Вячеслав Адамчик - Дзённік 1998

за беларуса, бяспраўнага і зганьбаванага на сваёй жа Бацькаўшчыне, — не.

Нашы карэнні спадцішка і па-зладзейску падсякаюць, каб дрэва ўсохла.

Пятніца, 17 красавіка 1998 году.

16.45. Мужчына, абмоклы на вясновым дажджы, без шапкі, лысаваты, аброслы

барадою, вузкавокі, падобны да Салжаніцына, пакапаўшыся ў кантэйнерах з смеццем,

нясе пад пахаю свой скарб — каляровую торбу — і, накульгваючы, пакідае заліты

дажджавою вадою наш двор.

Вось табе і адзін дзень Івана Шухава ў акружанай спецназам сённяшняй

непрытульнай Беларусі.

<���…>

Нядзеля, 19 красавіка 1998 году.

Усё ж па-беларуску трэба пісаць растопленае волава, а не расплаўленае. Топкае

сала, але і топкі метал.

Перайкі каля рыжаватых, нагнутых абадамі стрымбулёў голага малінніку: ястраб

задраў сітаўку. Таму ўчора, перапуджаныя трагічным здарэннем, яны не садзіліся ў наш

гарод. Між імі існуе, маецца нейкая свая, чалавекам не спасцігнутая, інфармацыя.

І трэба ж: перагараваўшы зіму, прыляцела пташачка з выраю і згінула тады, калі

настала пара звіваць гняздо.

Аўторак, 21 красавіка 1998 году.

Дом літаратара, ці ўжо корпус управы аператыўнай управы. Настылы,

адключаны ад ацяплення. Рада. Ссутулены, з дрыготкімі рукамі Зуёнак, кучаравы,

нечым падобны да партрэтнага Валошына. Няголены па-гебрайску, з адутлаватым

тупым тварам Дудараў. Хваравіта-злосны, з сінімі тонкімі губамі Бураўкін.

Навуменка з праваленым ротам. Падобны да нейкага снежнага чалавека,

шыракаплечы і грузны Гніламёдаў. На зарослым, шчаціністым вялікім твары ані іскры

розуму…

Выбіралі на пасаду старшыні прахадзімца і чужынца з цягучым-нудным голасам

Някляева…

Куды ж ніжай можна апускацца?

Пятніца, 24 красавіка 1998 году.

Ад з’езду пісьменнікаў прыкры асадак на душы: залішне шмат было нервовага

крыку, як, дарэчы, і п’янага (Сыс).

Гутарка пра літаратуру ніяк не магла прасачыцца праз наш адчай і боль —

Гілевіч, хоць і паўтараўся, і быў, як заўсёды, аднастайны ў сваіх прамовах, але гаварыў

слушную праўду.

Мой заклік стварыць саюз прафесійных літаратараў прагучаў ці не дысанансам.

Дарэчы, Гілевіч не пацвердзіў, што пакідае шэрагі Саюзу, у якім заўладалі

здрайцы і звычайныя графаманы. А я спадзяваўся яго падтрымаць.

Шамякіны-савіцкія рассылалі па радах звароты да з’яднання са зграяю расійскіх

ультранацыяналістых (Бандарэнка, Бялоў), якія самапростам, без запрашэння

ўварваліся на беларускі з’езд з кіпамі сваіх газет і лістовак.

Сярод дня трывожная навіна — разгромленыя рэдакцыі беларускіх газет і

часопісаў: “ЛіМ”, “Беларусь”, “Полымя”.

Выблядак пачаў карыстацца метадамі гестапа. Спачатку ноч выламаных

дзвярэй, а за ёю — ноч павальных аблаў.

Субота, 25 красавіка 1998 году.

8.30. Надвячоркам — Міраслаў з не менш адчайным і роспачным запытаннем: як

жыць і працаваць далей? Заставацца тут ці выехаць — хоць бы ў Польшчу? Я параіць

нічога не мог. Аднак сказаў: калі ёсць прадчуванне немінучага арышту, то трэба

ўцякаць.

Папраўдзе — пачынаецца ноч кінжальных нажоў.

У Беларусі вынішчаецца нават сама назва “беларус”. Тут, як нідзе, звілі сабе

гняздо ўсе расійскія камуна-фашыстоўскія саюзы. Сюды збеглася гнанае з Прыбалтыкі

маскоўскае гэбэ і энкавэдэ, усе шпегі і охранные доносители.

14.30. Гутарка з Валодзем: нам усім трэба думаць пра эміграцыю. Сітуацыя

вымагае. Жыць у бяспраўнай краіне немагчыма. Міраслаў, збіўшыся з толку,

прапанаваў Лондан. Валодзя — Вільню, я — Беласток. У Англіі — Чэсік. Што рабіць?

А мой, зрэшты, архіў, асабліва — дзённікі? А тастамент: пахаваць, рассыпаць попел на

варакомскім полі.

Чарнобыльскі шлях. Бел-чырвона-белыя сцягі над бясконцаю калонаю

маніфестантаў, што цячэ ў асветленай цясніне гарадской вуліцы. Дзеці з лампадкамі.

Расцяжныя жалобныя гукі звона. Ускрыкі: “Не-за-ле-жнасць! Не-за-ле-жнасць!” Інвалід

у калясцы.

П’яны з сівымі вусамі з тратуару ім наперакор: “Да здравствует СССР!”

Хлопчык гадоў сямі з пабітым тварам адпіхае п’янага дзеда.

Аўторак, 19 мая 1998 году.

9.10. Учора: выдавецтва, гутарка з дырэктарам, з новым рэдактарам (Шупенька).

Але ці выйдзе нарэшце кніжка, яшчэ невядома.

14.30. Гутарка з Валодзем перад кнігарняю “Падпісныя выданні” на праспекце.

У іх з Міраславам дрэнныя справы: ліцэнзію на выдавецкую дзейнасць Камдрук не

выдае.

Потым сустрэча з Міраславам каля ліфта — ён прыходзіў забіраць свае