Расціслаў Бензярук - Жыў на свеце дзед Васіль

Я ўсё расказаў яму.

- Не бяда. Думаю, што ўсё абыдзецца.

Пад вечар ён прынёс мне даведку - дадатак да працоўнай кніжкі, што я больш за месяц працаваў у часопісе "Бярозка" карэктарам. На шчасце, даведка не спатрэбілася, але дабрыню дзядзькі Севы я помню ўсё жыццё.

Дзе б ні жыў бацька, ён меў многа сяброў-пісьменнікаў. Яны заходзілі да нас і падоўгу вялі размову пра літаратуру, пра жыццё.

Сяброўства бацькі з Яўхімам Коханам, таленавітым паэтам-лірыкам, пачалося яшчэ ў юначыя гады. Разам друкавалі свае першыя вершы ў дадатку "Вясна" да газеты "Камуніст", дзе рэдактарам быў Міхась Лынькоў.

У 30-ыя гады Яўхім Іванавіч не па сваёй волі апынуўся ў Расіі. Пасля вайны сябры знайшлі адзін аднаго, перапісваліся, некалькі разоў Кохан прыязджаў да нас. Тады з бацькам яны падоўгу ўспаміналі Лынькова, Мікуліча, іншых сяброў, сваю маладосць і Бабруйск...

Наш стары дом доўга памятаў сціплага, глыбока інтэлігентнага Пятра Глебку, ягоную дачку Ларысу, Яна Скрыгана з Ганнай Міхайлаўнай, Янку Брыля з Нінай Міхайлаўнай, добрую Ядвігу Паўлаўну Навуменка.

Не абмінаў нашага дома і Максім Танк. Яўгена Іванавіча - прыгожага, высокага і зграбнага чалавека - я ведаў і любіў з маленства. Ен быў сапраўднаю душою застолля.

3 Уладзімірам Дубоўкам мы пазнаёміліся ў 1958 годзе, калі ён вярнуўся ў свае родныя мясціны пасля дваццацівасьмігадомай ссылкі. Гэта ён яшчэ ў 20-ыя гады XX стагоддзя напісаў свае знакамітыя радкі, прысвечаныя роднай краіне:

Дубоўка быў цудоўны чалавек, з глыбокімі і добрымі вачыма. Ягонае аблічча, што нагадвала мне легендарнага волата - князя Усяслава Чарадзея - я ўспамінаю да гзтага часу.

Некалькі лістоў, кніг, падораных нам, фотапартрэт з аўтографам захаваліся дагэтуль. Дарэчы, на "Палескай рапсодыі", Дубоўка напісаў: "... на ўспамін аб нашым спатканні, каб яно было не апошнім".

На шчасце, мы бачыліся з ім яшчэ не раз, хаця Уладзімір Мікалаевіч стала жыў у Маскве.. .

Мая мілая, добрая мама, барацьбітка за справядлівасць, часам магла накрычаць і нават (які жах!) шлёпнуць ручніком. Хаця ў цэлым мы былі паслухмяныя дзеці.

У самы пік мамінага выхавання з кабінета з'яўляўся бацька. Ён станавіўся ў дзвярах, рабіў сумны выгляд, распрасціраў рукі, хапаўся за галаву - і ўсё моўчкі.

На гэтым выхаваўчы парыў нашых родных гаснуу, калі мама не пераключалася на бацьку. Ен, дарэчы, нікога ніколі не караў: дастаткова было незадаволенага погляду альбо некалькіх "ласкавых" слоў. Мяне толькі аднойчы крутануў за вуха ды адапхнуў - і то за справу.

Мае родныя старыя, тады яшчэ такія маладыя....

Бацька добра ведаў і любіў лес, э задавальненнем прагульваўся па ім, асабліва раніцай і Увечары. Ён навучыў мяне збіраць грыбы: мы разам хадзілі ў лес каля Еўлічаў, у Каралішчавічах, на Нарачы.

Бацька меў незвычайны талент да збору грыбоў: пройдзе па вытаптанай сцежцы, дзе да яго многія прайпшлі, падыме кіёчкам лапку ельніка - добрая сямейка баравікоў, адгорне траву - падасінавік, раскідае лісце - маслякі... Потым мама іх смажыла ці тушыла з бульбай -смаката!

Мая сястра Наташа ўспамінае:

- У гарачае, засушлівае лета ў Каралішчавічах мы заўважылі, што бацька кожны вечар падаваўся ў глыб лесу з графінам вады ў руцэ. Аказалася, што, адшукаўшы сямейку грыбоў, ён паліваў іх і закрываў яловымі лапкамі.

У маладосці бацька перанёс сустаўны раматус, потым былі цяжкія рэцыдывы: калі мне было ўсяго некалькі месяцаў, ён амаль на паўгода быў прыкаваны да ложка. Пасля вайны лячыўся ў санаторыях, хадзіў з кіёчкам з сярэбранай булдавешкай у выглядзе драконавай галавы.

На Нарачы хлапчуком я выразаў для бацькі добры кіёк з ядлоўца - сапраўдны посах, асмаліў яго на вогнішчы і адпаліраваў лісцем папараці. Бацька любіў з ім гуляць і хадзіць У грыбы. Кіёк захаваўся дагэтуль, зараз на яго абапіраюся я. Аднойчы сасніў, што згўбіў яго, і доўга плакаў у сне...

У сталым узросцв бацька рэдка мог выбрацца ў лес, але любіў гуляць у Купалаўскім скверы. Аднойчы пад вечар, калі ён ішоў, абапіраючыся на ядлоўцавы посах, насустрач беглі два падлеткі і брудна лаяліся. Вітка зрабіў ім заўвагу.

Адзін з нягоднікаў падскочыў да старога і з усяго маху ўдарыў яго пад дых.