Янка Сипаков - Мая бібліятэка. Паліца другая

Мікола ішоў ад Веры Палтаран, пад рэдакцыяй якой выходзіла яго кніга. Пра Блока.

Зноў жа Алесь Карлюкевіч:

«Блок, — піша ён, — Ці не палова жыцця Міколы прайшло пад уражаннем Блока, яго лёсу, яго паэзіі. Дасведчаны чытач напэўна памятае сціплую кніжку Калінковіча «Палескія дні Аляксандра Блока». Невялікая памерам, яна камусьці можа падацца плёнам працы некалькіх тыдняў, за месяц — два, няхай сабе год. Але ж Блок, асэнсаванне гэтай асобы — частка жыцця Міколы. Яшчэ школьнікам лунінецкі падлетак даведаўся пра беларускія калізіі ў лёсе славутага паэта. І пачаў паціху збіраць факты, напаўняць скарбонку ведаў пра яго. І нават калі служыў тэрміновую вайсковую службу пад Ленінградам, не забыўся пра сваю галоўную тэму. Салдатам грукаўся ў дзверы архіваў, музеяў, шукаў сучаснікаў. Адзін вучоны муж параіў: напішыце, малады чалавек, лепей пра Блока і космас... Блок на Беларусі? Не тая гэта тэма. І не тэма зусім.

Характар, апантанасць, улюбёнасць у Блока і ў сваю радзіму прымушалі не кідаць пошукаў. Так і стварыліся многія публікацыі, так і сабралася кніжка».

З Ашхабада Мікола Калінковіч піша Карлюкевічу пісьмо, дзе расказвае пра Рыгора Сілыча Карэліна — прадзеда Блока па матчынай лініі. Аказваецца, у Туркменіі пра Карэліна выйшаў раман рускага пісьменніка Рыбіна, які жыў у Туркменістане.

«Папрасіў Рыбіна надпісаць на кніжцы аўтограф, — расказвае Карлюкевічу Мікалай Мікалаевіч, — прыхапіў раман з сабою падчас чарговай вандроўкі на Беларусь. І завёз у Пінск, а пасля ў Лапаціна, у музей Блока, аддаў Жураўскаму. Разам, здаецца, з часопісам «Маладосць», лістападаўскі нумар за 1980 год, у якім была змешчана мая публікацыя «Палескія дні Аляксандра Блока».

А гэтую публікацыю Міколы Калінковіча рыхтаваў да друку я. Я тады працаваў у «Маладосці» загадчыкам аддзела культуры і навукі і, памятаю, ганарыўся гэтай публікацыяй. І ўсе таксама віншавалі мяне з цікавай публікацыяй.

Мікола Калінковіч, вядома ж, і пачатак пошукаў «палескіх дзён Блока», і іх адзіны даследчык. Ён, пачаўшы шукаць сувязі Блока з Беларуссю яшчэ школьнікам, рабіў гэта шчыра і добрасумленна да самага канца свайго кароткага жыцця.

Блок на Беларусі — гэтая тэма зрабілася ягонай апошняй ідэяй і ягоным жыццём. Таму ён з душэўным болем успрымаў усё, што часам рабілася не так:

«Увогуле, мне здаецца, што пінчукі яшчэ не перайшлі да сапраўднага асэнсавання Блока, да ўсведамлення яго месца ў кантэксце сучаснай літаратуры... Суб’ектыўна? Так, магчыма, і суб’ектыўна, але ж калі быць шчырым... Словам, адносіны ў мяне да лапацінскага музея розныя. Прызнацца, засмучае, што там нахабна выперся — і ў экспанатах, і ў арганізацыі — нехта Б. Настолькі нахабна, што ад усяго адварочвае.

А я нават пакуль не адправіў ім сваю кніжку пра Блока. Ды і не звярталіся.

Дарэчы, дзеля дакладнасці, — усё ж не памятаю, адвёз кнігу Валянціна Фёдаровіча ці адправіў па пошце. Забыўся, даруй. Але ж у музеі, вядома ж, быў і з Жураўскім бачыўся.

Мне думаецца, што музей Блока трэба было рабіць у Лунінцы альбо ў Пінску. У Лапаціна ж ён беспрытульны. Выхаваўчая роля па розных прычынах зведзена на нітто... Ці нават лепшае месца для музея было б у Парахонску».

Слова на заканчэнне

На гэты мрукапіс абрываецца...

І ўжо ніколі, ніколі не дазнаемся, з кім яшчэ Янка Сіпакоў хацеў нас пазнаёміць, пра што меў жаданне нам расказаць.

Незвычайнае, дзівоснае падарожжа! Ад кнігі да кнігі. Ад лёсу да лёсу. Ад краіны да краіны... Якім жа няпростым, зайздросна багатым быў свет пісьменніка! І якім шчодрым, светлым быў яго талент, каб гэтак цёпла, з незвычайнай любоўю, з сардэчнай замілаванасцю ўсё ўбачанае і пачутае ўзнавіць у жывым, хвалюючым слове.

Застаецца толькі шкадаваць, што захапляльнае падарожжа ў гэты чароўны свет заўчасна абарвалася. Але дзякуй табе, дарагі Янка, і за тое, што ты змог зрабіць, паспеў сказаць!

Зіновій ПРЫГОДЗІЧ

Падрыхтоўка тэксту і публікацыя Сяргея СІПАКОВА.