Сяргей Шапран - Сяргей ШАПРАН УЛАДЗІМНезавершаная аўтабіяграфія. Старонкі новай кнігі

Паэма “Гарбун” сведчыць пра здольнасць Ул. Някляева да паэтычнага дзярзання - тэма яе, няпростая сама па сабе, небяспечная магчымасцю зрываў у меладрама- тызм, чуллівасць, сентыментальную пафаснасць, вырашана аўтарам па-мастацку строга, пераканаўча. Праўда, першая палова паэмы выглядае трохі расцягнутай, што тым больш адчуваецца пры яе ўнутраным лаканізме. Але, паўтаруся, сама дзерзкасць чаго значыць!

Што можа не задавальняць у зборніку?

Вершы “Волатава гара”, “Камень-жальнік”, “Браня”, паводле жанру баладныя, хоць і не аднесеныя самім аўтарам да балад, трохі нагадваюць манеру рускага паэта Ю. Кузняцова з яго фантастычна-ірацыянальным элементам у той жа балад- най практыцы. Гэта, вядома, не азначае, што гэтыя вершы-балады Ул. Някляева пазбаўлены арыгінальнай вартасці. Проста аўтару пра гэтую пераклічку, магчыма, для яго самога і нечаканую, варта ведаць.

Не пашкодзілі б пэўныя стылістычна-сэнсавыя ўдакладненні вершам “Лістоўка” (занадта “залагарыфмавана”), “Вясна” (сама па сабе кароткая, яна магла б, здаецца, існаваць без першых двух радкоў), “Рыбалка”, “На памінках” (мера рызыкоў- насці, пра якую гаварылася ў дачыненні да “Гарбуна”, тут не зусім вытрымана, здаецца). Без верша “Гульба” пэўна можна было б і абысціся, бо ён не падтры- маны належным чынам у зборніку - ні тэматычна, ні стылістычна, у сугалоссі.

Вось, бадай, і ўсе “але”. Падаю іх не катэгарычна, а як “матэрыял” для аўтарскіх заўваг.

Ул. Някляеў у вершы “Імя” піша:

Паэт - гэта кожны, хто ўрэшце

Дакажа: народ - гэта я.

Іначай, мы маем справу са славутай формулай залежнасці грамадзянскага пафасу ад асабістай пераконанасці і ад асабістага душэўнага вопыту, якія дэкляра- ваў яшчэ Маякоўскі, калі пісаў: “Это было с бойцами или страной, или в сердце было в моём”. У нашага аўтара гэта сказана па-свойму, бо спасціжэнне гэтай найгалоўнейшай ісціны, як непазбежнае, так і непаўторна-асабістае.

Міхась Стральцоў».

«Пра “Канцэрт для паэта с аркестрам” (“Наскрозь”) Ул. Някляева

Гэта, безумоўна, паэма. Публіцыстычная, страсная, па-грамадзянску пэўная ў сваім сцвярджэнні і адмаўленні. Добра, што паэт пры гэтым вядзе гаворку і пра самое аблічча творцы, прад’яўляючы яму самому найперш высокія патрабаванні сацыяльнай этыкі. Зразумела, што аўтар спрачаецца і з мяшчанскім разумением місіі паэта. Зроблена гэта ў яго пераканаўча.

Вядома, асобныя мясціны патрабуюць удакладнення - сэнсавага і стылёвага.

Залішне расцягнутым, трохі нават нейкім надрыўным па інтанацыі здаўся мне “Уступ”. Яго, па-мойму, трэба скараціць. Ён неяк не надта пасуе да тону наступных раздзелаў, вытрыманых у зграбна-іранічнай, і, аднак жа, публіцыстычнай манеры.

Ёсць мясціны, якія варта апусціць ці выправіць і ў некаторых іншых раздзелах. Ёсць іншыя заўвагі - стылістычныя, сэнсавыя, а таксама тыя, што тычаць проста літаратурнага густу - дзе-нідзе ён здраджвае патрабавальнаму аўтару.

А наогул - паэма ўдалася, яе варта ўключыць у кнігу.

М. Стральцоў

11.02.85».

Да таго ж вядома яшчэ адна рэцэнзія Стральцова, ужо выключна літарату- разнаўчая, - «Вузельчыкі на памяць», - гаворка ў якой ішла ў тым ліку і пра аўтара кнігі «Наскрозь»: «Уладзіміра Някляева сярод паэтаў ягонага пакалення заўжды вылучала пэўна заяўленая актыўнасць грамадзянскай пазіцыі, арыентацыя на тыя жыццёвыя і паэтычныя з’явы, якія так ці інакш мелі адзнаку навізны і надзённай цікавасці. Яму не чужая была і “гучнасць” самога вобраза пры пэўнай яго рытмічнай узбуранасці і жорсткасці (акрамя рускага А. Вазнясенскага, ён меў прад сабой прыклад нашага Р. Барадуліна), і разам з тым яго прывабліваў прыклад Купалавай высокай прастаты, першаснай нейкай эмацыянальнасці, што, здавалася, прыродна ўласціва і самому беларускаму слову.

Ёсць у Някляева ў кнізе “Знак аховы” і яшчэ сёе-тое. Варта працытаваць:

Наскрозь - дабро і зло,

Цвікамі скрозь далонь.

Хто пойдзе на святло,

Той выйдзе на агонь

і г.д.

Бадай, не памылюся, калі пакажу тут на інтанацыю і вобразны ход думкі ў Ю. Кузняцова.

Наогул, сучасны паэт (нават і не пачатковец) менш за ўсё застрахаваны ад скразнякоў чужых уплываў. І часцей за ўсё ён не баіцца, нават з выклікам не баіцца падхапіць на іх “прастуду” - шчыра спадзяецца на сілу свайго паэтычнага “імунітэту”. Так і я не баюся прыцішыць творчую арыгінальнасць У. Някляева спасылкай на нечыя імёны, тым больш, што спасылка гэтая на паэтаў “няпростых” паводле фармальных і светапоглядных адзнак па-свойму павінна рабіць нават гонар нашаму паэту.