Вячеслав Адамчик: Дзённік 1998

ці на той, што гадоў трыццаць назад разбурылі? Але ўжо і ў Віткі, кніжку якога калісьці

рэдагаваў і ў якой паўторна прачытаў пра гэта, ужо не спытаеш.

Нават забылася, што Чорны, адчуўшы, што не можа гаварыць, намагаўся яшчэ

напісаць запіску: “Заві пісьм…” Але не дапісаў — страціў прытомнасць.

Гадаю сам і баюся патэлефанаваць яго дачцэ (Чорнага) — Рэні, каб не пачуць ад

яе, што будынак разабралі. Адзін з тых (трох) невысокіх двухпавярховых дамоў трохі

збоку ад касцёлу. А можа, у тым, дзе быў “залаты магазін”? Успомніўся і драўляны

асадзісты дом на рагу Ленінградскай і Савецкай, дзе размяшчалася рэдакцыя газеты

“Літаратура і мастацтва”, і трамвайная лінія, што ішла ад вакзалу ўздоўж

універсітэцкага гарадка і зварочвала на Савецкую, а з яе — ужо на Валадарскага і —

уніз… Мы ўскоквалі тут, недзе каля рэдакцыі “Літ. і мастацтва”, у грукатлівы трамвай,

спаласаваны на падлозе драўлянымі рэйкамі, і ехалі на Нямігу — там быў універсітэцкі

інтэрнат у двухпавярховым доме з надворнымі драўлянымі лесвіцамі, жалезнаю

брамаю, забрукаваным дваром і культмагам на першым паверсе. Няміга, 21, пакой №

5…

Серада, 8 красавіка 1998 году.

Мая гутарка з хлопцамі — стварыць насуперак бальшавіцкім і пэн-клубаўскім

згуртаванням свой гуманістычны літаратурны звяз ці хоць бы суполку — не знайшла ў

іхняй душы водгаласу (водгуку). У іх даволі свайго клопату. А супрацьстаяць

дзяржаўным структурам яны не могуць: небяспека страціць работу. Бо і так з усіх бакоў

абложаныя канфідэнтамі і іхнімі даносамі.

Гілевіч, якога спаткаў на праспекце, — ён, як ксёндз, у чорным плашчы і

чорным берэце, і ружовашчокі, як ксёндз, — прымаў маю ідэю, але бачыў і марнасць

справы: у суполку, як заўсёды, прашыюцца розныя здраднікі і прадаўцы.

18.30. Тэлефонная перамова з рэдакцыяй часопісу “Беларусь”. Мая паездка на

вул. Захарава. Чорнымі “іксамі” (Х ці +) адзначаныя тыя фразы ці старонкі, якія мусяць

быць вынятыя. Мой ультыматум. Не ведаю, чым усё скончыцца, але свае 13 ці 15

старонак я мушу забраць.

Цэкоўскі слізняк Шабалін, тып адкрыта прадажны, спадзяецца вытаргаваць <���…>

яшчэ на пару гадоў рэдактарскае крэсла.

Але яны, як мне здаецца, ужо распараджаюцца не сваім часам.

Па дарозе завітаў у “Полымя”. Можа, прапанаваць туды сваё апавяданне?

Праўда, яно мне штосьці не пасуе. Паўторы, паўторы…

Чацвер, 9 красавіка 1998 году.

Словы з нашае варакомскае гаворкі (гутаркі): страхалюд, азіят, злыдзень, таўлуй

(гультай, абібок).

Дзеразавацца (жарты строіць з малым). Дзеці дзеразуюцца і шалеюць.

Дзеразуешся як маленькі. Праманьваць — жартаваць.

Паліто як уліта сядзіць на ём. Акурат як шыта на яго.

Панядзелак, 13 красавіка 1998 году.

У славенскім слоўніку натрапіў на слова slichta (шліхта) і ўспомніў варштат, што

займаў паўхаты, маці ў такую велікодную пару за кроснамі. Паткаўшы, яна час ад часу

шліхтуе — мажа/націрае, макнуўшы шчотку ў міску з клейкім крухмалам і семенем,

шырокую пасму асновы, што ідзе з навою ў нічальніцы і берда.

Ці не паўвека мінула, а як яскрава і выразна ўспомнілася.

Серада, 15 красавіка 1998 году.

9.00. Я абяссіліў сябе ўчарашняй злосцю, што ператварылася ў невыносную

бяссонніцу. І вось пад нудны дождж сяджу спаралізаваны ўсімі болямі.

Занадта крыўдлівы стаў. Прымаюся да ўсяго. А для здаровага жыцця патрэбна

дробка абыякавасці. Як дробка солі ў кожнай страве.

У Расіі несціханы гвалт і лямант у абарону русскоязычных, што насяліліся і

распладзіліся ў Латвіі. Ніхто толькі не бароніць бяспраўных і галодных у самой Расіі.

Уздымаючы на шчыт чужыя праблемы, уладу купіўшыя ў Маскве і Крамлі

(нямцовы, лужковы і тулеевы) намагаюцца заглушыць справядлівы гнеў сваіх

абяздоленых і ўтаіць, затуманіўшы вочы свету, уласнае казнакрадства і прадажнае

гандлярства.

Для Расіі гэта не нова, калі разгарнуць Ключэўскага. Ды санкцыі не раз ужо

прад’яўляліся, асабліва перад чарговым паходам на Рыгу. Яшчэ задоўга да Рыжкова ці

цяперашняга Лужкова, нават з часу Пятра.

У Беларусі роўнасць правоў ператварылася ў роўнасць бяспраўя. Я палучаю

пенсію, адэкватную [пенсіі] прыбіральшчыцы. Страціўшы матчыну мову, мушу

гаварыць на слэнгу ці жаргоне калгаснага брыгадзіра. І, як калгасны брыгадзір, у слове

з трох літараў рабіць чатыры памылкі — яшчо.

Іронія і парадокс лёсу: за беларуса, пакрыўджанага ў Латвіі, можна заступіцца,