Ніл Гілевіч - Талісман

Суд над ім учынілі,
I ў тым паядынку няроўным
Ён ад іх бараніўся як мог
Словам праведным родным.

Мовай маці-зямлі
Ён прабіцца хацеў у іх сэрцы,
Ды яго зразумець не маглі,
Бо былі... іншаземцы:

Ні адзін, хто яго
Вінаваціў у цяжкай крамоле,
Ані слова ў судзе
Мовай гэтай зямлі не прамовіў!

26.I.94

Ну, вось і зноў засведчылі
Сваё нераўнадушша
Мае сябры-даследчыкі:
Узрушыў я іх дужа.

Спярша адзін прымерыўся
I ў гонг ударыў раптам: "Гэй, гэй!
Паэт зняверыўся
I здрадзіў дэмакратам!"

Пасля другі — прыслухаўся
I першага паглыбіў:
"Крывой дарогай рухаўся
— Таму і ў песні схібіў!.."

Бадай вас качкі, хлопчыкі!
Усё жыццё на крэслах
Мазоліце вы копчыкі,
Капаючыся ў тэкстах.

I ўсё мой грэх знаходзіце
— Як вось і гэтым разам...
Сябры! Не мне вы шкодзіце.
Шчыруйце, добрым часам!

Прыгнуты горкай ношаю,
Я вам усё дарую —
I ўсю лухту найноўшую,
I ўсю лухту старую.

I дзякуй вам, што ў пространі
Скупой на смех эпохі
Мяне сягоння проста вы
Павесялілі трохі.

13.ІІ.94

Сыны і дочкі матухны-зямлі!
Вы бачыце, як сатанеюць тыя,
Што ў нашых душах так і не змаглі
Усмерціць мовы зернеткі жывыя?

I ад таго, што сёння на сяўбе
Мы марым пра жніво, пра песень копы, —
Ажно равуць, выходзячы з сябе,
Гвалтаўнікі яе і далакопы.

Ім мала ёй адмовіць у правах,
Ёй — чыстай, зіхаткой, як сонца ў росах.
Ім трэба ўнізіць, збэсціць, апляваць,
Паздзекавацца ў самы розны спосаб.

Што ж! Дзіўнага нічога тут няма:
Яны прывыклі мець на гэта права.
Ім гэта можна! Хіба ж задарма
Шануе, цэніць, любіць іх "дзяржава"?

Ім можна ўсё! — Упэўнены яны.
I нават мову камяніць астрожна.
А нам што можна, дочкі і сыны?
Ці думаеце вы: а нам што можна?

Ці ў нас усіх правоў, што шапку зняць
I подлы страх адкашляць перад п'яўкай:
"Панок, дазвольце мне паначаваць
У роднай хатачцы маёй, пад лаўкай".

19.ІІ.94

На чым ад роду ў род
Праз доўгі-доўгі час
Трымаўся наш народ?
Вы — маеце адказ?

Не, не на трох кітах.
Не на слупах сямі.
Народ наш у вяках
Трымаўся на сям'і.

На святасці яе
Няпісаных зарук.
На тым, што не дае
Парушыць вечны круг.

Што не дае сынам
Па-над сумленнем стаць —
Старых бацькоў, як хлам,
У дом убогіх здаць.

Што ад дзіцячых сэрц
Адводзіць блуд і гвалт,
Пагрозу страціць сэнс
I абярнуцца ў малп.

Сям'і распад, сям'і —
Прычына нашых бед.
А ён настаў, калі
Перакуліўся свет

Калі на дол, да ног,
Лягло святло нябёс —
I наш над намі Бог
Пакрыўдзіўся да слёз.

"Душу, — узняў Ён перст,
Зваліўшы на зямлю,
Вы зрынулі найперш
I ўгробілі сям'ю.

Вось і кажу вам я:
За годам сыдзе год —
I гэтак, як сям'я,
Разваліцца народ.

Спадуць у пыл і прах,
Пад нейчы феерверк,
I ваш дзяржаўны сцяг,
I ваш дзяржаўны герб".

20.11.94

Прысніўся ты гэткі — як помню
З апошняга лета твайго:
Ідзеш, учарнелы ад болю,
З мальбою да свету ўсяго.

Такі ў цябе змучаны выгляд
Што болю і я не стрымаў.
Ён — крыкам скрозь сэрца, навылет:
Завошта нас Бог пакараў?

Няўжо Ён не мог запабегчы
Хваробы падступнай удар
Каб браў ты і сёння на плечы
Народнага лёсу цяжар?

Належачы родным нябёсам,
Ты бачыш, што робіцца ў нас?
Няйначай як страцілі розум
Нязваныя пастыры мас.

Належачы роднаму долу,
Ты чуеш, як нетры дрыжаць?
Стратэгі і творцы расколу
Задумалі буру пажаць.

З табою, хто лета па леце
Трымаў нашу веру, як сцяг,
У гэтым растурзаным свеце
Смялей бы глядзеў я ў прасцяг.

Сярод халуёў недалужных,
Сярод пашлякоў і сквалыг,
З табою, надзейным і мужным,
Быў меншы б трывогі ўскалых.

Пра гэта сказаць я рвануўся
Табе, ды як водзіцца ў снах,
Ты толькі балюча ўсміхнуўся —
I знік у натоўпе няўзнак.