tashqari xavfli. Bino ichida nazoratchi, tez ko‘zga tashlanadi.

Qachonlardir uning ko‘zi Yuqori Shaxar xaritasiga tushib qolgandi. U o‘sha bilimi bo‘yicha taxminan yo‘l tanladi. Bu to‘g‘ri bo‘lib chiqdi. Terens tez orada istirohat bog‘iga yetdi.

Florina iqlimining mo‘’tadilligi tufayli istirohat bog‘i doimo yashil libosda edi. U yerda o‘tloqlar, daraxtzorlar, qoyatoshlar ichiga kirib ketgan g‘orlar hamda tilla baliqlar suzib yuradigan kichkina hovuzcha bilan bolalar cho‘miladigan kattaroq hovuz mavjud edi. Kechalari, to yomg‘ir yog‘gunga qadar rang-barang nurlar jilva sochib o‘ynar, odamlar raqsga tushishar, uch o‘lchamli kino tomosha qilishar, daraxtzor ichidagi so‘qmoqlarda esa yoshlar juft-juft bo‘lib sayr etishardi.

Terens yarim soatcha sandiraqlab yurdi. Unga qech kim e’tibor qilmas, biror kishi nazar tashlamasdi. Agar ertaga manavi yonidan o‘tayotgan Skvayrlardan «Siz kecha istirohat bog‘ida nazoratchini ko‘rdingizmi?» deb so‘rashsa, ularning ko‘zlari hayratdan chaqchayadi. Bu savol, ulardan so‘qmoqdan sakrab o‘tgan chigirtkani payqadingizmi deb so‘rash bilan barobar.

Shu payt uning nazari o‘zi izlayotgan kimsaga t'shdi.

Skvayr! U bir chekkada u yoq-bu yoqqa yurar, og‘zidagi sigara tutuninn tez-tez ichiga tortardi. Skvayr chekib bo‘lib, sigara qoldig‘inn qoya yorig‘iga tiqdi, qoldiq bir nafasdan keyin lov etib yondi-yu, kulga aylandi. U soatiga qaradi. Terens undan ko‘zini uzib atrofni kuzatdi. Hech kim yo‘q. Ayni muddao!

U Skvayrga tez yaqinlashar ekan, neytrotayoqni chiqardi. Skvayr buni ko‘rishga ham ulgurmadi. Tayoq ohista vizilladi — Skvayr shu ondayoq qotib qoldi-da, yerga quladi.

Atrofda hech kim paydo bo‘lmadn. Terens ko‘zlari chaqchayib, qotib qolgan jasadni yaqin oradagi g‘ornnng ichiga olib kirdi-da, bir amallab yechintirdi. U o‘zining ter shimgan, chang yuqqan knyimini yechib tashladi va Skvayrning ust-boshini kiyib oldi. Unnng tanasn umrida birinchi marta kirt matosini hns qildi.

Terens ust-boshdan tashqari qalpoqchani ham kiydi. Bu narsa hozirgi vaqtda yoshlar ichida rasmdan chiqib qolayozgandi, lekin ba’zi birlar, baxtiga manavi Skvayr ham, hamon bosh yalang yurishga o‘rganishmagandi. Terensning sochlari oq bo‘lgani uchun qalpoqcha bilan ularni berkitish shart edi. Aks holda florinalik ekanligi sezilib qolardi.

Keyin u to‘pponcha quvvatini eng yuqori qiymatga to‘g‘riladi-da, uchini Skvayrga yo‘naltirdi. Bir ozdan so‘ng jasaddan faqat bir hovuch kul qoldi — bu narsa qidiruvni mushkullashtiradi.

U nazoratchi kiyimini ham yoqdi, kul ichidan qorayib qolgan kumush halqalar va tugmalarnn terib oldi. Bu ham qidiruvni mushkullashtiradi.

U istirohot bog‘idan chiqdi-da, yana yarim soatcha sandiraqlab yurdi.

Xo‘sh, endi nima qilish kerak?

U o‘rtasida kichkinagina favvora otilib turgan hovuz oldida to‘xtadi. Mayda zarralarga bo‘linib tushayotgan suvda kamalak jilolanardi. U botayotgan quyoshga orqasini o‘tirgancha panjaraga suyanib turar ekan, qorayib ketgan kumush tugmalarni ohista, bittalab hovuzga tashladi. Keyin Pastki Shahar haqida o‘y sura boshladi va vujudiga endigina qadam qo‘yayotgan afsus-nadomat ortga chekindi.

Terens o‘z harakatlarining tabiiyroq chiqishiga intilar ekan, egnidagi kiyim cho‘ntaklarini titkg‘shab chiqdi. Yassi kalitlar shodasi, mayda pullar va shaxsiy guvohnoma chiqdi. (Yo Sark, bu narsa hatto Skvayrlarda ham bor ekan! Biroq, ular uni duch kelgan nazoratchiga ko‘rsatishlari shart emas.)

