Яраслаў Гашак - Прыгоды ўдалага ваякі Швэйка ў сусьветную вайну

У вельмі ўзьнятым настроі ён пашоў у маленькае кафэ «Ля крыжа сьвятога Стэфана», дзе заняў асобны габінэт, выгнаў адтуль нейкую румынку (якая прасіла дазволіць ёй разьдзецца да голага і сказала Лукашу, што ён можа з ёю рабіць усё, што хоча), патрэбаваў пяро, чарніла і паперу, бутэльку каньяку і пасьля стараннага абдумваньня напісаў наступны ліст, які, па яго думцы, быў самы ўдалы з калі-небудзь ім напісаных:

«Шаноўная пані, я быў учора ў гарадзкім тэатры на спэктаклі, які вас так моцна абурыў. На працягу ўсяе першай дзеі я сачыў за вамі і за вашым мужам. Як я заўважыў…»

«Якое права мае гэты суб‘ект на такую прыгожую жонку? — сказаў сам сабе паручнік Лукаш. — Ён-жа выглядае, як голены павіян. А вось, мы яго…»

І ён напісаў:

«Ваш муж не без задаваленьня і вельмі ахвотна глядзеў на ўсё тое паскудзтва, якім была поўна п‘еса, якая выклікала ў вас, шаноўная пані, пачуцьцё справядлівага абурэньня і агіды, бо гэта было не мастацтва, а агідны замах на самае высокае пачуцьцё чалавека…»

«Бюст у яе надзвычайны, — падумаў паручнік Лукаш. — Эх, што будзе, то будзе!»

«Даруйце мне, шаноўная пані, за тое, што я, хоць і невядомы вам, пішу вам усё адкрыта. У сваім жыцьці я бачыў шмат жанчын, але ніводная з іх не зрабіла на мяне такога ўражаньня, як вы, бо ваш сьветапогляд і вашы думкі зусім супадаюць з маімі. Я глыбока пераконаны, што ваш муж — самы звычайны эгоіст, які цягае вас з сабою…»

«Нядобра», — сказаў сам сабе паручнік Лукаш, закасаваў schleppt mit [63] Цягае з сабой. і замест гэтага напісаў:

«… які з-за асабістых інтарэсаў водзіць вас, шаноўная, на спэктаклі, якія выключна толькі яму да густу. Я люблю прастату і шчырасьць, зусім не хачу ўмешвацца ў ваша асабістае жыцьцё і хацеў-бы пагаварыць з вамі ў неофіцыйнай абстаноўцы пра чыстае мастацтва…»

«Тут у готэлях гэта будзе нязручна. Прыдзецца везьці яе ў Вену, — падумаў паручнік. — Вазьму камандыроўку».

«Таму я асьмельваюся, пані, прасіць вас сказаць, дзе і калі мы маглі-б спаткацца, каб мець магчымасьць бліжэй пазнаёміцца. Вы не адмовіце ў гэтым таму, каго ў самай недалёкай будучыне чакаюць цяжкія паходы і хто ў выпадку вашай вялікадушнай згоды ў самых гарачых бойках будзе ўспамінаць душу, якая разумела яго так-жа глыбока. як і ён яе разумеў. Ваша вырашэньне будзе для мяне загадам, ваш адказ рашаючым момантам у жыцьці».

Ён падпісаўся, дапіў каньяк, патрэбаваў сабе яшчэ бутэльку, павольна прачытаў ліст, запіваючы кожную фразу каньяком, і нават шчыра пусьціў сьлязу, перачытваючы апошнія радкі.

Было ўжо дзесяць гадзін раніцы, калі Швэйк пабудзіў паручніка Лукаша:

— Асьмелюся далажыць, пан обэр-лейтэнант, вы праспалі службу, а мне пара ўжо ісьці з вашым лістом у Кіраль-Хіду. Я вас ужо будзіў у сем гадзін, потым а палове восьмай, потым у восем, калі ўсе ўжо вышлі на заняткі, а вы толькі на другі бок перавярнуліся. Пан обер-лейтэнант, пан обэр-лейтэнант!..

Прабурчаўшы нешта, паручнік Лукаш хацеў быў зноў перавярнуцца на другі бок, але яму гэта не ўдалося: Швэйк бязьлітасна трос яго і крычаў над самым вухам:

— Пан обэр-лейтэнант, дык я пайду і занясу гэты ліст у Кіраль-Хіду.

Паручнік пазяхнуў:

— Ліст?.. Ах, так! Але гэта сакрэт, разумееце? Тайна паміж нас. Кругом… марш.

Паручнік захінуўся ў коўдру, якую з яго сьцягнуў Швэйк, і зноў заснуў. А Швэйк пашоў у Кіраль-Хіду.

Знайсьці Шопроньскую вуліцу і дом № 16 было б ня так ужо і цяжка, каб Швэйк не напаткаў старога сапёра Вадзічку, які быў прыкамандыраваны да кулямётчыкаў, разьмешчаных у казармах ля ракі. Некалькі гадоў таму назад Вадзічка жыў у Празе, на Боішчы, і з прычыны такога спатканьня нічога лепшага нельга было прыдумаць, як зайсьці абодвым у шынок «Ля чорнага баранчыка» ў Бруку, дзе прыслужвала чэшкэ Ружэнка, вельмі популярная сярод усіх чэхаў-вольнапісаных, якія жылі ў лягеры і ўсе былі ёй вінаваты.

Сапёр Вадзічка, стары прайдзісьвет, у апошні час быў пры ёй кавалерам і меў на воку ўсе маршавыя роты, якім трэба было пакідаць лягер, сваячасова абходзячы ўсіх чэхаў-вольнапісаных з напамінаньнем пра доўг, каб яны ня зьніклі ў прыфрантовай мітусьні.

— Цябе куды гэта нясе? — запытаўся Вадзічка пасьля першай шклянкі добрага вінца.

— Гэта — сакрэт, — адказаў Швэйк, — але табе, як даўнейшаму прыяцелю, магу сказаць…

Ён расказаў яму ўсё падрабязна, і Вадзічка заявіў, што ён, як стары сапёр, Швэйка пакінуць ня можа і пойдзе разам з ім перадаваць ліст.

Абодва захапіліся цікавай гутаркай пра даўнейшае. — і, калі яны вышлі з «Чорнага баранчыка» (была ўжо першая гадзіна па паўдні), усё здавалася ім вельмі простым і лёгкім. Сэрца ў абодвых было поўна адвагі. Па дарозе да Шопроньскай вуліцы, дом № 16, Вадзічка ўвесь час выказваў вялікую нянавісьць да мадзьяр і бяз сьціханку расказваў пра тое, як, дзе і калі ён з імі біўся ці што, калі і дзе пашкодзіла яму пабіцца з імі.