Вячеслав Адамчик: Дзённік 1998

даверлівая пахвальба ўхажорствам за ленінградскай перакладчыцай:

— І бутэлечку вінца распілі/раскаштавалі.

— Няўжо?

— Дзіва што.

Яму, Скрыгану, здаецца, было ўжо за восемдзесят.

І мне помніцца наша праходка над стромымі берагамі крынічнай Іслачы,

сонечны пагодны верасень, кіёчкі ў нашых руках і спачын пад дубамі, што асыпалі

спелыя жалуды, і зноў, як ён казаў, яго сцежкаю праз трысцё, каля завінаў, атуленых

знямоглымі старымі вербамі, ізноў залаты пясчаны і абрывісты грудок з цёплымі

хвоямі, ласкавы вецер у расхрыстаныя грудзі, рачны/лугавы скошаны прастор лясное

даліны са звілістаю, нястрымнаю рэчачкаю ў шпалерах алешніку…

Субота, 14 сакавіка 1998 году.

14.30. Ніна ідзе ў тэатр на “Тутэйшых”. Я іх, дарэчы, калісьці бачыў — вельмі

слабаваты, па-дзіцячы крыклівы і валтузлівы спектакль. Тэатр Янкі Купалы

ператварыўся не ў народны правінцыйны, а ў вясковы драмгурток.

Рэжысёры — малапісьменныя людзі, магілёўскія правінцыялы, артысты без

гонару, грацыёзнасці, дыкцыі і высокай адукацыі.

Аўторак, 17 сакавіка 1998 году.

8.20. Учора непатрэбная спрэчка з сынамі. Хоць яны, Валодзя і Міраслаў,

вымагаюць ад мяне немагчымае: выпатрабаваць у камітэце паліграфіі ліцэнзію на

выдавецкую дзейнасць. <���…>

Учора папрасіў у сыноў: выдайце хоць адну маю кніжку. Не выдадуць. Міраслаў

тут жа ж абязвечыў мяне: “Мы выпускаем тое, што купляецца. А тваю ж кніжку не

прадасі”.

Чацвер, 19 сакавіка 1998 году.

8.15. Учарашняе:

Камітэт па друку. Дзве гадзіны ў чарзе перад кабінетам начальства. <���…>

Не прынёс уцехі і мой заход у выдавецтва “Мастацкая літаратура”: кніжку ў

друк не здалі.

Дырэктар, падрыгваючы ножкамі, рвецца, кажуць, у прэзідэнцкую зграю і

беларускамоўных рэдактараў мяняе на расійскамоўных. Вось адкуль пачынаецца

вынішчэнне беларускага слова. Кніжку маю ўжо няма каму адрэдагаваць.

Каб хоць чым узрадаваць і абнадзеіць сябе, купілі з Нінаю новы дыван. Балазе

“Нёман” выплаціў неблагі ганарар.

У кватэры бязлад: другі дзень тынкоўшчыкі рыхтуюцца атынкаваць у ванным

пакоі столь, але руху ніякага — то пяску няма, то цэменту, то сіта, то лесвіцы.

Адшкадаваўшы ад ганарару некалькі сот рублёў, нарэшце набыў К.Ясперса

(праўда, 1 том) і Вайнінгера. Бо з пенсіі ўжо кніжкі не купіш.

Я не зношу ні брэх сабакі, ні сіпаты голас прэзідэнта.

Кажуць, асіпласць чалавеку пакідае ў спадчыну заразлівая хвароба — пранцы.

Субота, 21 сакавіка 1998 году.

Ніна на белым пікапе з чорнымі аконцамі паехала ў Ракаў на рынак. Паклікаў

сусед, наказаўшы яшчэ ўчора вечарам.

Паслухаўшы ўчарашні гістэрычны крык мінскага вусатага, як прусак, конюха,

падумаў, што надыходзіць блізкі канец ці яго разбойнага панавання, ці яго вар’яцкага

жыцця. Запомнілася яго фраза: “Запад при помощи национал-фашистов в угоду

лжедемократам Москвы хочет свергнуть в Бел. президентскую власть” (ці праўленне?).

9.00. Вярнулася з Ракава Ніна ледзьве не з пустою карзінаю (кашом). Купцоў на

рынку аказалася ў дзесяць раз больш, чым прадаўцоў. Вусаты прусак ужо забараніў

прадаваць цялят. І на ўвесь торг быў адзін баран і некалькі свіных туш. Не зважаючы на

высокія цэны, наезджы люд усё хватаў з рук.

Пятніца, 3 красавіка 1998 году.

3 гадзіны ночы. Не сплю. Перажываю, круцячы (пракручваючы) у памяці

тасьму, на якой у кожным кадры буйным планам мільгаюць агідныя твары. Апомніўся і

пытаюся ў сябе: чаму бачыцца толькі благое? Няўжо памяць не зрабіла засечкі на

добрым?

І ўбачылася затравелая малаезджаная дарога сярод сіне-ружовага жыта.

Падменены бацькам на пашы, я бягу дадому снедаць. Мне, басаногаму, усяго шэсць. І

хутаранскі сыты кот валачэ па разоры, схапіўшы зубамі між вачэй, злоўленага зайца.

Ужо нежывога.

Чэрвеньская светлая нядзелька. Мяне чакаюць на стале пухкія грэцкія аладкі і…

кароценькая, на паўгадзіны, свабода.

Кажуць, старасць пачынаецца тады, калі пачынаюцца ўспаміны. Яна пачалася ў

мяне заўчасна, нават у дваццаць гадоў. Я ўспамінаў светлы нядзельны ранак. Сябе на

затравелай дарозе сярод жыта. Успамінаў у трыццаць, сорак. Потым — у пяцьдзесят…

Цяпер.

Хрыпата ў грудзях перакочваецца, як пранік па качалцы, — грук-грук-грук.

Чорны памёр у новай, толькі што палучанай кватэры ў доме на Савецкай вуліцы.

Вокны выходзілі на плошчу, на таполі, што шарэнгаю ішлі ад фабрыкі-кухні. Але ж па

якой старане стаяў дом? На той, што засталася, дзе вісіць мемарыяльная дошка Шырме,