Алесь Наварыч - Літоўскі воўк

- Польска дупа! - крыў Кавалец.

- Ды хопіць вам, абармоты! - не вытрымаў Людовік.

- А чаго ён, грубіян гэткі... - пакрыўджана стаў апраўдвацца Стасік. - Хам ёсць хам...

Кавалец тузануў лейцы, спыніў каня і сказаў са злосцю:

- За хама - злазь.

- І злезу. - Стасік спрытна саскочыў з вазка і пайшоў пешшу.

Клунак ягоны і сакваяж усё ж заставаліся ў вазку.

Абапал дарогі пайшоў сасняк, забялелі бярозы, востра запахла жытлом: дымам, гноем. Сярод бярозак з'явіўся раптам на дарозе шэра-зялёны праваслаўны крыж, абвязаны ручнічкамі, далёка між дрэў замільгалі шэрыя стрэхі, неўзабаве з'явілася і першая хата.

Будыніну цяжка было назваць хатай - яна распаўзлася па вуглах, толькі салома наверсе свежая. Ад вуліцы хата адгароджана свежаабчэсанай альховай, а таму аранжава-чырвонай крывой жардзінай. На падворку, за жардзінай, стаяла вялікае, неахайна абстрыжанае дзіця ў адной сарочцы, на прызбе грэлася на сонейку старая жанчына. Чорненькія куркі з вялікімі чырвонымі грабянямі клявалі старэчу ў руку. Пасярод двара стаяў, шырока расставіўшы ногі, карчаваты селянін і ладзіў касу. Калі ўбачыў вазок, няўцямна заўсміхаўся, стаў ківаць галавой у знак прывітання. Дзіця ад сораму, што без штаноў, прысела і нацягнула сарочку на калені.

- Гэта і ёсць, Ясю, твой прадухт? - паказаў вачамі на селяніна Стасік. - Яму трэба пашпарт? У Вену з'ездзіць ці ў Парыж?

- А што ён там забыўся? - спытаўся Кавалец.

- Ён нам дзівіцца, а як ён рот разявіць на карэту з фрэндзлямі, га?

- Мо ён і ракам перад ёй стане, што з гэтага? - агрызнуўся Кавалец.

- Людовік! - усклікнуў Стасік. - Спыні ты гэтага хама. Праўду кажуць: калі з пана пан, то пан, а як з хама пан...

- Ды табе самому зараз у морду дам! - раптам ускіпеў Людовік. - Што ты ўсё папракаеш, што ён з мужыкоў? Вінаваты ён, што бацька мужык?

- А чаго ён...

- Маўчы! - крыкнуў Людовік. - А то зараз выкіну і клункі твае... Пойдзеш дадому пехам...

- Ён павінен быць прыстойным. У яго маці шляхцянка! - не здаваўся Стасік. - Кроў у яго наша, высакародная...

- Глупства гэта ўсё. Кроў у людзей аднаго колеру - чырвоная...

Незадаволены грубасцю, на гэты раз Бароўскага, Стасік адстаў. Праехалі ўсю вёску. Стрэчныя сяляне ў кучомках, насунутых на самыя вочы, і жанчыны, захінутыя бруднымі хусткамі, хоць было лета, сыходзілі з дарогі і згіналіся ў паклонах. У тварах у насельнікаў гэтай забытай цывілізацыяй вёскі адчувалася нейкая немарасць і зблажэнне. Усе хаты абраслі лебядой, лебяда расла нават на саламяных стрэхах. Толькі адна хата была новая, яшчэ мо і не абжытая, - на вільчыку вісела забітая сарока, - а каля хаты хадзілі чырванашчокія, з чорнымі як смоль бародамі мужчыны ў новых світках, без шапак, у вымазаных дзёгцем ботах з высокімі халявамі. Яны не звярталі ўвагі ні на вазок, ні на седакоў.

- Гэтым пашпарт трэба, - абрадаваўся Людовік. - Гэта - патэнцыйныя грамадзяне.

- Усё роўна ім далёка да пана, які ў ландары сядзіць, - адазваўся Стасік. - Па ўсім відаць, што варшавянін...

- І па чым гэта відаць? - засумняваўся Людовік. - Паненка - чыстая полька. Так сакатала ў Пінску, што ні слова не зразумець... Цікава, хто яна гэтаму пану?

- Хлопцы, а калі гэта... любоўная пара? Падарожнічае інкогніта? Га? - спытаў Стасік і наблізіўся да вазка. Вёрз ён лухту, бо хацеў паддобрыцца і залезці ў вазок.

- Я пашпарт ягоны бачыў, - адзначыў Кавалец. - Ён не расейскае кароны падданы - вось што.

- Ён на шведа падобны, - заявіў Стасік.

- А ты шведа жывога хоць бачыў? - кусліва спытаўся Кавалец.

- Вось маскоўская варона, - абразіўся Стасік. - Я так кажу. Адным словам - чужапанец. Але ж паненка, халера ясна, і прыгожая.

- А ты яе бачыў? - не змаўчаў, падпусціў шпільку і Людовік. - Яна ж вуалькай закрыта. Бровы толькі і відаць. Ды густыя, як прыклееныя...

- Дапусцім, броўкі ў яе загустыя, але ж гэта так пікантна...

Вёску праехалі, за вазком накульгваў кудлаты чорны сабака. Ён, відаць, нечым правініўся і цяпер шукаў новых гаспадароў. Ясь крыкнуў на сабаку, каб ішоў прэч. Сабака спыніўся, пакрыўджана апусціў галаву.

- Ясь, - запытаўся Стасік, з відавочным жаданнем паддобрыцца, - ці то праўда, што пан аканом выпісаў з Галандыі індыка незвычайнай пароды?

- Праўда... - лагодна, прымаючы Стасікава прымірэнне, адказаў Кавалец. - Вунь у клетцы... Такі ж больбат, як і ты. Ну што глядзіш, як жаба з цэбра, сядай!

Стасік толькі і чакаў гэтага - гэпнуўся ў вазок. Абразу прапусціў міма вушэй.

Насамрэч, да ландары паверх дарожных куфраў была прывязана клетка, у якой сядзеў белы надзьмуты індык. Сярдзіты пан проста тросся над гэтым індыком. Калі карэта запынялася, ён вылазіў і карміў птушку нечым з мяшэчка.