Алесь Марціновіч - Былое, але не думы

«Развялася дык развялася, — падумалася мне, — што мне да гэтага. Мала хто разводзіцца. Многія з гэтага і ніякай трагедыі не робяць».

Урач, бадай, здагадалася, што за думкі з’явіліся ў маёй галаве.

— Са мной адбыўся, — заінтрыгавала яна, — вельмі рэдкі выпадак. Вам, як пісьменніку, — дадала яна, — думаю, гэта будзе цікава.

— Вельмі рэдкі? — мне захацелася хутчэй пачуць, што ж сапраўды адбылося.

— Слухайце, самі ўпэўніцеся.

Першы муж гэтай «масажысткі» быў кандыдатам навук, працаваў выкладчыкам у адной з вышэйшых навучальных устаноў. Працы ставала, таму меў, як кажуць, ненарміраваны дзень. Яна яшчэ хвалявалася, прасіла яго, каб бярог сябе, бо часам скардзіўся на сэрца. Але ён запэўніваў, што нічога страшнага, без работы нельга. Таму калі-нікалі вяртаўся вельмі позна. І не здагадвалася жонка, што да асноўнай работы ў яе мужа была яшчэ і такая, якая прыносіць куды больш прыемнага.

Тайнае стала яўным зусім нечакана. З-за збегу акалічнасцей. Падчас дзя­журства гэтай «масажысткі» прыйшоў выклік, што аднаму мужчыну вельмі кепска. Яе і паслалі па ўказаным адрасе. Увайшоўшы з медыцынскай сястрой у патрэбную кватэру, яны хуценька распрануліся і накіраваліся ў пакой, у якім на канапе ляжаў мужчына.

— Урач, дапамажыце, — залівалася слязьмі яго маладая жонка, — памірае...

— Перастань, — ціха абарваў яе мужчына. Па ўсім відаць, ён і сапраўды адчуваў сябе вельмі блага.

— Супакойцеся, — адказала ўрач і наблізілася да хворага.

Як толькі ўважліва зірнула на мужчыну, яе ногі падкасіліся: на канапе ляжаў яе муж.

— Ты? — міжвольна вырвалася ў яе.

— Дапамажы, — адзінае, што знайшоўся ён сказаць.

Яна дамагла. Не магла ж парушыць клятву Гіпакрата. Апроч таго ратавала не каго-небудзь чужога, а ўласнага мужа.

— Так што запомніце, — сумна закончыла сваю споведзь «масажыстка», — калі ў вас жонка ўрач, з хворым сэрцам да каханкі не хадзіце.

Канечне, пасля гэтага з мужам яны разышліся. Праўда, хутка разышоўся з гэтай «масажысткай» і я. Безумоўна, курс масажу, які я аплаціў, яна завяршыла. Аднак ужо калі я прайшоў палову яго, у мяне з’явілася насцярога, а ці так ужо неабходна мне гэтае лячэнне. Пасля таго з’явілася, калі ўрач параіла:

— Вельмі забаліць сэрца, можна месца, дзе яно знаходзіцца, памазаць мачой.

Я прамаўчаў, але ніякага жадання займацца урынатэрапіяй у мяне не было.

А яшчэ падумалася, што, магчыма, нейкую не такую тэрапію яна праводзіла і са сваім першым мужам, таму і пачаў шукаць любоўную ўцеху па-за межамі свайго дома. Ды ў рэшце рэшт — гэта іх асабістая справа. Тым не менш, калі маеш жонку-ўрача, лепей да каханак не хадзіць. Асабліва калі ў цябе хворае сэрца. На ўсялякі выпадак трэба берагчы сябе. Ад разводу!

Усё, што ні адбываецца, к лепшаму

Не памятаю, хто гэта і сказаў. Магчыма, і народная мудрасць. Сутнасць жа заключаецца ў тым: да трыццаці гадоў чалавек ўсё ўспрымае сэрцам, а пасля трыццаці — розумам. У тым сэнсе, што ў маладым узросце стаўленне да тых ці іншых падзей больш эмацыянальнае, а часам і катэгарычнае. Калі ж гаворка заходзіць пра пэўныя ацэнкі, то яны часам празмерна крытычныя, без уліку канкрэтных рэалій. Дый то з’яўляюцца па прынцыпе: кураня курыцу вучыць. Дарэчы, ці не найбольш характэрны прыклад тое, як ставіліся некалі некаторыя «маладнякоўцы» да сваіх папярэднікаў. Іхні тэзіс «у рожкі са старымі» нічога добрага не даў. Відавочна хіба толькі адно: зробленае ў літаратуры «старымі» і сёння яе залаты фонд, а многія «маладыя» так і нічога не пакінулі пасля сябе. На жаль, не ўсе ўрокі засвойваюцца наступнікамі. Гэта назіраецца і сёння, калі многія маладыя літаратары, нічога па сутнасці не напісаўшы, гатовы адхіліць ці не ўсю савецкую літаратуру, што з упартай паслядоўнасцю і робяць. Самі ж далей звычайных практыкаванняў не ідуць, не прамінаючы паднесці гэта як новую літаратуру.

Успомнілася гэта мне з такой нагоды. Калі я пісаў дыпломную работу, то выбраў наступную тэму: «Публіцыстыка Янкі Купалы». А паколькі мне на той час было ўсяго няпоўных дваццаць тры, то і ўспрыняў публіцыстыку народна­га песняра не розумам. А пры падобным стаўленні лёгка і крытычных захадаў зрабіць. Чым я і не прамінуў пакарыстацца, таму і выказаў шаноўнаму Івану Дамінікавічу пэўныя заўвагі. Зразумела, не істотныя, але тады мне яны здаваліся значнымі. Гэта, канечне, было належным чынам ацэнена, таму і атрымаў не пяцёрку, а чацвёрку.

Ды з мяне дастаткова было і чацвёркі. Г алоўнае, што яна сумленна заробленая. Сёння ж. Сёння мне ніякавата, што замахнуўся на самога Купалу. Але гэта сёння, калі ўсё стараюся ўспрымаць розумам. Розумам — цяжэй, сэрцам — лягчэй.