Уладзімір Караткевіч - Легенда аб бедным д'ябле і адвакатах Сатаны

— Ну і ну, — кажа нехта.

— Гэны, мабыць, далёка пайдзе, — кажа завадатар.

Каралева пяшчотна гладзіць Ольда па галаве, і ў таго дрыжаць доўгія веі.

— Бенісіма!

Раз'юшваецца, гледзячы на гэта, гаспадар Іван.

— Ён шчанюк, каралева.

Тая, незадаволеная ганьбай Івана, вар'юе з яго:

— Ён надзвычай гожы. Ён… як анёл са старой фрэскі. Глядзі, якія ў яго вочы… і валасы… І голас, як у анёла… Праўда, Іван?

І той, хаця ўвесь кіпіць, адказвае:

— Так… праўда.

— Ну вось, — дабівае яна яго. — Добра, што ты згодзен са мной… Ольда, ты ж можаш праспяваць для мяне старую баладу?

— Калі?

— Адразу ж пасля прыёму.

— Так, — голас яго абарваўся.

Для яго зараз нікога няма. Ён глядзіць на яе такімі вачыма, што гаспадар Іван упускае меч.

Меч забразгатаў на мармуровай падлозе, парушыўшы мёртвую цішыню. Іван павярнуўся, ідзе да дзвярэй. І, наўздагон яму, каралева з усмешкай:

— Пастаў новага найміта на варту. Я не хачу, каб анёлу перашкодзілі спяваць.

Рогач стаіць ля дзвярэй апачывальні. Паморшчыўся, пачуўшы за дзвярыма музыку. Салодка зайграла лютня.

У апачывальні каралева і Ольда. Яна сядзіць на дыване ля каміна. Спіна на цвёрдай падушцы. Ольда перабірае струны і глядзіць на яе.

— Прыляж тут, каля ног, — голас яе гучыць, як музыка.

Ён лёг, паклаўшы галаву на дыван ля яе ног.

— Пакладзі яе сюды, так табе будзе зручней… Дык спявай… Ну…

Ольда спявае:

Яна нахіляецца. Пасма яе валасоў падае на шчаку Ольда.

— Што ж ён прывёз ёй? Што прывёз граф Цібе дэ Шампань?

Голас Ольда дрыжыць:

Не можа быць! Няўжо льва?

Не. Ён прынёс другое. "Он нес свой шлем, а в шлеме куст дамасских белых роз".

Анёл… Нашто?

Голас Ольда перарываецца, слабнучы:

Яна сіхляецца і цалуе яго. У непрытомнасці ён абдымае яе калені.

Рогач ля дзвярэй са скрухаю ўздыхнуў. Пакруціў галавою.

— А кажуць, ведзьмы…

Да яго падыходзіць хлопчык год пяці з разумнымі шэрымі вачыма.

— Ты новы? Я не бачыў цябе?

— Так… А ты прынц?

— Але, я сын сваёй маці. Яна ў мяне харошая. Я пайду да яе?

— Не варта, — ніякава кажа Рогач. — Адыдзем лепей да балкона. Я пакажу табе меч.

Яны ідуць да дзвярэй на балкон. Рогач пяшчотна абдымае прынца.

— Ты ж не просты салдат? — пытае прынц. — Ты вучоны… Мой доктар вельмі вучоны.

— Так, калісьці я быў вучоным. А цяпер бачу, што нічога не ведаю, а свет страшны.

— Што ты, у свеце ўсе добрыя.

Рогач апускае вочы.

— Так…

— Ты паедзеш са мною заўтра ў ад'яздное поле. Я ўжо скачу вярхом.

— Вядома… А зараз ідзі… Ідзі, родны…

Хлопчык пагладзіў яго руку, пайшоў.

Рогач ніякавата думае:

"Добры парастак… Божа, за што?!"

Ольда цалуе ступні гаспадыні. Веі яго мокрыя ад слёз.

— Што ты, — кажа яна, — пакінь. Мы яшчэ сустрэнемся з табой.

— Бенісіма… дзівіна.

І адразу дзікі выбух рогату, грубых галасоў, звону. У банкетнай зале ідзе оргія. Усе ўжо добра п'яныя. Нехта ляжыць пад сталом разам з хортымі. Жанчына прабягае па стале, і яе спрабуюць схапіць за ногі.

Музыка грубая, рэзкая.

Рогач стаіць ля дзвярэй з сякерай. Няўхвальна сочыць за тым, што адбываецца. Ольда здалёк з нянавісцю глядзіць на гаспадара Івана, які ціха размаўляе з каралевай:

— Хіба можна мучыць мяне? Я не вінаваты, што закрычаў пеўнем. Гэта было насланнё… Два дні як ты з ім. А што ён для цябе, гэты пеўнік?

Яна ўсміхаецца сляпучай халоднай усмешкай. Маўчыць.

— Што ты хочаш, каб я зрабіў? Хочаш, увайду ў клетку з мядзведзем? Хочаш, зламаю шыю быку?

— Кукарэкні. Ты ж умееш, ты ж не той пеўнік.

— Не ўмею. Хрыстом клянуся, не ўмею.

Агата абвяла позіркам стол. Спаймала смутны, журботны погляд Ольда. Адразу трывожнымі сталі вочы, а на вуснах з'явілася непахвальная ўсмешка. Потым і вочы сталі, як у дзіцяці, што з цікаўнасці ламае цацку. Цяпер яна не глядзіць на Ольда, цяпер яна зноў глядзіць на стол, на п'яных.