Аляксей Якімовіч: Эльдарада просіць дапамогі

— Спіць, — сказаў тата, — не дабудзіцца. — І моцна гукнуў: — Андрэй, сняданак на стале стаіць. Мы на работу пайшлі.

У пакой уляцеў Міхась.

— Чаго ляжыш, як крот у нары? — накінуўся ён на мяне.

Не спадабалася мне гэткае параўнанне.

— Крот не ляжыць, крот ходзіць, — кажу. — Яму праз кожныя чатыры гадзіны есці хочацца.

А ён:

— Лянівы ты, Марозік. Чуў, што каля вёскі касманаўты спусціліся?

Я хуценька ўсхапіўся з ложка, адзеўся. Значыць, не плёткі. Каля вёскі касманаўты ходзяць, а я ў хаце сяджу.

— Дык бяжым! — крычу. — Я ні разу жывога касманаўта не бачыў.

Міхась засмяяўся:

— Ты, напэўна, у гарачай вадзе купаны? Сядзь.

— Я сеў на край ложка. А,Міхась нечакана сказаў:

— Давядзецца нам папрасіць прабачэння ў Наташы.

— Чаму? — не зразумеў я.

— Магчыма, дзесьці ёсць такая краіна — Эльдарада. У непралазных джунглях, напрыклад, куды і чортава вока не зазірне. Факты за гэта.

«Мусіць, свет дагары перавярнуўся, — думаю. — Дзяўчынкі на дуэль выклікаюць, Міхась у Эльдарада паверыў, бутэлечная пошта, касманаўты. Штосьці дзіўнае вакол робіцца».

— Выкладвай факты.

— Можна і факты. Бутэлечная пошта — адзін, — пачаў загінаць пальцы Міхась. — Я ўжо правяраў. Не Наташыным почыркам запіска напісана.

— Запіска не доказ.

— Не доказ, — пагадзіўся Міхась. — Але касманаўт… Касманаўт… Адкуль ён з’явіўся? Магчыма, запіска і касманаўт — адно звяно. Вось толькі як звязаць яго? Як?

Болей я не мог трываць.

— Дзе той касманаўт? Дзе ён?

Міхась устаў з ложка, глянуў у акно. Я таксама падышоў да акна, пачаў пільна-пільна ўзірацца. Мне думалася, што зараз убачу на вуліцы касманаўта. Сапраўднага касманаўта: у скафандры, у гермашлеме. Нездарма Міхась ад акна не адыходзіцца.

Але касманаўт не з’яўляўся. Толькі куры ляніва грэбліся ля плота, а каля іх паважна паходжваў наш рабы певень.

— Дзе касманаўт? — тузануў Міхася за плячо.

Міхась развёў рукамі.

— Каб ведаў, то каля цябе не стаяў бы. Людзі кажуць.

— Кажуць, кажуць, — перадражніў я. — Чаго ж ён хаваецца ад людзей?

Міхась уздыхнуў:

— А хто яго ведае. Можа, шпіён. Можа, заблудзіўся. Касманаўты таксама памыляюцца. Можа, ракета ў яго сапсавалася.

— Так, Міхась, так. Сапсавалася. Таму і сеў каля вёскі. Добра, што на вёску не ўпаў.

Я ажно трымцеў ад хвалявання. Касманаўт каля вёскі, ракета. Вось каб палятаць хоць крыху!

— Міхась, ты можаш заставацца ў хаце. Можаш нават мой сняданак з’есці. А я ўсё-такі пабягу.

Калі б Міхась не схапіў мяне за руку, я, напэўна, выбег бы з хаты.

— Пачакай. Куды бегчы? Куды вочы глядзяць? Так мы яго не хутка знойдзем. Казалі, што яго бабка Тэкля бачыла. Спытаемся ў яе, дзе бачыла, у якім месцы. Там і будзем шукаць.

— А я думаў, што касманаўт каля самай вёскі. Значыць, да бабкі Тэклі цяпер?

— Не, — сказаў Міхась. — Трэба Наташу пачакаць. Яна ў горад паехала. Маці хоча ёй паліто купіць.

— Да самага вечара давядзецца чакаць, — кажу Міхасю. — Хадзем без Наташы!

— Не. Я слова даў, што пачакаю яе. Прыйдзецца пацярпець.

— Калі даў слова, то прыйдзецца, — неахвотна згадзіўся я.

Вечарэла, калі мы ўтраіх пайшлі да бабкі Тэклі. Бабка Тэкля жыла не ў самой вёсцы, а воддаль ад яе. Як у нас кажуць, наводшыбе.

Жыла яна адна. Муж пасля вайны ад ран памёр, а сыны параз’язджаліся. Старэйшы служыў афіцэрам у арміі, а малодшы працаваў ажно на Поўначы.

Бабку Тэклю мы вельмі любілі. Каля яе хаты рос вялікі сад, і яна не раз частавала нас яблыкамі.

Сама стрэне на дарозе, прывядзе ў сад: «Збірайце ападкі. Частуйцеся». Бывала, і ў кішэні накладзеш, і за пазуху. Ні крыку, ні лаянкі мы ад яе аніразу не чулі.

Нам пашанцавала. Бабка Тэкля была дома. Яна сядзела на парозе, падпёршы рукамі галаву.

Мы адчынілі веснічкі.

— Бабка Тэкля, добры вечар, — здалёку гукнуў я.

— Не ведаю, ці добры ён будзе, — уздыхнула бабка Тэкля.

— Чаму?

— А што, калі той страхалюд да мяне прыпрэцца?

— Вы пра касманаўта кажаце? — вырвалася ў мяне.

— А пра каго ж яшчэ.

— А вы яго бачылі?

— Як цябе цяпер. Каля Дворнага Саду гэта было. Ужо шарэць пачало. І тут вылазіць з кустоў. Ну рыхтык жаба. Вочы пукатыя, сам зялёны. Як жабарэння на сябе начапіў. Я адразу змікіціла, што адзежа такая ў яго. Лыпнуў на мяне вачыма і назад у кусты. Ажно затрашчала, як паляцеў. А я, каб болей страху яму нагнаць: «Ого-го-о-о… О-гу-г-у-у…»

— А самі не спалохаліся? — пацікавіўся Міхась.

— Задрыжэлі ногі,— прызналася бабка Тэкля. — Гэта ж не жартачкі: такога страхалюд а ўбачыць!