Віктар Карамазаў: Прыліпала

— Цішэй вы, хлопцы! — строга супакойвае бацька, а маці, зусім з іншым падыходам, шэпча малодшаму:

— Баравічкі на стол не паставілі. Збегай, сынуля.

I Сярожка, тут жа забыўшыся на крыўду, зрываецца з ложка і бяжыць на кухню. Там ляскае посудам, шамаціць паперай, хляпае дзверцамі пасудніка і неўзабаве аберуч валачэ на стол літровы слоік. Маці нажом здзірае са слоіка прысохлую накрыўку, адклейвае ад верхніх грыбоў залітую алеем марлю, і першыя баравічкі, малюпасенькія, крамяна-жоўтыя, плывуць са слоіка ў Сярожкаву талерку. Да пахаў сырадою, свежай бульбы, жытняга хлеба далучаюцца пахі лаўровага лісту, гваздзікі, перцу, і ўжо Валодзя, глыбакадумна ўцягваючы носам вострую грыбную духмянасць, з замілаванай усмешкай цікуе з-пад прыгожых чорных броваў на брата і зусім іншымі, як раней, словамі далікатна кранае яго душу:

— Добрых грыбоў сёлета і не было. Сухмень стаяла. Адзін Сярожка немаведама дзе панавыпорваў іх.

— Дзе-дзе, пад мохам,— ганарыста кідае малы і, загробшы ў слоіку вялікай драўлянай лыжкай баравічкі, падкладае іх мне.

— Там нават моху няма, дзе ты збіраў,— кажа бацька, сухімі вуснамі цягнучыся да лыжкі з грыбам.— Гэтыя ж ты з Ясікавай курцінкі прынёс. З бярэзніку.

— I ў Ясікавай браў,— дзелавіта пагаджаецца Сяргей.

Гаворка за сталом паступова гасне, адно смачнае чаўканне чутно з усіх бакоў. У прачыненае акно чуваць рэдкія галасы вячэрняй вуліцы: пратарабанілі драбіны, разы тры хліпнула і замоўкла чыёсьці малое, пратупаў па жвіры верхавы конь, скураным сядлом прапеўшы пад седаком, разы два, як ля свайго акна, рыкнула чужая карова.

— Чаму Ясікава? — быццам самога сябе перапытаў, пажаваўшы, дзядзька Юзік.— Алянёнак быў у нас такі, Ясік. Гады два, як знайшлі яго ў трэцім квартале. Не, ужо тры леты будзе. Ляжаў, нагу зламаўшы. На матацыкле прывезлі яго дамоў, нагу ў лубок паставілі. Сярожка вачэй не зводзіў. I нічога, акрыяў. Нага зраслася, вырас наш Ясік. За час хваробы так да людзей прывязаўся... Можа б, тады, пасля папраўкі, і завёў яго ў лес, ды Сяргей у слёзы. Ат, думаю, хай сабе гадуецца, пракормім. Ніхто не думаў, што пачне Ясік біцца, як падрасце. Свайго, бывала, не кране, а чужога — так і глядзі, каб рогам не парнуў ці нагой не ўцяў. За дзяцей страшнавата стала. А тут суседзі пачалі хадзіць, каб сплавіў куды. Адважыўся.

— А ён усё роўна з лесу вярнуўся.

— Пасядзі ты ціха, Сяргей. Ну, вярнуўся. Дні праз два нешта. Ён, малы мой, якраз у школе быў. Узяў я скацінку на вяроўку ды за вароты. Калгасны шафёр з ЗІЛам падвярнуўся. Адкінулі мы задні борт, канцамі на кузаў кінулі пару дошак, завялі па іх Ясіка ў кузаў — ды па газах. Кіламетраў трыццаць везлі асфальтам ды там лесам яшчэ пятлялі.

— А ён зноў прыйдзе,— злуючыся, невядома на каго, бурчыць Сярожка.

— Ну, можа, калі і прыйдзе,— абы не засмучаць яшчэ больш сына, пагаджаецца бацька.

— Вось пабачыце. Тады ўжо схаваю ад усіх. Не дам нікому.

— Ён вельмі вырас, сынок,— устаўляе разважлівае слова маці.— З такім гулі кепскія.

— Мяне ён не чапаў.

— А другіх? Ці ты адзін тут жывеш?

— Нічо-о...— супакойвае сына бацька.— Можа, і сапраўды знойдзецца. Тады мы яму ў вальеры куток выгарадзім. Прыстроім, як дома.

Малаком запіўшы вячэру, мы дзякуем за баравічкі Сярожку, дзякуем Еўдакіі Рыгораўне і падымаемся з-за стала.

На дварэ змерклася, ад сонца не засталося і следу, але ні зор, ні месяца яшчэ няма і ў паміне. Запыніўшыся на ганку, я чую далекаваты, з-пад лесу, брэх дварняжкі, а бліжэй, з вуліцы,— жаночую спрэчку. У думках жа — алені. Не Ясік Сярожкаў, а проста алені, чые трубныя крыкі, як песні, і бойкі таксама, як песні, цяпер, а палове верасня, у самым разгары. З раніцы мы дамаўляліся з дзядзькам Юзікам на ўсю ноч ісці ў пушчу слухаць аленяў, і вось усе нашы планы рухнулі: аказваецца, яшчэ калі мы з Сярожкам прападалі на рэчцы, ляснічы прыслаў дзядзьку загад сабрацца ў начное дзяжурства.

Гаспадар грыміць у сенцах ботамі: напэўна, збіраецца. А вось ён і сам: у кароценькім кажушку наросхрыст, з іжаўкай на пару ствалоў у руцэ. Запыніўшыся на ганку, ён спачатку глядзіць на неба, затым — у бок рэчкі, на цёмную сцяну пушчы, вешае іжаўку на плячо, з бліскучага цэлафанавага пачка дастае цыгарэту, закурвае — у кожным руху яго столькі неахвоты кранацца з месца, ісці не туды, куды хочацца. Ён гукае з ганка Сярожку. Той не адгукаецца, тады кліча жонку, ды яна таксама не падае голасу. Прабубніўшы нешта сабе пад нос, дзядзька без усякай злосці на каго-небудзь лаецца і праз двор ідзе да мяне.