Albert Baantjer - De Cock en de broeders van de zachte dood

Fred Prins boog zich gespannen naar voren. ‘Waarop dan wel?’

De Cock antwoordde niet direct. Hij nam bedaard zijn glas op en nipte aan zijn cognac.

‘Hoe vreemd het ook klinkt, maar mijn eerste werkelijke aanwijzing in deze zaak kreeg ik toen ik in de Ronde Hoep bij Rosita Stuyvenburg op een kast de foto in de zilveren lijst zag. Twee jonge, verliefde mensen, die elkaar vasthielden op een wijze, zoals wij de lijken hadden gevonden. Het kon natuurlijk puur toeval zijn, maar ik kreeg de overtuiging dat het iets moest betekenen.’

Vledder wenkte ongeduldig. ‘Waarom trok Adriaan toen die foto uit je handen?’

De Cock staarde een paar seconden voor zich uit.

‘Adriaan,’ sprak hij ernstig, ‘heeft vanaf het begin begrepen wie de moorden beging.’

‘Heeft hij dat gezegd?’

De Cock schudde het hoofd.

‘Ik heb ook niet van hem verlangd dat hij het mij zou zeggen.’

Mevrouw de Cock schoof naar het puntje van haar fauteuil. ‘Wat heeft Adriaan dan met die moorden van doen?’

‘Niets… en alles.’

Mevrouw de Cock reageerde fel. ‘Dat is geen antwoord,’ riep ze bestraffend.

De Cock keek haar aan. Zijn gezicht stond strak.

‘Adriaan van Bovenkerken,’ sprak hij geduldig, ‘was verloofd met Jessica. Ze waren dol op elkaar. Het was ook een leuk stel met een blijde blik naar de toekomst. Beiden waren vanaf hun jeugd al lid van het Genootschap van de Broeders en de Zusters van de Heilige Zegeningen en stonden hoog in aanzien. Toen er een plaats in het Carillon vrijkwam, werd Jessica als zuster Charisse ingewijd. Charisse betekent “de bevallige”. De man die deze naam had bedacht en zich voor haar benoeming zeer had beijverd, was haar oom, broeder Cornelis.’

‘Haar oom?’

De Cock knikte traag. ‘De enige broer van Jessica’s overleden vader. De wereldlijke naam van broeder Cornelis is Van Wijngaerde. Broeder Cornelis is zelf nooit getrouwd geweest. Vrijwel zijn hele leven heeft hij aan het genootschap gewijd. Hij is een eerlijk en oprecht gelovig man, die met lede ogen zag hoe de andere leiders van het genootschap een steeds zedelozer gedrag vertoonden. Omdat hij geen scheuring in de gelederen van de broeders en zusters wilde, deed hij er het zwijgen toe. Er lekte naar buiten ook maar weinig uit. Zijn innige wens was om de oude garde, zoals broeder Castor en broeder Christiaan, op den duur door zusters te laten vervangen. De benoeming van Jessica was daartoe de eerste aanzet.’

De Cock liet het hoofd wat zakken en zweeg. Het beeld van de doodsbleke man in het witte ziekenhuisbed doemde voor hem op. Een gevoel van medeleven overviel hem.

Fred Prins kon zijn ongeduld niet bedwingen. ‘En?’ riep hij. ‘Wat gebeurde er?’

De Cock keek naar hem op. ‘Broeder Rigobertus, broeder Christiaan en broeder Castor nodigden zuster Charisse na haar wijding uit voor een eerste bespreking van het Carillon in de kamer van leider Rigobertus in de tempel in Duivendrecht. De broeders hadden voordien een stevig glas wijn gedronken. Toen zuster Charisse na haar komst zei dat ze onmiddellijk weer zou vertrekken, omdat ze met de broeders in die toestand niet wenste te vergaderen, pakten ze haar vast. Na een korte worsteling vergrepen ze zich aan haar.’

‘Alledrie?’

De Cock knikte somber.

