Вячеслав Адамчик: Дзённік 1998

Серада, 2 верасня 1998 году.

7.20. Дзённікі Панчанкі (“Полымя” № 7, 98) — шчырыя, нават запальчывыя. І як

рэфрэн — дамешак газетнай публіцыстыкі. І шнуркі імёнаў, нібы вязанкі сушаных

грыбоў. Сярод іх нямала чарвівых.

Не кажу пра тое, што ён трохі сталініст. Як і шмат хто з яго пакалення. Бацьку

крыўдзіць яны не дазвалялі. Боязь перад сталінскім ботам у іх засталася, як застаецца

нарасць на губе, калі чалавек разаб’ецца дзіцем.

Хоць невядома, чаго тут болей было ў іхняга франтавога пакалення — боязі ці

прызвычаенасці, нават да крыві і жорсткасці. А можа, трохі салдафонства — зманвала

моц улады, неабвержанасць загаду, хоць і неразумнага. Не выпадкова, што яму іншы

раз хацелася, каб усяўладная рука ў рудым рабацінні стукнула па стале.

І ўсё ж вершы яго я найболей любіў і найболей ведаў іх на памяць. “Гарачыя

вятры”, помніцца, выменяў на салідны дарэвалюцыйны фетаўскі том.

Я цаніў беларускае вершаванае слова. І маладую іскрыстую паэзію Пімена

Панчанкі. Ён для мяне, калі гаварыць па шчырасці, і застаўся паэтам “Гарачых вятроў”.

Панядзелак, 21 верасня 1998 году.

Колеры: папялова-шэры. Як перад змярканнем было неба. Шарая гадзіна. А цяпер

неба сіняе, і сінявата-ліловая чарната пры зямлі.

Жары — ясна-чырвоны, агністы

Мурагі — цёмна-шэры (аб карове)

Мурагі — паласаты (украінскае)

Расовы бык — пляменны

Руно і рунь — адно і тое ж?

Руністы — кучаравы, руністы — зялёны

Дэраш — пёстрый — стракаты

Цагляны

Бэзавы — фіялетавы

Цытрыновы

Крэмавы

Гранатовы — сіні?

Папяловы

Сівы

Цёмна-шары

Ультрамарынавы

Палова

Рудая

? цьмяна-ружовы

Масць коней:

1. Сівы — шэры (серый)

2. Руды — цёмна-чырвоны

3. Гняды — карычневы.

Карова:

Палавая

Пярэстая

Коні:

Каштанавы, буланы

Мышак — сам сівы, а спіна чорная

Ластаўка — карова (чорная, а жывот белы)

Вішня — чырвоная

Зорка — на лобе

Падляска — <���як похвы белы, а само чорн>

Каштан — чырвоны

Гняды — чырвоны і чорны, цёмна-чырвоны

Шпак — белы з сівым

Буланы — жоўтай масці

Серада, 23 верасня 1998 году.

Калі вярнуцца ў год 1939-ы, то і я помню збой людзей на ганку перад магазінам.

Мяне, шасцігадовага, бацька ўзяў у мястэчка, каб глянуць, ці ёсць аконнае шкло, —

перад самай вайною, ашчаджаючы і аддаючы апошні грош, бацькі будавалі хату, каб

праз год ці паўтара яна была падпалена нямецкім запальным снарадам, што прашыў

адразу некалькі стрэх.

Тады ў нашай хаце з’явіліся парусінавыя блакітныя туфлі, соль і — кавалак

рудаватага мыла. І нас, малых дзяцей, пачалі збіраць да солтыса ў хату на ўколы і

прышчэпкі… І папяровыя анёлкі з кучаравымі галоўкамі і блакітнымі крыльцамі. Быў

ужо разграблены местачковы касцёл і ксяндзоўская плябанія.

Матчын сваяк, утапіўшы ксяндза, хадзіў у ксяндзоўскім паліто на футравай

падкладцы. Ён быў ці не старшынём сельсавету.

Соловый — па-расійску — жаўтаваты.

Насалавелі вочы — мутныя сталі

Аўторак, 3 лістапада 1998 году.

Разгортваю Жылку. Блізкія выразы, словы і метафары, якія ўжывала маці. А

вершы здаюцца слабаватымі, заквечанымі, там-сям пераймальнымі.

Прыгадваецца шэрая, кішаньковага фармату, яго кніжачка — віленскае

перавыданне зборніка “На ростанях” 1945-га, калі не памыляюся, году. Маё першае

падлеткавае знаёмства з не ўспомненым у школьных падручніках, жорстка/злосна,

бязлітасна выкрасленым энкавэдзісцкаю рукою з літаратурнага ўжытку святым імем

паэта. Іх набіралася ўжо шмат у маёй скупой бібліятэчцы, што змяшчалася на кароткай

палічцы тумбавага карычневага шкапчыка з вырваным замочкам: Арсеннева, Гарэцкі,

Антон Навіна, Вінцук Адважны, Адам Станкевіч. Казіміра Сваяка з Алесем Гаруном

ведаў толькі па адным няпоўным вершы. Як і Алеся Салаўя — па скупой падборцы ў

часопісе “Новы шлях”.

Пятніца, 6 лістапада 1998 году.

Ідзеш праспектам Францішка Скарыны, як ідзеш заштатным, павятовым горадам

Расіі — наўкруга расійская мова і ўсе транспаранты над вуліцай напісаныя па-расійску.

Сіпаты в<���…> вынішчае даастатку ўсё нацыянальнае. Коштам (цаною) Беларусі

намагаецца ўшыцца ў маскоўскі Крэмль. Пры нашай пакорнай згодзе і тупой

абыякавасці мы папраўдзе можам стаць Северо-Западным краем.

Няўжо вырадзіліся Грынявіцкія?

Для апавядання

Што ёсць сшыткі з белай, нават з сінявата-белай, без стрэмак, паперай, мы

ўбачылі, адкапаўшы ў смецці і друзе, выкінутым на двор з яўрэйскіх хатаў, калі