Дубавец Сяргей - Практыкаванні

Занудзіў? Зараз, сканчаю.

Яшчэ адна праблема — з гэтым Дзікам. Яна, вядома, магла i не распавядаць пра яго,..

Бач ты, змоўнік! Год пражылі ў шлюбе! Не сустракаліся! Але, мусіць, не супраць была б сустрэцца, ма шэр, га? Дый ён, мусіць, не забыўся. Толькі пальцам табе паківае... Хто ж тады будзе маім пераемнікам? Можа, Дзік?

11.

Ён усе больш прывабліваў мяне. I я паступова забывалася на сваё першае ўражанне. Тады ён падаўся нейкім наскрозь хворым i нячыстым. На галаве дзве валасіны. Пастава раскірэчаная, старэчая, хоць чалавеку, як высветлілася, усяго сорак тры гады. Калі смяецца, дык выварочвае вялікія свае губы ды лезе табе ў твар усімі сваімі засліненымі зубамі. Вось толькі не смярдзела ад яго.

Адылі пры ўсёй гэтай першапагляднай мярзотнасці ў Настаўніка быў вялікі лоб, што выклікае павагу. I вочы— сваяцкія, ці што? А тады — ягоная гамана.

Мая гідлівасць i мая прыязнасць зліваліся ў нешта адно. Я пачала часта думаць пра яго, прыслухоўвалася да ягоных словаў А ён — ляжыць там, у сваім пакоі, у ложку, i дэклямуе, здаецца, на ўвесь дом. Спачатку грыміць басам:

— Паэтаў няхрышчаных не бывае! Пішуць, вядома, розныя. Але ў няхрышчаных на паперу ліецца не творыва, а зялёная др...! Такіх заўсёды было болей. Яны заўсёды набіваюцца ў храм, які збудаваў хрышчаны паэт. Чаму так? Бо хрышчэнне — гэта пакута, якой расплачваюцца за асалоду. Не кожны вытрымае. Заўваж, усялякая пакута, усялякі боль пачынаецца з асалоды. У першае, амаль незаўважнае імгненне. А інакш не было б мазахістаў. Aгa... Потым ужо будзе нясцерпна. Ці ж хочаш ты гэтага? Адкажы мне, ці ты выжывеш?

I сам сабе адказвае тоненька:

— Выжыву. Навошта б я прьшшоў да вас...

I зноў басам:

— Ну, глядзі...

Аднаго разу я зазірнула да яго ў такую хвілю. Ён ляжаў у пасцелі, павярнуўшыся да сцяны i, здаецца, плакаў, шэпчучы: «Мне балюча»,— зусім як малы. Мне тады стала няёмка, i я ціха прычыніла дзверы.

Іншым разам ён крычаў:

— Сапраўдзічна! Сапраўдзічна, кажу я вам! Я, цёмны мужык! Сапраўдзічна, кажу вам!

I я зноў зазірнула ў ягоны пакой. Ён не пачуў i не бачыў. У нейкай безвыходнай роспачы ён разгортваў кнігі, як трапіцца, ды, слізгануўшы позіркам па старонках, стагнаў: «Ня тое! Ня так!» I нізкі голас ягоны дрыжэў ад хвалявання.

— Настаўнік! — гукнула я.

Ён ажно сцяўся на імгненне. Нібы я зараз парушыла ягоную «вялікую таямніцу». Але ж ён сам абяцаў мне распавесці пра яе. I, каб неяк апраўдацца ды суцешыць яго, я спыталася:

— Настаўнік, а што такое літаратура?

Ён абыякава зірнуў на мяне i сказаў:

— Літаратура не таямніца. Я, здаецца, абяцаў, што не буду вучыць вас.

Трэба было чым-небудзь здзівіць яго, каб ён перастаў раздражняцца, i я сказала:

— Настаўнік, ты не злуйся на мяне. Давай размаўляць на «ты».

12.

Чорта лысага! Чорта, якому карціць, каб у нас зараз жа «пачаліся адносіны». Без розніцы, колькі табе гадоў, хто ты такі, i нават хвароба не перашкода. Лoжак руйнуе ўсе бар'еры! Вось бы ўзяць ды пакласці ў адзін ложак усё чалавецтва. Куды падзеліся б усе глабальныя праблемы?!

Не, шаноўная. Ці ж можа быць кульмінацыя ў адносінах, якія папросту не выспяваюць? Клімат не той. Мы ўсе неяк трэмся адно аб адно, а на тое, каб здараліся разрады, току ў нас не стае, ці што? Мужчына, толькі згледзеўшы жанчыну, ужо, лічы, пракруціў у мазгах усю гісторыю стасункаў. I пракручваць яе зноў — у сапраўднасці — нецікава. Калі ў цябе дастаткова багатае ўяўленне, вядома...

Гэтак мы ўсе — сузіральнікі адно аднога. Не сябры, не каханкі, не сваякі нават. A толькі зетнікі. Мы ўжо не кідаемся, агаліўшы сваю рапіру, у бой за чарговую прыгажуню. Нашто, маўляў, выпрабоўваць лёс, калі можна лёгка перамагчы ва ўласным уяўленні, дзе сам пан i ўсяму суддзя? Таму мы толькі сузіраем, i гэтага досыць. А бывае й залішне...

Ох, ма шэр! Няўжо вы змусіце мяне расчаравацца ў вас? У мяне праца. Я не паспяваю. А вы...

Колісь задумаў быў такі творык пра літаратара, якому паведамляюць, што ў яго канцар. Жыць застаецца з месяц, не болей. Літаратар кідаецца да пісьмовага стала i піша, піша. Сохне i піша. Яму столькі трэба паспець! I ён паспявае. Ягоны рукапіс атрымлівае самую высокую ацэнку. Адусюль — лісты, віншаванні. Чалавек памірае з усмешкай. Ён ведае, дзеля чаго жыў. Увесь свой век пэцкаў паперу шэрай фарбай, а тут — напружыў сілы да самазабыцця i выдаў нешта цудоўнае. Вось так.

Праўда, пасля смерці ягонай нічога не змянілася ў свеце. У кватэры зрабілі рапарацыю, паднавілі мэблю, шпалеры, з'яві'ўся новы гаспадар — муж ягонае жонкі. I недзе згубіўся рукапіс таго ўдалага твора, які так i не трапіў у друк. Зрэшты, яго, здаецца, i не шукалі...