Расціслаў Бензярук - Жыў на свеце дзед Васіль

Мне нічога не сказалі, хаця я званіў бацькам штодзень. Толькі праз два дні, калі я наведаў іх, мама паціху паведала мне пра гэта.

Я аглядзеў бацьку і прапанаваў пару дзён пагуляць разам у скверы. Яму не спадабаўся выраз майго твару, і ён адмовіўся ад суправаджэння.

Я заўсёды дзівіўся бацьку, які, маючы плячыма толькі сямігодку, прафтэхшколу і літаратурныя курсы, так многа ведаў. Мяне і сястру Наташу ён пачаў далучаць да мастацтва з маленства.

Музыка ў нашым выхаванні займала значнае месца.

Зруйнаваны Мінск таго часу часта наведвалі музыканты-салісты, аркестры і ансамблі з усяго Савецкага Саюза, ладзячы выступленні, у тым ліку і для дзяцей. Па дзіцячых абанементах мы хадзілі з бацькам па канцэртах некалькі гадоў. Слухалі Сяргея Лемешава і Івана Казлоўскага, Ларысу Александроўскую і Ісідара Балоціна, Ірыну Архіпаву і Давіда Ойстраха, Леаніда Когана і Дзмітрыя Кабалеўскага, Галіну Чэрны-Стэфаньску...

Бацька добра ведаў і любіў класічную і духоўную музыку і многа пісаў пра яе. На паліцы каля стэрэасістэмы стаялі яго любімыя пласцінкі, якія ён часта слухаў.

На канікулах пасля другога курса, як і іншыя хлопцы з нашага інстытута, я працаваў падручным муляра на будоўлі "Беларусьфільма". На заробленыя грошы купіў прайгравальнік і пласцінкі — пачатак маёй фонатзкі: "Рэквіем" Моцарта, сімфоніі і канцэрты Пятра Чайкоўскага і Людвіга ван Бетховена, арыі з опер і песні ў выкананні Фёдара Шаляпіна, Леаніда Собінава, Антаніны Няжданавай, Элы Фітцджэральд, Эрнста Буша...

Гадоў каля трыццаці таму бьшо цяжкавата з прадуктамі і ў СП (Саюзе пісьменнікаў) для сем'яў пісьменнікаў пачалі выдаваць наборы па памяркоўных коштах: кволае кураня другой катзгорыі, пачак масла, крупы, цукар і чай. Па гэтыя наборы хадзіў я, а часам - бацька. Аднойчы ён сустрэў у парку Горкага Алеся Пальчэўскага. Той спытаў:

- Ціма, ты куды?

- За сіняй птушкай!

Пасля нейкай нарады ў Саюзе бацька з сябрамі зайшлі перакусіць у кавярню. Юная афіцыянтка з прыемным беларускім абліччам, на шчасце, яшчэ не зусім зачэпленым "цывілізацыяй", прынесла ежу і запытала гучна:

- В кого борщ?

Дзяўчынцы так хацелася выглядаць "городской"! . .

Бацька не вытрымаў:

- В меня!

16 мая 1961 года ў старым Саюэе пісьменікаў праходзіў юбілейны вочар, прысвечаны 50-годдзю з дня нараджэння бацькі.

Уступнае слова, цёплае і шчырае, гаварыў Міхась Ціханавіч, а даклад аб творчасці юбіляра - Янка Казека, даўні, яшчэ з бабруйскага часу, сябар. Спяваў народныя песні невялікі хор з Дзяржаўнай акадэмічнай харавой капэлы імя Р.Р. Шырмы. Іван Браніслававіч Шаціла - выдатны акцёр-купалавец, бацькаў сябар, прачытаў "Нясказанае слова", дзе словы Лынькова вымавіў голасам аўтара.

Было цёпла і радасна, даносіліся гул і грукат з Цэнтральнай плошчы: узрывалі помнік Сталіну. Гэты шум не сапсаваў агульнага настрою: канцэрт закончыўся позна.

Памятаю з юнацтва: усё пачыналася з тэлефоннага званка Алеся Бачылы. Ён запрашаў бацьку на спатканне з "жалезнымі дзяўчатамі" - купалінкамі са славутага фантана Купалаўскага парка. Пасля званіў іншым.

Амаль штодня летам і ўвосень, радзей - узімку і вясной яны збіраліся ля фантана: два Алесі - Бачыла і Пальчэўскі, два Аляксеі -Русецкі і Зарыцкі, адзін Мікола - Лобан і адзін Цімох, ён жа Васіль, іншы раз да іх далучаліся два Янкі — Брыль ды Скрыган.

Яны шпацыравалі па набярэжнай Свіслачы ад моста да моста, гутарылі, спрачаліся, дзяліліся самым запаветным. Я быў тады першакурснікам, захапляўся старажытнай філасофіяй і празваў іх "перыпатэтыкамі". Хто выконваў ролю Арыстоцеля, не ведаю, але думаю, што Бачыла, якога астатнія чамусьці звалі "брыгадзірам".