Алесь Марціновіч - Былое, але не думы

Дзеля чаго я гэта ўспомніў? Цягам часу наша стаўленне да таго, што было — і ўвогуле ў жыцці, а тым больш у тваім асабістым, мяняецца. Але дазволю сабе паўтарыцца, бо гэты момант я часткова закранаў ужо ў пачатку сваёй споведзі, недаравальна цягам часу старацца падаць сябе з лепшага боку. Да гэтага я, думаю чытач заўважыў, не імкнуўся. Больш за тое, у нечым магчыма і празмерна «раскрыўся». Аднак уносіць хоць якія-небудзь купюры ніякага жадання няма. Дый я ў тым ужо ўзросце, калі няма сэнсу штосьці хаваць, а трэба ўжо думаць пра вечнае, а ўжо ў самой вечнасці разбяруцца, ці правільна жыў, ці тое рабіў, што трэба.

Дарэчы, у кнізе Юрыя Бондарава «Мгновения», якую я ўжо згадваў двойчы, ёсць і развагі пра тое, як шмат у свеце загадкавага і невытлумачальнага. Над гэтым асабліва задумваецца той, да каго нечаканага падкрадваецца страшная хвароба. Як і кожны на ягоным месцы, ён абдумвае перажытае. Не можа не думаць і над тым, як шмат у свеце несправядлівасці. Не ў глабальным, канечне, маштабе, тут і так усё зразумела. Дый калі тваё ўласнае жыццё вісіць па сутнасці на валаску, зусім не да высокіх матэрый. Праводзячы ў пакутлівым роздуме не тое што гадзіны, а дні і ночы, ён паступова прыходзіць да высновы, што, бадай, лёс кожнага чалавека загадзя прадвызначаны і, хочаш таго ці не хочаш, а хутчэй за ўсё пражывеш роўна столькі, колькі табе адведзена. Пра гэта і навела Ю. Бондарава «Но все-таки...» Дазволю сабе прывесці яе цалкам:

«Наверное, где-то там, в бесконечности, есть свой список, и ежедневно некая рука с усталой небрежностью ставит крестик или галочку напротив ка­кого-либо имени — и тот, кто носил это имя на грешной земле, покидает ее в срок намеченный.

В выборе этом почасту нет благоразумного, логического порядка и нет верховной справедливости (так нам кажется), и мы говорим о неисповедимых путях, о високосном роковом годе, прошедшем с косой по знакомым и близ­ким нашим, по совсем молодым людям, а слова «инфаркт» и «рак» стали уже эмоционально равнозначны понятиям «война» и «смерть».

Раз мой приятель, вернувшись из больницы и идя со мной вечером из ре­сторана по теплой весенней улице, сказал:

— Если зажечь над окнами всех смертельно больных всего мира крас­ные лампочки, нас потрясла бы эта страшная иллюминация на большой земле!..

Но все-таки... все-таки если там, в запредельных списках, норма справед­ливости, не перепутываются ли эти списки кем-то с мстительной, пугающей людей злорадностью, не опахивает ли их черное, казнящее крыло, лукавя, об­давая вне очереди обреченные имена запахом жженой горечи?

Или, может быть, истина в сердцевине закона кажущегося равновесия? Это выше понимания разума человеческого. И здесь нет ответа».

Адказу і сапраўды няма. Правільней, у кожнага свой адказ. Над гэтым асабліва задумваешся, калі сам апынаешся перад выбарам: быць ці не быць. У такое становішча я трапіў, толькі паспеўшы размяняць свой шосты дзясятак. Калі хуткая везла ў дзявятую клінічную бальніцу, спачатку здавалася, што нічога страшнага няма. Занепакоіўся пасля таго, як адразу трапіў у рэанімацыю. Дый то не адразу, бо, як даведаваўся пазней, нам давалі ўколы, якія не толькі боль здымалі, а, як бы лепей сказаць, трывогу.

Дый, аказваецца, у такія палаты медсясцёр бяруць як на падбор: усе мала­дыя, прыгожыя. Для таго, каб у іхняй прысутнасці хворыя адчувалі сябе камфортна. Паколькі ж праца ў рэанімацыйных палатах цяжкая, то праз некалькі гадоў медперсанал мяняюць. Я так і не прывык называць іх медсёстрамі, ці сёстрамі. Звычайна звяртаўся «девушка». Тая ці іншая «девушка» папраўляла мяне, казала, што я няправільна звяртаюся. Ды як жа іначай звяртацца, калі «девушки» на заглядзенне, а то і на выданне. Канечне, не для нас, у каго аказаўся інфаркт.

Зноў жа і наконт дыягназу ашчаджалі нас. Ужо ўрачы. Спачатку ўсёй праўды не казалі. Таму і я быў упэўнены, што ў мяне, як і ў іншых, усяго мікраінфаркт. Што нешта не так, западозрыў толькі пасля таго, калі некаторых з такім самым дыягназам перавялі ў звычайныя палаты, а мяне працягвалі ўтрымліваць у рэанімацыі. Іначай і нельга было, бо ў мяне быў складаны інфаркт. Па­руску кажучы, «обширный». Але тады, наколькі гэта складана, не думалася. Паглядзіш на адну медсястру, на другую... Прабачце, на адну «девушку», на другую — і адразу хораша становіцца на збалелым сэрцы.

Трывога з’явілася пасля таго, як падчас знаходжання ў звычайнай палаце, мне забаранілі хадзіць у сталовую, а ежу прыносіла санітарка. Дый прагулкі па доўгіх калідорах — у дзявятай яны такія, хоць на веласіпедзе катайся — вельмі стамлялі, а то і заканчваліся болямі ў сэрцы. Пра тое, каб выйсці на вуліцу і гаворкі не ішло. Але канчаткова, наколькі ўсё сур’ёзна, я ўпэўніўся, калі мяне адпраўлялі ў санаторый.