Henryk Sienkiewicz - Krzyżacy

Ziemowit V – (1389–1442), książę mazowiecki, dziedziczny lennik Polski.

Ziemowit IV – (ok. 1352–1426) książę płocki, prowadzący samodzielną politykę zagraniczną, długo występował jako przeciwnik Jagiełły, dał się poznać jako dobry administrator.

Zawisza Czarny z Garbowa – (ok. 1370–1428) polski rycerz, przez pewien czas na służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego.

Jan Farurej z Garbowa – rycerz, brat Zawiszy Czarnego.

Abdank – średniowieczny ród możnowładczy.

Paweł (Paszko) zwany Złodziej z Biskupic – rycerz, uczestnik bitwy pod Grunwaldem.

Mikołaj Powała z Taczewa – (ok. 1380–ok. 1415), rycerz i dyplomata, powołany do rady wojennej przed bitwą pod Grunwaldem.

Marcin (Marcisz) z Wrocimowic – (zm. 1442) – polski rycerz niemieckiego pochodzenia, starosta łowicki.

przedchorągiewny (daw.) – rycerz walczący w pierwszej linii, przed sztandarem chorągwi.

rad (daw.) – chętnie.

tuszyć (daw.) – mieć nadzieję.

ninie (daw.) – teraz.

jeno (daw.) – tylko.

mycka – małe, okrągłe nakrycie głowy.

Geldria – prowincja Holandii położona pomiędzy rzekami IJssel, Moza i Ren.

Janusz I Starszy (Warszawski) – (ok. 1346–1429), książę mazowiecki, lennik Władysława Jagiełły.

służby powinien (daw.) – jest zobowiązany do służby.

niewiasta – tu: żona.

ugwarzyć (daw.) – porozmawiać.

zali (daw.) – czy.

klecha – pomocnik księdza, zwykle z niższymi święceniami.

rohatyna (z ukr.) – włócznia z grotem zaopatrzonym w hak, aby po wbiciu trudniej ją było wyciągnąć.

bawić (daw.) – przebywać.

dworować (daw.) – żartować.

niedziela (daw.) – tydzień.

Jadwiga – (ok. 1374–1399), córka Ludwika Węgierskiego, w 1384 koronowana na króla Polski (prawo nie przewidywało wówczas koronacji królowej), w 1386 poślubiła Władysława Jagiełłę, co dało początek unii polsko-litewskiej.

wyłuszczyć – przedstawić, wyjaśnić.

miesiąc (daw.) – księżyc.

kniaź – książę.

Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim – (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle.

okryty – tu odnosi się do liczby rycerzy w chorągwi.

sulica – broń drzewcowa o cienkim grocie, używana do przebijania zbroi.

jucha – krew.

wedle (daw.) – obok.

hołdownik – lennik.

Saladyn – właśc. Dżalal ad-Din (1380–1412), lennik księcia Witolda, brał udział w bitwie pod Grunwaldem. Pod koniec życia na krótko został chanem Złotej Ordy.

tułub – futro, zwł. owcze.

ckliwy – tu: mogący spowodować nudności.

surowiec – niewyprawiona skóra.

miast – zamiast.

bałabajka a. bałałajka – instrument strunowy, mniejszy od gitary.

multanki – dudy mołdawskie, instrument dęty.

miesiąc (daw.) – księżyc.

rękodajny (daw.) – szlachcic pozostający na służbie na mocy dobrowolnej umowy.

kować – dziś popr.: kuć.

piędź – dawna miara długości, ok. 18–22 cm.

chmyzowaty – (o zwierzęciu) lichy.

chrobry (daw.) – odważny, śmiały.

śluzy a. ślozy (daw.) – łzy.

krwie – dziś popr.: krwi.

miesiąc (daw.) – księżyc.

szczypki – szczapki, małe kawałki drewna.

niepodobna (daw.) – niemożliwe.

Władysław II Jagiełło – (ok. 1362–1434), syn wlk. księcia Olgierda, wielki książę litewski, król Polski od małżeństwa z Jadwigą (1386). Dwukrotnie ochrzczony (przez matkę Juliannę w obrządku wschodnim i przez biskupów polskich przed ślubem w obrządku łacińskim), osobiście dowodził w bitwie pod Grunwaldem.

Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim – (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle.

Marcin (Marcisz) z Wrocimowic – (zm. 1442) – polski rycerz niemieckiego pochodzenia, starosta łowicki.

berdysz – szeroki topór na długim drzewcu.

w pobok – obok.

rohatyna (z ukr.) – włócznia z grotem zaopatrzonym w hak, aby po wbiciu trudniej ją było wyciągnąć.

Ziemowit IV – (ok. 1352–1426) książę płocki, prowadzący samodzielną politykę zagraniczną, długo występował jako przeciwnik Jagiełły, dał się poznać jako dobry administrator.

Jan z Tarnowa – (1367–1433), wojewoda krakowski od 1409.

Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim – (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle.

Pogoń – herb Litwy, przedstawiający rycerza na koniu z wzniesionym mieczem.

Tannenberg – (obecnie Stębark), wieś w pobliżu Grunwaldu.