Terensning yangi nomi Alster Dimon ekan. Balki bu nom kerak bo‘lmas. Dimonni shaxsan tanuvchi kimsani uchratib qolish ehtimoli juda kam, lekin bu narsani e’tibordan chetda qoldirish mumkin emas.

Yoshi 29 da ekan. G‘ordagi qilgan ishidan Terensning qalbi g‘ashlandi, biroq bu uzoqqa cho‘zilmadi. Skvayrbu Skvayr. Ularning buyrug‘i bilan qanchadan-qancha 29 yoshli florinaliklar halok bo‘lmagan deysiz?! Kim buning hisobini biladi?!

U cho‘ntak titknlashda davom etdi. Bu gal yaxta-kema haydovchisi guvohnomasi topildi. Hamma badavlat sarkliklarning yaxtalari bor, barchalari uni boshqarishni biladilar. Bu hozir rasm bo‘lgan… Keyin bir nechta sark qog‘oz puli chiqdi. Kerak bo‘lib qolishi mumkin.

U novvoyxonada ovqatlangandan beri tuz totmaganini esladi. Shu zahotiyoq unda ajoyib fikr uyg‘ondi: yaxta-kema joyida turibdi, egasi esa asfalasofilinga ketgan. Demak, yaxta o‘ziniki! 29-angar, 9-bekatda turar ekan. Juda soz…

Aytgaqday, 9-bekat qayerda ekan? Terens bu haqda umuman hech narsa bilmasdi.

U hovuz atrofidagi panjaraga boshini qo‘ydi. Nima qilsin? Nima qilish kerak?

Tepasida jaranglagan tovush uni seskantirib yubordi.

— Kechirasiz, — dedi kimdir, — mazangiz qochdimi?

Terens boshini ko‘tardi. Gapirayotgan qari Skvayr ekan. U ichiga xushbo‘y barglar o‘ralgan uzun papiros chekar, qo‘lidagi tilla bilaguzugidan esa yarq etib chaqnayotgan qandaydir katta yashil tosh osilib turardi.

— Men dam olyapman, — dedi Rezident. — Aylanib yurib, vaqt o‘tganini qam sezmay qolibman. Majlisga kechikmasam bo‘ldi qali,

U qo‘polroq qilib qo‘l silkidi. Terens sarkcha talaffuzda so‘zlashishni o‘rniga qo‘yardi — qar holda ular bilan juda ko‘p muloqotda bo‘lgan, biroq buni bo‘rttirmaslikka intilardi. Yetishmovchilikdan ko‘ra bo‘rttirish ko‘zga yaqqolroq tashlanadi.

U Terensga g‘alatiroq qaramayaptimi? Balki kiyimi yopishib turmayotibdimi? Rezident tezlikda gap ochdi:

— To‘xtang! Nazarimda adashib qolgandekman. Yordam berolmaysizmi? Menga 9-bekat kerak edi. Qaraylik-chi… U atrofga alangladi.

— Qarang. Bu Rekket ko‘chasi. Siz to‘gri Triffis ko‘chasiga tushib, chapga qayilsangaz, bekatgacha yurib borishingiz mumkin, — u beixtiyor qo‘li bilan yo‘nalishni ko‘rsatdi.

Terens jilmaydi.

— Juda to‘g‘ri. Men xayolparastlikni yig‘ishtirib, o‘y-fikrlarimni jamlab olishim lozim. Raqmat, janob.

— Siz mening xaritamni olishingiz mumkin.

— Katta rahmat, kerak emas, — dedi Terens qo‘l silkib undan uzoqlashar ekan.

Skvayr uning ortidan qarab qoldi.

Balki, ertaga, g‘ordagi kuydirilgan jasad qoldiqlari topilib, qidiruv boshlangatsda, Skvayr qozirgi uchrashuvni albatta eslaydi. U mana bunday deyishi mumkin: «U qandaydir g‘alatiroq edi. Gaplari poyintor-soyintor, qayerda yurganini o‘zi bilmasdi. Uning Triffis ko‘chasi qayerdaligini bilmasligiga ham kafil bo‘la olaman».

Bu ertaga bo‘ladigan gap.

U Skvayr ko‘rsatgan tarafga shaxdam qadamlar bilan yurib ketdi. «Triffis ko‘chasi» deb yozilgan yaltiroq, zarg‘aldoq rangda jilolanayotgan binoga yopishtirilgan belgiga yetgach, chapga qayrildi.

9-bekat sport kiyimidagi, uchli qalpoqcha va yuqorisi shishib turadigan ishton kiygan yosh-yalangga to‘lgan edi. Terensga qamma unga tikilib qarayotgandek tuyular, biroq aslida qech kimning u bilan ishi yo‘q edi. Atrofda esa unga noma’lum turli atamalarga to‘la gangur-gungur suqbatlar qukmron edi.