Уладзімір Караткевіч - Легенда аб бедным д'ябле і адвакатах Сатаны

— Гаспадыня Гальшка з Оштарпа, — кажа Пётр.

— Якія нявінныя вочы.

— Яшчэ б… Святая кабыла.

Праходзіць магнат П'янда з Чапяліна. Падміргвае Рогачу:

— Хто позна прыходзіць — косткі знаходзіць… Прывітанне, Рогач… Твая думка аб нейтроннай бомбе?

Рогач плюнуў.

Старая жанчына праходзіць паўз Рогача. На вуснах яе непрыкметна пажадлівая ўсмешка. Праходзячы, яна ўпускае хусцінку. Рогач паціскае плячыма і адварочваецца. Адразу ж некалькі маладых прыдворных кідаюцца да хусцінкі і, завалодаўшы ёю, учацвярых падносяць жанчыне.

— Хто гэта? — пытае Рогач.

— Гаспадыня Аглая з Камянца. Вельмi ў сiле пры двары. Ты прыдбаў сабе другога небяспечнага ворага.

Рогач яўна ўз'юшаны.

— Зараз я прыдбаю сабе і трэцяга.

І ён рашуча накіроўваецца да гаспадара Івана.

— Ты штурхнуў мяне. Прасі прабачэння.

— Што-о?

Зала сціхла. Гледзячы на пагардлівы твар Івана, Рогач бязгучна шэпча нейкія словы.

Гаспадар Іван заносіць над ім руку. Твар яго чырванее, ён страшны. Іван хоча крыкнуць нешта, але нечакана з яго вуснаў вырываецца няўмела хрыплае, як у маладога пеўня:

— Пі-куррр! Кекерыке!

Ашаломлены гэтым, ён пакутліва намагаецца сказаць нешта. І тут палілося:

— Куд-куд-куды-ы! Бя-я! Ме-ке-ке! Бу-у! — Ён бучыць басам, як бугай, што толькі-толькі прачнуўся. — Гаў! Гаў! І-га-га!

Усё гэта так натуральна, што ўсе прыгаломшаны, а Іван болей за ўсіх. Ён хоча спыніцца, але не можа.

— Раніца ў вёсцы, — каменціруе Рогач.

— Уся худоба ў наяўнасці, - кажа Пётр. — Шчасліўцы! Гэта, мабыць, не ў нас.

- І-га-га! — лямантуе Іван.

Не ў змозе справіцца са сваімі рукамі, ён стукае кулаком сабе па лобе. Гук выходзіць як ад удару ў аконнае шкло.

— Гарпіна, сёння на лён, — басіць ён не сваім голасам.

У зале ўзарвалася цішыня. Ураганам выбухнуў агульны рогат.

— То-та ж, — кажа Рогач, — не звязвайся са мною, пашкадуеш.

Агата глядзіць на прыўкраснага ў гневе шкаляра. Яна ўсё яшчэ злуецца, але ў голасе застаўся толькі налёт помслівасці.

— Добра.

— Ён чарадзей! — лямантуе Іван, атрымаўшы нарэшце голас.

— Ён чарадзей, а ты блазен, — кажа яму каралева. — І дурань да таго ж.

І кажа Рогачу:

— Ты нядрэнна смяшыш людзей. Цяпер ты будзеш стаяць ля дзвярэй маёй апачывальні. Ідзі, атрымай зброю.

— Гэтай зброі яму не пазычаць, — кажа дзёрзка П'янда.

— Ён будзе стаяць не ў апачывальні, а ля яе дзвярэй, — злосна кажа Агата.

— Гэта нядрэнны спосаб пазнаёміць яго з тваёй дзяржавай.

— П'янда…

— У вас быў выпадак пераканацца, што я закляты, — добразычліва кажа П'янда.

— Але, сякера зламалася аб тваю шыю. Але я магу загадаць, каб яе насталілі лепей.

— Няхай ужо, — саступае ён.

І тут заўзятыя лісліўцы кідаюцца да Рогача, бяруць яго пад пах і пачынаюць шчабятаць нешта.

Ля дзвярэй залы ватажка пажоў, схаваўшыся за спінамі прыдворных, гуляе ў косці. Сярод іх паж Ольда. Ён прайграе.

— Твой апошні шанс, — кажа яму паж-завадатар.

Ольда кінуў косці. Трыумфуючы, выпраміўся.

— Пятнаццаць. Лічы, што я выйграў.

— Пачакай, — супернік меча косці і знішчальна кажа: — Шаснаццаць.

— Не можа быць. Гэта ж раз у дзесяць гадоў.

— Можа быць… Здымай нагавіцы.

— Тут?!

— Але.

— Нядобра, хлопцы.

— Нядобра не аддаваць пройгрышу.

Ольда агледзеўся. І раптам разгублены выраз знікае з яго аблічча.

— Калі вы пакінеце мне порткі, я пакажу вам тое, чаго вы ніколі не бачылі.

— Што?

— Я адразу ж пайду і паляпаю каралеву па тым месцы, дзе спіна перастае звацца спінай.

— Брэшаш.

— Хай мяне пярун шасне на божае нараджэнне.

— Добра.

Морда ў Ольды хітрая. Ён уздыхае і ідзе да каралевы, абкружанай прыдворнымі.

— Чорт бы яго ўзяў, - кажа завадатар. — Бадай што яго ўкароцяць.

Ольда падыходзіць да каралевы.

— Тысячы разоў прашу вашага прабачэння, бенісіма. Няварты ўзняць вачэй.

— Што такое? — пытае яна.

Ён нагінаецца да яе і шэпча:

— Вы забралі шлейфам пабелку са сцяны. Дазвольце дакрануцца.

І ён пяшчотна стрэсвае неіснуючую пабелку.

Пажы ля дзвярэй не чуюць слоў, але бачаць, як Ольда паляпвае каралеву.

Завадатар у жаху заплюшчвае вочы.

— Укароцяць, — кажа ён.

Каралева ўважліва глядзіць на Ольда. Зразумела яго па-свойму.

— Дзякуй, мілы… Можаш сесці ля маіх ног.

І яна бярэ яго за падбародак.

Пажы бачаць гэта, бачаць, як Ольда, трыумфуючы, сядае ля ног каралевы.