nad raniem – dziś popr.: nad ranem.
wedle (daw.) – według.
rozjadło (daw.) – rozjuszyło, wprawiło we wściekłość.
kniaź – książę.
Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim – (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle.
któren – dziś popr.: który.
naleźć – dziś popr.: znaleźć.
by – tu: choćby.
nastawać (daw.) – upierać się przy czymś, domagać sie czegoś.
cnić się (daw.) – tęsknić za czymś, martwić się, nudzić.
tedy (daw.) – więc, zatem.
opat – przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym.
Przemysław Oświęcimski – (ok. 1365–1406), książę cieszyński, zginął zamordowany w podróży. Kronika Długosza podaje błędną datę zajścia (1 stycznia 1400) lepiej, bo z dokładnością do miesiąca, dopasowaną do czasu akcji powieści.
opat – przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym.
laga – laska, kij.
Przemysław I Noszak – (ok. 1336–1410), książę cieszyński, bytomski i siewierski.
Jan II Raciborski, zwany Żelaznym – (ok. 1365–1424), książę raciborski od ok. 1380.
Jerzy Chrzan – morderca księcia Przemysława Oświęcimskiego, stracony w publicznej egzekucji.
nasadzić (daw.) – nasłać.
niedziela (daw.) – tydzień.
nieprzezpieczno (daw.) – niebezpiecznie.
godnie (daw.) – porządnie, solidnie.
kasztel (daw.) – zameczek, niewielka twierdza.
następować (daw.) – atakować.
zatraceny (z czes.) – zatraceni, skazani na potępienie (przekleństwo).
proga – dziś popr.: progu.
ćwiek – gwóźdź.
wadzić (daw.) – przeszkadzać.
łacniej (daw.) – łatwiej.
zlisić (daw.) – zrazić, zniechęcić.
w rzeczy (daw.) – w rzeczywistości.
inak (daw.) – inaczej.
jagody (daw.) – policzki.
nierad (daw.) – niechętnie.
światami chodzić (daw.) – daleko podróżować.
tyny (daw.) – ogrodzenie, tu: mur.
powsinoga (daw.) – włóczęga.
jucha (daw.) – krew, tu jako przekleństwo.
zyszczeć (daw.) – zyskać.
siła (daw.) – wielu.
chwacki (daw.) – śmiały, dzielny.
bogdaj – oby (od: Boże, daj).
widny (daw.) – tu: widoczny.
razić (daw.) – uderzać.
mowny (daw.) – gadatliwy.
zabaczyć (daw.) – zapomnieć.
krzynę (daw.) – trochę.
ugwarzyć (daw.) – porozmawiać.
gotować się (daw.) – przygotowywać się.
drzewiej (daw.) – dawniej.
statut – dokument spisujący prawa.
wżdy (daw.) – przecież.
następować (daw.) – atakować.
przygodzić się (daw.) – przydarzyć się.
buława (daw.) – broń o kulistej głowicy.
czeladź (daw.) – służba.
starunek (daw.) – staranie, opieka.
przezpiecznie (daw.) – bezpiecznie.
zahaczyć – tu: skreślić, zrezygnować z niego.
szpylman (z niem.) – grajek.
pewnikiem (daw.) – na pewno.
dziać (daw.) – strzelać z łuku bądź z kuszy.
pątlik – siatka do podtrzymywania włosów.
kordzik a. kord – krótki miecz.
okulbaczyć (daw.) – osiodłać.
przodowa izba (daw.) – pomieszczenie od frontu.
kord – krótki miecz.
somsiedzkum – dziś popr.: po sąsiedzkum.
mir (daw.) – pokój.
rychło (daw.) – wkrótce.
pierwej (daw.) – najpierw.
drzewiej (daw.) – dawniej.
chudoba – skromny dobytek.
odmówić (daw.) – namówić do porzucenia dotychczasowego miejsca pracy a. przebywania.
niepomiernie (daw.) – bardzo.
wiano (daw.) – posag.
somsiedzi – dziś popr.: sąsiedzi.
paliwoda (daw.) – człowiek gwałtowny i/lub lekkomyślny.
krzynę (daw.) – trochę.
każden – dziś popr.: każdy.
zdzierżyć (daw.) – dotrzymać.
zmóc (daw.) – pokonać.
kamień – dawna jednostka wagi, nazwa pochodzi od kamieni będących częścią żaren.
Читать дальше