Віктар Карамазаў: Прыліпала

— Прыспічыла яму пасылаць,— кідае ён.

— А можа, мне ўдасца Валодзю падгаварыць?

— Пустое. Ён аленя ад лася не адрозніць. Нецікава з ім. Во Сяргея калі б.

— Не трэба, няхай малы спіць.

— Ну, глядзіце самі, я не вельмі хачу яго ў лес пускаць. Не, вы не падумайце, што ноч, лес, усё такое... Хоць малы, ды нічога з ім не здарыцца. Тут іншае. Сэрцам ён у нас слабенькі. Толькі пачуе аленя, увесь калоціцца. Усё ад Ясіка пачалося...

Дзядзька Юзік пайшоў. З двара мне добра відаць, як там, за веснікамі, ён зноў быў спыніўся, стаяў, курыў, як рушыў вуліцай далей, а праз нейкі час адтуль, з вуліцы, у веснікі бухнуўся Сярожка. Радаснае хваляванне рвалася з яго: бацька дазволіў усё ж ісці са мной.

Што падсмалены, ён насіўся ў хату і з хаты, цераз двор у гумно, назад: прывалок кажухі, гумовыя боты, цёплыя анучы. Усё гэта мы паўсцягвалі на сябе і гародамі падаліся спачатку да рзчкі, а там ужо, паўз ваду,— да насыпу, на асфальт.

Паветра не зыбалася, такая ціхая бралася ноч. I цёплая, быццам сагрэлася ў нашых кажухах. Трэ было спяшацца, і мы прыбавілі кроку.

На ўзлеску, непадалёк ад рэчкі, гарэла вогнішча. Адтуль неслася песня.

Мы скіравалі з асфальту ў гушчар і нейкі час прабіраліся ельнікам; калі ж ельнік скончыўся, нас абсыпалі маладыя бярозкі: навокал пасвятлела.

Наперадзе суха і трывожна рыкнуў алень. Я няўдала сунуўся ў цемені на кучу сушняку, ён затрашчаў, а Сярожка, бліскаючы белай галавой наперадзе, азірнуўся і зашыпеў на мяне вужакай.

Нарэшце паміж дрэваў пачаў зыбацца месяц, белы і круглы. Ён часта хаваўся з вачэй, але кожны раз зноў і зноў аказваўся на дрэве і трапятаў там, пашматаны рэдкімі галінамі. Часам ён зусім хаваўся за густым лісцём, а часам падымаўся над дрэвамі і зноў на поўную сілу ззяў, круглы і чысты. Цяпер мне свяціла наперадзе не толькі бялесая поўня Сярожкавай галавы, але і поўня месяца, і я ведаў, што гэтага святла нам хопіць, каб і ўначы знайсці ўсё, што шукаем.

Быў шырокі прагал, за ім — лапіна лугу. Сярожка вёў мяне ўздоўж падросту бярозы і хвоі, на дыбачках, час ад часу згінаючыся і на хаду шоргаючы рукой па траве — правяраў, ці не кладзецца раса. Расы яшчэ не было.

Як не пад самым вухам хрупнуў сушняк. Мы спыніліся і тут жа ўбачылі, як з лесу выйшаў вялізны рагач. Ён пастаяў, павёў галавой у наш бок, насустрач нам пагрозліва варухнуў магутнымі рагамі і, калі не ўбачыў, дык напэўна адчуў як небяспеку, нашу прысутнасць, бо раптам дзіка рыкнуў, сцішана, што чалавек, захроп, і з-за ягонай спіны на асветлены месяцам луг выйшлі самкі, гладкія і блішчастыя. Яны таксама, як па камандзе самца, крутнулі галовамі ў наш бок і лёгенька, дружна, нібы танцуючы, патупацелі ў луг. Рагач цяжка ўдарыў заднімі нагамі ў зямлю, ёкнуў, што здаровы конь селязёнкай, і кінуўся следам за самкамі.

— Ажно пяцёрка. Ды прыгожыя...

— У такога больш будзе. У іншых забярэ. Здаровы які, бачылі? — шаптаў Сярожка.— Дзе яны спыняцца?

— За луг шыбанулі. У лес.

— А можа, і не ў лес. Там канал. Яны часта за каналам на траве пасуцца.

Мы крочылі далей.

Яшчэ гадзіну назад меркавалі нанач вярнуцца дахаты, наесціся перад сном малака з хлебам, спаць на высушанай атаве, дзе, напэўна, пасланы ўжо льняныя посцілкі і цёплыя коўдры, а цяпер пра гэта я ўжо не думаў, цяпер я адчуваў сябе, як на імклівым кані, якога паганяў Сярожка і які закружыў, затуманіў голаў, кінуўшы нас у пагоню за нечым новым, загадкавым. I я раптам спытаў:

— А калі заначуем?..

Копы стаялі пасярэдзіне лугу. Мы выбралі канцавую, бліжэйшую да лесу, у які неспадзявана загналі табун. Трохі разваяваўшы верх, у ботах і кажухах паўшываліся ў сена, якое там, усярэдзіне, абдавала сухасцю і цяплынню. Можна было тут жа і задрамаць, ды пасля маўклівай пагоні за аленямі разгаварыўся Сярожка:

— Звечара яны толькі горла чысцілі.

— Цяпер доўга маўчаць будуць?

— Самае цікавае к раніцы пачнецца.

На блізкім дрэве застракатала сарока. У канале, як прачнуўшыся ад гэтага стракатання, моцна пялёхнула па вадзе нешта вялікае і жывое — напэўна, бабёр.

— Табе ў голаў не холадна, Сярожка? Ужо на макушку нешта браць трэба.

— Мая галава пад аўчынай. Вы таксама настаўце каўнер. Ён вялікі. Раса кладзецца. Вы настаўце.

— Угрэўшыся, усё праспіш. Лепш з халадком.

— Вас алені пабудзяць.

— Хоць бы пабачыць. Туман ці дасць.

— Яшчэ лепей. Пад раніцу гэтае малако як разбяжыцца па атаве— алені ўплаў пойдуць.

— Як гэта?

— А тады пабачыце.

— Ну, давай спаць.

— Спіце.

Мы змоўклі, і маім слыхам завалодала апошняя і адзіная мелодыя ночы — нуднае сакатанне няўрымслівых цвыркуноў. Яно лілося як з бяздоння, і толькі пачаўшы прывыкаць да яго, я быў пачаў разам з тым засынаць, ды раптам гэтае сакатанне паглынуў пошум крылаў вялізнай птушкі. Расплывістым ценем яна шуганула над намі ў бок канала, дзе пялёхнуўся бабёр, і, напэўна, села там, бо шум у крылах абарваўся блізка і неяк адразу.