Уладзімір Караткевіч - Легенда аб бедным д'ябле і адвакатах Сатаны

— Бог мой… Ці то каралеўскі банкет, ці то загарадзь для свіней… Пойдзем адсюль, — ціха кажа яна Івану.

Сустракаецца позіркам з вачыма Ольда. Кажа яму:

— Збегай, прынясі мне амбру… Я забыла яе… Здаецца, у пакоі гаспадыні Аглаі.

Ольда, уздыхнуўшы, ідзе да дзвярэй.

— Ольда, — спыняе яго Рогач.

— Што такое? Пусці мяне хутчэй.

— Ты легкаверны…

Каля іх спыняецца П'янда.

— Рогач, — кажа ён, — памятай аб катлах… Ты яшчэ не пачаў.

Ён глядзіць у вочы Рогача страшнымі вачыма. І той апускае веі.

— Добра, — кажа ён.

— Пачні сёння ж.

— Добра, — здаецца Рогач. — Iдзi, Ольда, iдзi.

Той уходзіць.

— Каго шкадуеш? — кажа П'янда. — Яны не вартыя нават слоў. Усе.

— Што ж рабіць?

— Вучу злу.

- Іх наву-учыш, — кажа Рогач.

— Тым больш.

— Добра.

Каралева і гаспадар Іван ідуць да выхаду. У цішыні, што наступіла, заспявала музыка. Едка-пяшчотны матыў вычварна чаргуецца з удалым і роспачна-адчайным.

Праходзячы праз Рогача, каралева з усмешкай кажа яму:

— За мной.

Рогач пакорліва ідзе следам.

І раптам, калі яны выйшлі, гучыць крык. Постаць Пятра-прадракальніка ўзнялася над оргіяй.

— У брыдоце пагразлі… Пусту быць табе, Вавілон. Пакіньце дамы! Пакіньце распусту! Нагія выходзьце на стагны прасіць у простых сэрцам даравання! Званітую вас з вуснаў сваіх.

Вельмі п'яны чалавек плача, хістаючы галавой:

— Наш грэх! Пагразлі мы ў брыдоце! Пагразлі.

Рогач стаіць ля дзвярэй апачывальні. Спахмурнеў, убачыўшы Ольда, што падбягае з флаконам:

— Дзе яна? Яна знікла кудысь. Тут?

— Не, яе тут няма.

— Пусці.

— Не магу. А раптам ты прынясеш атруту.

— Ёй?! Што ты кажаш?

Ён у адчаі глядзіць на Рогача.

— Яе нідзе няма. Што рабіць?!

— Нашто адчайвацца, — кажа Рогач. — Ты знойдзеш яе яшчэ калі-небудзь.

Ольда раптам закусіў губу:

— Гаспадар таксама знік… Пусці мяне… Пусці!!!

Ён у ярасці б'е флакон аб каменні, кідаецца на вартавога. Рогач бярэ яго за руку, сціскае і кажа ўладна:

— Пакінь! Хто мае ўладу над сэрцам? Тваё гарыць толькі таму, што яно маладое і кахае. Але гэта жахліва, калі такі, як ты, прылепіцца сэрцам да такой, як яна.

Ольда вызваляе руку і ўдарае Рогача па шчацэ.

— Не смей! — крычыць ён адчаянна. — Не смей!

Рогач сціснуў яму рукі.

— Я не пушчу цябе, — чаканіць ён. — Не пушчу для цябе ж самога. Ідзі.

Ён штурхнуў Ольда да выхаду.

— Добра, — кажа той, надумаўшы нешта. — Але я не дарую табе.

Ён уходзіць і непрыкметна хаваецца пад цяжкую штору. Вусны ягоныя дрыжаць. Ён намацвае рукою кінжал ля пояса.

…А перад Рогачам з'яўляецца на сцяне твар П'янды. Вусны магната варухнуліся:

— Гэта ўжо лепей.

— Мне брыдка.

— Нічога. Варта толькі пачаць. І потым, ты дрэнна ведаеш нават школьную логіку. Пачым ведаць, магчыма, ён сродак божага промыслу? Заб'е Агату або заколецца на яе вачах, змякчыўшы яе сэрца. Га? Усё суета сует і марнасць, і што варты нейкі адзін чалавек перад грамадскасцю?

— Мне брыдка. Халодна тут.

— Будзе халодна ўсё жыццё… І прытым, калі ты не выправішся, — табе давядзецца развітацца з навуковай кар'ерай. Мы не можам дапусціць, каб навуку рухаў наперад д'ябал з тваім светапоглядам.

Усміхнуўся:

— А для цябе падшукалі ўжо нават тэму дысертацыі. Цудоўная тэма: "Велічыня аптымальнага абсалютнага ціску ў катлаагрэгаце для прапарвання грэшнікаў".

— Але, — прыгнечана кажа Рогач. — Мне страшна тут. Я скараюся непазбежнаму.

П'янда знікае, пачуўшы рып дзвярэй. З пакоя выходзяць Агата і Іван. Яна смяецца…

…Адчайныя вочы Ольда за шторай.

Адкінуўшы яе, ён кідаецца на гаспадара Івана з аголеным кінжалам:

— Апаганшчык! Нягоднік!

Рогач паспявае перахапіць яго руку.

— Пусці, - крычыць Ольда. — Пусці, д'ябал!

— Кінь кінжал, — голас Агаты страшны. — Пры мне агаліць зброю?

Рукі Ольда дрыжаць. Ён бязвольна выпускае кінжал з рукі.

Падае кінжал.

У каралевы пацёпваецца мускул над пераноссем. Паядынак вачэй паміж ёй і Ольда. Ольда апускае вочы. І тады каралева кідае яму:

— Шчанюк! Вазьмі яго, Рогач, аддай варце.

Рогач глядзіць на яе, на Ольда. Хацеў быў кінуць зброю. Але тут позірк яго падае на зласлівыя вочы гаспадара Івана, і ён вырашае.