Wiktor Suworow: Kontrola

Pozostaje im tylko ustawić więźniów.

— Wiązać mocniej! Tak krępować ręce drutem, żeby wyli z bólu!

Stoi Chołowanow na wzgórku. Zęby wyszczerzył w uśmiechu. Przypomina psa z konwoju. Nogę oparł na pniaku. Całujcie but, skurwysyny!

Całują.

A Chołowanow ze wzgardą kopie ich w twarz: a masz, psia twoja mać…

Przyszła pora na zwolenników Jeżowa.

Pokornie idą na rozstrzelanie. Z wybitymi zębami, z pokrwawionymi twarzami, ze zmiażdżonymi palcami. Wyskakują z autobusu, mrużą oczy. Spieszno im do rozwałki. Boją się, by nie zmieniono wyroku. Aż nie wierzą, że udało im się dożyć śmierci. Wiosna buszuje po lesie, a oni przez te trzy miesiące już zapomnieli, że w ogóle istnieje taka pora roku. Zapomnieli, co to dzień i promienie słońca. Zapomnieli, jak się nazywają. Pamiętają tylko o jednym: że po życiu przychodzi śmierć. Śmierć, która przynosi spokój i ukojenie. Śmierć-wybawicielka. Ożywieni nadzieją, poszturchując się i popychając, spieszą teraz na jej spotkanie.

Do dołu.

Wszyscy są zmęczeni. Wyczerpani.

Rozstrzeliwanie to ciężka robota.

Ktoś w szarym mundurze, na stronie, kończy właśnie redagować gazetkę ścienną “Stalinowski Strzelec”: Zmęczeni, ale zadowoleni… Marzy, żeby zostać pisarzem. Budzi się w nim talent literacki, który w przyszłości wybuchnie z siłą wulkanu. Towarzysz Stalin naradzi się z towarzyszami i mianuje go wybitnym pisarzem. Klasykiem realizmu socjalistycznego.

A tymczasem — męka tworzenia. Trzeba opisać egzekucję do gazetki ściennej. Tak, żeby swoi wiedzieli, o czym mowa, a niewtajemniczeni — nie: Pododdział towarzysza Szyrmanowa otrzymał od dowództwa odpowiedzialne zadanie…

A praca naprawdę nie jest lekka. Na pozór wydaje się, że to nic wielkiego położyć trupem czterysta osób. Ale spróbujcie sami. Ilu to wymaga dodatkowych czynności!

Na końcu rozstrzeliwuje się reedukowanych. Z nimi zawsze najwięcej zamieszania. Chcą żyć. Krzyczą, szarpią się, wyrywają. Że niby nie spodziewali się takiego losu.

Ale już z nimi spokój.

I w tym momencie na szyję Nasti zarzucono od tylu pętlę z cienkiego drutu. Zaciśnięto mocno. Wiadomo: przeszkolona, zna różne sztuczki.

Nastia z trudem chwyta powietrze. Bezskutecznie próbuje rozluźnić pętlę. Olbrzymia łapa Chołowanowa spada jej na głowę. Szyrmanow chwyta Nastię za włosy, a Chołowanow puszcza w ruch pięści. Wali jak w bęben.

Ból nie przychodzi od razu. Chołowanow bije, a usłużny Szyrmanow zaciąga garotę, żeby się dziewczyna nie szarpała.

Cisnęli na mokry piach to, co jeszcze przed chwilą było Anastazją Strzelecką. Chołowanow zadarł jej głowę szarpnięciem za włosy.

— Przypomnij sobie, ilu ludzi załatwiłaś. Jeden skurwiel jest wystarczającym powodem, żeby dostać czapę. A ty ilu rozwaliłaś? I eszelon kryminalistów wypuściłaś na wolność. Co z tego, że w interesie władzy radzieckiej. Kto powiedział, że władza odpłaca wdzięcznością? W dodatku za dużo wiesz. Możesz stać się niebezpieczna. Aż nadto powodów, żeby się od ciebie uwolnić. Podaruję ci lekką śmierć. A teraz… Teraz całuj but.

Otworzyła oczy.

Przed nią — nieskończona biel.

Pomalowany na biało sufit. Zapach szpitala.

Jest jej dobrze. Tak dobrze, że trzeba o tym opowiedzieć wszystkim. Wszystkim. Ale zamiast słów wyrywa się Nasti westchnienie.

Przed oczami Nasti przesuwają się strzępy wspomnień: sekcja spadochroniarska, skoki, dacza. Stalina, NACZSPECREMBUD, klasztor zagubiony w lesie, samolot wodza narodu, Most Aleksandrowski, egzekucje, egzekucje, znów NACZSPECREMBUD i znów egzekucje i wreszcie jej własna egzekucja. Dziwne. Gdzie jest? Nie może poruszyć głową. Patrzy w sufit. Głowę ma w bandażach. Jeśli trochę podniesie oczy, widzi ścianę. Nieokreślonego koloru. To jakaś miła, uspokajająca barwa. Na prawo też ściana w tym samym kolorze. Na lewo — kwiaty. Dużo kwiatów. Gladiole. Gdzie wczesną wiosną w Moskwie można dostać gladiole? W kremlowskich oranżeriach. Jeśli Nastia opuści oczy, widzi białe prześcieradło. Czuje jego zapach i smak. Prześcieradło szeleści pod palcami i pachnie morzem. I jeszcze gorącym żelazkiem. Ale bardziej morzem. Jeszcze dalej widać koc z wielbłądziej wełny. Wymyślny wzór, jaskrawe kolory. Za kocem — szczyt łóżka.