‘Ze vluchtte uit de kamer van broeder Rigobertus en rende huilend door de tempel. Daar werd ze opgevangen door broeder Cornelis, die in de controlekamer bezig was een nieuwe koorzang voor te bereiden. Woedend, vernederd vertelde ze het verhaal van haar verkrachting. Broeder Cornelis hoorde haar aan en smeekte haar om in het belang van de andere gelovigen over het gebeurde in de tempel te zwijgen. Hij bracht haar in zijn wagen naar huis. Die nacht hing Jessica zich op.’ De Cock zweeg en keek naar de strakke gezichten voor zich. ‘Toen broeder Cornelis de dag daarop het bericht van haar dood kreeg, zwoer hij wraak.’

Een tijdlang zwegen allen. Het was alsof het gebeurde in de tempel opnieuw in beeld was gebracht. De Cock pakte de fles cognac en schonk nog eens in. Maar de animo om te drinken was niet groot.

Het was de jonge Vledder, die het zwijgen verbrak. ‘Hoe deed hij het?’

De Cock proefde van zijn cognac. Aandachtig, toegewijd. Het geestrijk vocht dreef de kilte wat uit zijn hart.

‘De tempel in Duivendrecht’, begon hij, ‘was vroeger een fabriek voor ontsmetting. Men kon daar meubelen en andere goederen van ongedierte laten zuiveren. Dat gebeurde met blauwzuurgas. Broeder Cornelis had de oude leidingen en sproeiers in de fabriek ontdekt. Hij nodigde zijn aanstaande slachtoffers onder een of ander voorwendsel naar de tempel en bracht hen naar een van de vroegere ontsmettingskamers. Daar bedwelmde hij hen met lachgas.’

Vledder reageerde verrast. ‘Dat was het dus… lachgas.’

De Cock knikte.

‘De luitjes van onze Technische Dienst hebben vanmorgen de cilinders ontdekt. Ze waren gewoon op de oude leidingen en sproeiers aangesloten. Broeder Cornelis hoefde het ventiel maar open te draaien. Als de slachtoffers bedwelmd waren, sleepte hij hen naar het doopbassin en liet ze daarin verdrinken.’

‘Gruwelijk.’

De Cock trok wat ontwijkend zijn schouders op. ‘Gruwelijk was het niet. Cornelis gaf zijn broeders een zachte dood. Het was niet gewelddadig. Het was als een narcose, waaruit ze niet meer ontwaakten.’

‘En dan?’

De Cock gebaarde met het glas in de hand. ‘Dan bracht hij de slachtoffers midden in de nacht met zijn wagen naar het pand van het genootschap aan de Keizersgracht en legde hen naast elkaar op de plank in het souterrain. Pas als de rigor mortis, de lijkstijfheid, was ingetreden, bracht hij hen naar buiten en liet hen van de plank in de gracht glijden.’

Mevrouw de Cock huiverde. ‘Een macabere geschiedenis.’

De Cock zuchtte. ‘Hij heeft het mij vanmiddag allemaal verteld. Hij was ook de man, die aan de wallenkant voor het pand van het genootschap de witte rechthoeken had gekalkt met daarin het woord Invalide . Hij kon daar geen geparkeerde auto’s gebruiken. Hij had die plek nodig voor zijn eh… tewaterlatingen.’ De grijze speurder beet op zijn onderlip. ‘Het woord Invalide herkende ik gisteravond vrijwel direct. Ik bedoel, de vorm van de letters. Het waren dezelfde blokletters van de brief die ons naar de beeldhouwer op het Prinseneiland bracht.’

Vledder keek zijn oude leermeester wat verward aan.

‘Waarom schreef hij jou die brief en liet hij Zanderveen die beeldengroep maken?’

De Cock maakte een weids gebaar. ‘Het is nooit de bedoeling van broeder Cornelis geweest om straffeloos te blijven. Zijn zelfmoord heeft hij steeds overwogen. Hij wilde slechts de tijd om de wraakoefening in zijn geheel te kunnen uitvoeren.’

‘En dat beeld?’

De Cock keek om zich heen, naar zijn geliefde vrouw, naar de beide jonge rechercheurs. ‘Hij had voor die beeldengroep een plaats gedacht,’ sprak hij plechtig, ‘in de tempel, pal achter het koor. Als een symbool van liefde… de blijde liefde tussen Broeders en Zusters, die in de Heilige Zegeningen geloofden.’

Penoze-uitdrukking voor het politiebureau aan de Warmoesstraat.

Ontvangen van de klanten van een prostituee.