Albert Baantjer - De Cock en de broeders van de zachte dood

Ze stapten met z’n drieën over afgesleten kinderhoofdjes. Hun voetstappen klonken hol, herhaalden zich in een eindeloze echo.

Beeldhouwer Zanderveen morrelde aan een hangslot en trok een schuifdeur open. Daarna verdween hij in het donker. Plotseling baadde de ruimte in een fel licht. Het was er rommelig en vies. Alles lag onder een witgrijs stof. Hoog, midden in het atelier stond een markante beeldengroep. Aarzelend, wat schuchter stapten de beide rechercheurs naderbij. Het waren een man en een vrouw. Met opgeheven hoofden stonden ze dicht naast elkaar, de armen ineengehaakt, de vingers ineengestrengeld.

De mond van Vledder viel open.

‘De slachtoffers,’ hijgde hij.

De Cock staarde verbijsterd omhoog.

‘Zoals ze uit de gracht zijn opgehaald.’

Beeldhouwer Zanderveen bromde in zijn baard.

‘Ik lees al jaren geen kranten meer,’ sprak hij nors, onwillig. ‘Ze staan toch alleen maar vol moord en politiek. Die zaken horen ook bij elkaar. Moord, politiek, intrige. En met die verrotte wereld wil ik niets te maken hebben.’

‘U leeft erin.’

De beeldhouwer reageerde ongewoon fel. ‘Dat zegt u.’

De Cock glimlachte beminnelijk. Hij voelde weinig voor een discussie over politiek. Snel bracht hij het onderwerp op zijn onderzoek terug. ‘U had dus van die dubbele moorden nog nooit gehoord?’

‘Nee.’

De Cock wees omhoog.

‘Waarom maakte u dan dat beeld?’

Beeldhouwer Zanderveen maakte een breed gebaar. ‘Omdat ik daarvoor een opdracht kreeg.’

‘Van wie?’

De beeldhouwer trok zijn schouders op. ‘Dat weet ik niet.’

De Cock plooide zijn gezicht in verwondering.

‘Dat is toch te gek!’ riep hij verrast. ‘Iemand moet u toch hebben gezegd wat hij van u wenste.’

Zanderveen knikte traag. ‘Ik kreeg een uitgebreide brief, anoniem, met een foto.’ Hij zwaaide met zijn rechterhand. ‘Geen hele foto, maar een deel, een fragment: twee armen in elkaar gehaakt, de vingers aaneengestrengeld. Het moest een beeldengroep worden, voorstellende een man en een vrouw, die elkaar op die wijze vasthielden.’

‘Verder niets? Geen aanwijzingen over leeftijd, uiterlijk of andere zaken?’

Zanderveen gebaarde in de ruimte.

‘Het moest een soort symbool zijn van liefde en een blik in de toekomst.’

De Cock keek hem onderzoekend aan.

‘Heeft u dat fragmentje van die foto nog?’

De beeldhouwer schudde het hoofd. ‘Toen ik wist wat er van mij werd verlangd, heb ik het weggegooid.’

‘En de brief?’

‘Ook.’

De Cock slikte verbijsterd. ‘Maar u begint toch zomaar niet aan een beeldengroep te werken op basis van een anonieme brief?’

‘Waarom niet?’

De Cock grinnikte wat verdwaasd. ‘Het moet toch worden betaald?’

Beeldhouwer Zanderveen knikte nadrukkelijk. ‘Zeker. Er zat ook genoeg geld bij. Vijfenzeventigduizend gulden, keurig in briefjes van duizend.’

Ze reden van het atelier op het Prinseneiland terug. De Cock zat onderuitgezakt. Om zijn mond lag een tevreden trek. De legpuzzel begon in elkaar te passen. Een beeld van haat en passie doemde op. Vledder verstoorde zijn overpeinzingen. Hij klopte naast hem op het stuur.

‘Dat geld voor die beeldengroep,’ riep hij enthousiast. ‘Dat moeten die vijfenzeventigduizend gulden zijn die Richard van Bovenkerken op de dag voor zijn dood van de bank haalde.’

De Cock knikte traag. ‘De moordenaar heeft er een bestemming aan gegeven.’

Vledder schudde ontmoedigd het hoofd. ‘Een vreemde bestemming… als je mij vraagt.’

De Cock hees zich wat omhoog. ‘Toch niet. Hij wist heel goed wat hij deed. De beeldengroep vormt een symbool van de moorden.’

Vledder snoof verachtelijk. ‘Liefde en een blik in de toekomst. Een fraaie toekomst… een gruwelijke dood door verdrinking.’

De Cock schoof zijn hoed wat naar achteren. ‘Ik geloof niet dat je het zo moet zien.’ Hij pauzeerde even en keek zijn jonge collega een tijdje van terzijde aan. ‘Heb je enig idee van welke foto beeldhouwer Zanderveen een fragmentje kreeg?’