Zmęczyło już Nastię patrzenie. Lepiej zamknąć oczy. Chce jej się pić. Bardzo powoli i cicho powiedziała: pić. Może tylko poruszyła wargami. Ale zrozumieli, o co jej chodzi.

Ust dotknęła rurka. Woda. Woda o przedziwnym smaku. Jak na stalinowskiej daczy. Oczy ma zamknięte, ale nie śpi. Znowu widzi korzenie sosen w białym piasku dołu wykopanego na setki ciał. Pamięta zapach tego dołu. Zapach świeżych zwłok. Nie ma tu tego zapachu. Są inne. Skąd? Nastia węszy. Gdzie jest? Otworzyła oczy. Sufit. Już znany. Teraz podnieść oczy do góry. Tam powinna być ściana. Jest. Na prawo — też ściana. Zgadza się. Na lewo — kwiaty. Opuszczamy oczy — prześcieradło, koc, szczyt łóżka. Obok — twarz siostry miłosierdzia. I szklanka z rurką. Komuniści nazywają siostry miłosierdzia nazywają średnim personelem medycznym. Fuj, jak to wstrętnie brzmi. Dlaczego Nastia nie została siostrą miłosierdzia? To takie piękne: szary habit, biały fartuch i czerwony krzyż na piersi. I ranny w walce rotmistrz lejbgwardii pułku kirasjerów… Dostał w głowę… Nastia ostrożnie mu ją bandażuje… A, prawda, sama też ma głowę zabandażowaną. To nie rotmistrz kirasjerów, tylko Nastia leży w łóżku. Pochyla się nad nią siostra miłosierdzia, z ledwo dostrzegalnym uśmiechem. Łagodnie się uśmiecha i wychodzi, cicho zamykając za sobą drzwi. Koło drzwi — fotel na kółkach. Na fotelu Chołowanow. W szpitalnej piżamie. Zabawne: Gryf w piżamie. Nogę ma w gipsie. Gryf ze złamaną nogą. Trzeba mniej się włóczyć po lasach, towarzyszu Gryf, wtedy nie będzie problemu z nogami.

O fotel oparte dwie kule. Gryf się uśmiecha.

— Cześć, Nastiu.

— Cześć, Gryf. — Z jej ust wydobywa się cichy szept.

— To ja cię rozstrzeliwałem. Nikomu z chłopaków nie powierzyłbym tego zadania. Straciłaś przytomność. I wpadłaś do dołu. Tak bywa prawie ze wszystkimi, którym urządza się pozorowaną egzekucję. Profesora Pierziejewa trzymaliśmy w krzakach. Od razu się tobą zajął. Długo spałaś. Wiele dni. Wszyscyśmy się bali, że powtórzy się twoja dawna choroba. Zaostrzenie percepcji. Nieźle mnie urządziłaś z tą nogą. Będę teraz kicał jak zając. Nie wiem, kiedy dopuszczą mnie znów do latania. Widzisz, Nastiu, tak to jest. Sprawdzasz i jesteś sprawdzana. Przez całe życie. Bo człowieka można sprawdzić tylko w praktycznym działaniu. Ale serię intensywnych kontroli masz już za sobą. Teraz będą cię sprawdzać sporadycznie i bez teatralnych sztuczek. Wypadłaś nieźle. Potrafisz samodzielnie pracować, szybko analizować sytuację, podejmować i realizować słuszne decyzje, nie boisz się krwi, nie tracisz głowy w chwili śmierci. Nie całowałaś buta… Bardzo wysoko to oceniono. Przed tobą tylko jedna dziewczyna doszła do tego etapu kontroli. Też nie całowała buta. Ale i nie gryzła. Nie wytrzymała jednak. Gdy strzeliłem do niej, umarła na atak serca. Znaczy, nie nadawała się. A twoje serce wytrzymało. Tacy są nam potrzebni w KONTROLI.

Ach, jak Nasti jest dobrze. Słucha swego Gryfa i powoli zapada w sen…

Niewykluczone, że nasze życie jest po prostu serią intensywnych prób. Musi być wiadomo, ile kto z nas jest wart. Kontrola nie ustaje nigdy. Od pierwszego krzyku do ostatniego westchnienia. Być może dla Nasti ta próba, zwana życiem, już się skończyła, a sala kremlowskiego szpitala, kwiaty, siostra miłosierdzia i Gryf w piżamie to tylko przywidzenia, majaki w chwili, gdy kula przeszywa czaszkę. Mądrzy ludzie mówią, że mózg człowieka zabijanego pracuje zupełnie inaczej. Mogło przecież skończyć się i tak, że zgodnie z rozkazem towarzysza Stalina kurier specjalny KC WKP(b), Anastazja Andriejewna Strzelecka, została rozstrzelana bez wyroku 12 marca 1939 roku w jednostce specjalnej wydzielonej grupy KONTROLI. Wykonawcą egzekucji był Gryf.