Albert Baantjer - De Cock en de broeders van de zachte dood

Voor het schrijfbureau van Vledder bleef hij staan en wreef zich achter in de nek.

‘Ik ben er vrijwel van overtuigd,’ sprak hij nadenkend, ‘dat broeder Crispijn de reden van het verzoek van het echtpaar Schoonenbeek kende. Vermoedelijk stond het in de brief waarin het verzoek was vervat. Monique van Bovenkerken zei dat broeder Crispijn de enige was die het wist. De vraag is, wat deed hij met die wetenschap? Het meest aannemelijke lijkt, dat hij zich na de ontvangst van de brief onmiddellijk met broeder Rigobertus in verbinding stelde.’

Vledder trok een bedenkelijk gezicht.

‘Dat neem ik niet aan,’ sprak hij bedachtzaam. ‘Hij zou dan de verblijfplaats van broeder Rigobertus hebben moeten kennen, weten hoe hij hem kon bereiken. En dat zou tevens kunnen betekenen, dat hij ook op de hoogte was van diens heimelijke verhouding met Monique.’

De Cock knikte instemmend. ‘Heel juist. Het kan natuurlijk ook zijn dat broeder Rigobertus direct na die beruchte ontmoeting in de bar, vanuit Cortina d’Ampezzo contact met broeder Crispijn heeft opgenomen en dat broeder Crispijn al op de hoogte was, voordat de brief bij hem kwam. Maar hoe je het ook wendt of keert, er zullen tussen die twee afspraken zijn gemaakt… zaken overwogen.’

Vledder keek naar hem op. ‘Moord?’

De Cock reageerde wrevelig. ‘Het echtpaar Schoonenbeek vormde door hun wetenschap niet alleen een wezenlijk gevaar voor broeder Rigobertus, de geestelijke leider, maar in feite voor het hele genootschap. Een fanaticus als broeder Crispijn zou moord in overweging hebben kunnen nemen.’ Hij pauzeerde even, gebaarde wat ongeduldig. ‘Tot zover gaan mijn gevoel en verstand nog dezelfde weg. Maar hoe bezien we de moord op Richard van Bovenkerken en Blonde Tieneke? Wat waren hier de drijfveren? Vormden ook zij een bedreiging voor eh… de zuiverheid van het geloof? Een zuiverheid die broeder Crispijn zo na aan het hart ligt?’

De Cock schudde geërgerd het hoofd.

‘Zo zit het niet,’ sprak hij kriegel. ‘Zo zit het niet.’

Ineens draaide hij zich om en beende naar de kapstok. Vledder liep hem haastig na. ‘Waar ga je heen?’

De Cock grijnsde. ‘Naar Lowietje. Misschien, dat wat geestrijk vocht mij inspiratie brengt.’

Smalle Lowietje veegde met nerveuze bewegingen zijn handjes af aan zijn morsige vest. Hij keek naar De Cock, die zijn omvangrijke corpus op een barkruk hees. ‘Ik ben bij je aan de Kit geweest,’ sprak hij wat gehaast. ‘Ze zeiden dat je er niet was.’

De Cock knikte bedaard.

‘Dat kan wel kloppen.’ Hij keek de tengere caféhouder enige ogenblikken achterdochtig aan. ‘Dan moet het in jouw ogen wel erg belangrijk zijn geweest.’

‘Hoezo?’

‘Anders kom jij niet vrijwillig aan de Kit.’

Smalle Lowietje maakte een grimas. ‘De hele penoze hoeft toch niet te weten dat ik eh… zekere sympathieën voor je koester?’

De Cock glimlachte gevleid. ‘Ik heb je nooit zo openhartig gehoord.’

Lowietje maakte een verontschuldigend gebaartje. ‘Je weet hoe ik erover denk: zonder jullie was het hier in de binnenstad nog een groter zootje dan het nu al is.’ Hij keek vragend op. ‘Een cognackie?’

Zonder op antwoord te wachten, dook hij zo glad als een aal onder de tapkast en bracht een fles heerlijke cognac Napoléon op de bar. Zorgvuldig rangschikte hij drie diepe bolle glazen.

‘Ik weet,’ sprak hij onderwijl, ‘dat jullie nog steeds bezig zijn met die lijken die uit de Keizersgracht zijn gehaald.’ Hij keek even schichtig om zich heen. ‘Van de week kreeg ik hier aan de tap een vrouwtje. Ze vertelde mij, dat zij Oom Rickie goed had gekend… als een hoge pief van een godsdienstige beweging.’

‘Wat voor een vrouwtje?’

De Smalle wuifde nonchalant met zijn handen. ‘Gewoon, een alledaags meisje van de vlakte. Ze zei dat ze een tijdje lid van die beweging was geweest, maar naar de business was teruggekeerd, omdat er toch weinig verschil was.’