Vledder antwoordde niet direct. Een diepe denkrimpel ontsierde zijn voorhoofd. Ineens verhelderde zijn blik. ‘De foto uit de zilveren lijst. Verdomd ja, je hebt gelijk. Die twee stonden ook zo naast elkaar: Adriaan en Jessica.’ In zijn ogen kwam een verschrikte blik. Zijn mond viel open. ‘Maar dan is… dan is Adriaan…’

De Cock wees voor zich uit. ‘Je moet wel stoppen,’ sprak hij gelaten. ‘Dit is bureau Warmoesstraat.’

Ze gingen de balie voorbij. Meindert Post was inmiddels afgelost. Zijn opvolger zwaaide hartelijk. De Cock zwaaide terug. Daarna liep hij met twee, drie treden tegelijk de houten trap op. De recherchekamer ademde een haast serene rust. Alleen rechercheur Prins zat nog achter zijn schrijfmachine. Toen Vledder en De Cock binnenstapten, liet hij zijn vingers rusten.

‘Al wat verder gekomen?’ vroeg hij belangstellend. De Cock grijnsde.

‘Min of meer. We moeten alleen nog bewijzen vinden en de dader pakken.’

Fred Prins lachte.

‘Begint zo niet elke zaak?’ vroeg hij spottend. Hij wees voor zich uit. ‘Ben je al bij de commissaris geweest?’

De Cock keek hem verrast aan. ‘Is die er dan?’

Fred Prins knikte. ‘Hij zit al een tijdje in zijn kamer op je te wachten.’

‘Is er iets bijzonders?’

Fred Prins trok zijn schouders op. ‘Dat weet ik niet. Hij zei alleen: “Als De Cock binnenkomt, stuur hem dan naar mij toe.”’

De Cock klopte wat schuchter. Hij was het niet gewend, dat de commissaris op zo’n laat tijdstip nog op het bureau was. Het verbaasde hem. Meestal ging de oude vroeg naar huis. Toen hij aan de andere zijde van de deur wat gebrom hoorde, stapte hij naar binnen.

Commissaris Buitendam kwam onmiddellijk vanachter zijn bureau vandaan. Hij liep op De Cock toe en legde vertrouwelijk een hand op zijn schouder. Daarna wees hij uitnodigend naar de stoel voor zijn bureau.

De Cock keek hem wantrouwend aan. Chefs waren in de ogen van de oude speurder lieden die er, wat hem betrof, best mochten zijn, maar die zich niet met zijn zaken dienden te bemoeien. Aarzelend nam hij plaats.

De commissaris was weer achter zijn bureau gaan zitten. Hij schraapte zijn keel. ‘Ik ben vanavond maar gebleven,’ begon hij geaffecteerd. ‘Ik vond het belangrijk. Ik had het gevoel dat ik het je persoonlijk moest meedelen.’

‘Wat?’

Commissaris Buitendam aarzelde zichtbaar.

‘Ik eh… ik heb het voorlopig toxicologisch rapport van doctorandus Eskes ontvangen.’

‘En?’

De commissaris zuchtte diep.

‘In de lijkdelen van broeder Rigobertus en Monique van Bovenkerken zijn geen aantoonbare sporen van vergif.’

De Cock boog zich met een ruk naar voren.

‘Geen vergif!’ riep hij ontsteld.

Commissaris Buitendam schudde het hoofd. ‘Ik heb telefonisch nog een aanvulling op het rapport gevraagd. Doctorandus Eskes vertelde mij, dat hij de meest voorkomende vergiften heeft uitgetest. Er waren geen reacties. Uiteraard bestaat de mogelijkheid dat een ons nog onbekend vergif is gebruikt, maar dat achtte Eskes niet waarschijnlijk.’

De Cock zakte terug in zijn stoel. Zijn gezicht stond ernstig. De uitslag van het toxicologisch onderzoek had hem verrast. Hij had er stellig op gerekend dat er vergif in het spel was.

De commissaris kuchte.

‘Wat nu, De Cock?’

De oude speurder wreef over zijn kin. ‘Ik moet toegeven dat ik niet op een negatief resultaat van het toxicologisch onderzoek had gerekend.’

Commissaris Buitendam stond op.

‘Ik heb ook nog contact gehad met de officier van justitie. Hij verwacht toch spoedig resultaten.’

De Cock kwam van zijn stoel omhoog. Een opkomende woede bracht wat kleur op zijn wangen. De inconsequente houding van Justitie maakte hem razend. Steeds had men hem tegengewerkt en nu verwachtte men spoedig resultaten. Wanneer men direct een gerechtelijke sectie had toegestaan, dan… Het was alsof er plotseling in zijn hersenen iets knapte. Zijn gedachtestroom werd ruw afgebroken. De slachtoffers waren weerloos voor ze werden verdronken. Moest dat vergif zijn? Hij keek naar de commissaris, die hem wat vreemd aanstaarde. Er waren andere mogelijkheden. Gas!