De Cock fronste zijn wenkbrauwen.

‘Tussen die beweging en de Walletjes?’

Smalle Lowietje trok zijn nietige schouders op. ‘Zo zei ze het.’

‘En toen?’

De Smalle schonk behoedzaam in. ‘Ik zei, dat ik had gehoord, dat de recherche het maar vreemd vond, dat die Oom Rickie zomaar was verdronken. Toen zei ze: “Dat verbaast me niks, ze hadden hem al veel eerder van kant moeten maken.” Toen zei ik: “Hoezo?” En toen zei zij: “Die vent had zijn verstand in zijn broek zitten.”’

De Cock kneep zijn ogen halfdicht. ‘Een vreemde plaats!’

De tengere caféhouder lachte hartelijk.

‘Ze bedoelde dat die vent alleen maar aan seks dacht, begrijp je. Hij had niets anders aan zijn hoofd. Daarom heb ik ook in de Kit tegen de wachtcommandant gezegd dat het over seks ging.’

De Cock knikte begrijpend.

‘Zei ze verder nog iets?’

Lowietje kneep een oog stijfdicht en schudde het hoofd. ‘Ik wilde niet de indruk wekken dat ik haar uithoorde. Dat vond ik te link. Daarom ben ik er niet verder op ingegaan.’

De Cock beet spijtig op zijn onderlip.

‘Ik had graag zelf even met haar gesproken.’

Smalle Lowietje grijnsde breed. De kraaloogjes in het grijze muizensmoeltje glansden. ‘Dat had ik wel gedacht!’ riep hij uitbundig. ‘Daarom heb ik haar naar Greetje gestuurd. Daar kun je haar vinden. Nu Blonde Tieneke dood is, had de Manke voor haar peeskamertje in de steeg toch een nieuw meisje nodig.’

De Cock hief lachend het glas.

‘Proost,’ riep hij cynisch, ‘op de misdaad en op de prostitutie.’

Lowietje knikte ernstig. ‘En op alle kinderen van dorstige ouders.’

Manke Greetje stak stukjes sinaasappel tussen de tralies van de kooi van haar kanarie. Ze maakte tutgeluidjes en sprak lieve woordjes tegen het dier. Toen De Cock bij haar binnenstapte, keek ze gestoord naar hem op. ‘Wat moet je nog?’ riep ze met ergernis in haar stem. ‘Blijf je me lastig vallen? Kom ik nooit van je af?’

De Cock trok zijn gezicht in een beminnelijke plooi. Hij begreep haar houding wel. ‘Je kunt me blijven verwachten,’ sprak hij vriendelijk, ‘tot ik de moordenaar van jouw Tieneke heb gevonden.’

Ze knikte met een strak gezicht. ‘Ik weet zo langzamerhand wel hoe je bent. Je zou zelfs je oude moeder onder druk zetten, als je dacht dat zij de sleutel tot de oplossing had.’

De Cock schudde het hoofd. ‘Mijn oude moeder zou mij die sleutel onmiddellijk geven. Zonder druk.’ Hij glimlachte. ‘Ik kom overigens niet voor jou. Ik wil eens praten met dat nieuwe meisje van je.’

‘Anneke.’

‘Heet ze zo?’

‘Ja, Blonde Anneke.’

De Cock keek haar aan. ‘Het lijkt een beetje op Blonde Tieneke.’

Er kwam een wilde blik in haar ogen. ‘Tieneke was mijn kind.’

De Cock legde beschermend een hand op haar grijze haar. ‘Waarom heb je weer een nieuw meisje genomen?’

Ze trok haar schouders op. ‘Ik moet iemand hebben om voor te zorgen.’

‘En voor je te verdienen.’

Ze wreef over het pluche tafelkleed. ‘Aan Tieneke heb ik nooit veel overgehouden. Ze had zoveel voor zichzelf nodig.’

De Cock knikte begrijpend. ‘Wil je die Anneke even voor mij roepen?’

Hij keek haar secondenlang aan. Onderzoekend. ‘Weet je dat ze Rickie heeft gekend?’

Manke Greetje stond van haar stoel op en zuchtte. ‘Ik geloof achteraf dat ik mij verschrikkelijk heb vergist. Rickie was toch niet de man die ik dacht dat hij was.’ Ze schudde triest het hoofd. ‘Je mag een mens ook niet op uiterlijkheden beoordelen.’ Ze deed de deur van haar kamer open en slofte weg. De Cock luisterde naar het klossen van haar slippers op de houten trap.

Even later stapte ze binnen: een jong blond hoertje met een iets te zware make-up. De Cock keek haar aan. Zijn scherpe blik gleed langs haar gelaatstrekken. Hij kende haar niet, had haar nooit eerder ontmoet.