Ніл Гілевіч - Паланэз Агінскага [Лірыка. Паэмы. 1996 – 2002]

Старшыня сельсавета
Канчайма плач! Цалуйце мужыкоў,
Жанчынкі мілыя! Каб даў ім Божа –
Жывенькімі прыйсці з вайны дамоў,
Узяўшы верх над сілаю варожай!...

М і р о н
(адвёўшы Вольку трохі ўбок)
Ну што, дазволь і мне, вясна мая,
Пацалаваць цябе перад дарогай.

В о л ь к а
(захліпаючыся плачам)
Мірон! Мірон!..Ты мне даруй,што я...
Што я была з табою кадта строгай...
Міроначка! Прашу цябе, малю:
Паберажы сябе! Бо калі толькі...
Я — не перажыву... Сыйду ў зямлю.
Так, так! О, ты яшчэ не знаеш Волькі!

М і р о н
Ты што! Зараначка! I думаць кінь
Пра штось такое! Месяцаў праз пару
Мы забярэм у Гітлера Берлін -
I я прыйду!.. Не псуй слязамі твару!

Не плач! Будзь мужнай і спакойнай будзь.
I не даймай сябе нядобрым нечым.
Ну, усміхніся ж мне! Ну, хоць чуць-чуць!
Ага, вось так... Ну і да скорай стрэчы!..

На вуліцы калгасны грузавік,
На фронт таксама мабілізаваны,
Ужо каторы раз дае «пі-пі-і-ік!»
Гэй! Колькі буду я гудзець тут з вамі?!

У кузаў, мужыкі! Хутчэй! Хутчэй!
Там немец прэ, а вы тут... Праз хвіліну
Ён прапыліў сялом і знік з вачэй.
Павёз слабодцаў бараніць краіну

I пачала лічыць дзянёчкі Волька.
Два тыдні чуткі блізілі бяду,
На трэці - сташнае, чужое войска
Прайшло, грукочучы, праз Слабаду.

Ну а праз месяц - не праз два, як брава
На ростані ёй абяцаў, - прыйшоў
Мірон дадому... З ранаю крывавай
I з чорным-чорнай ад пакут душой.

Уцёк з палону... Вырашыў дабрацца
Да Магілёва, дзе спыніўся фронт,
I далучыцца да сваіх... Застацца
Сам-насам з ганьбаю не мог Мірон.

«Не, гэта ўсё - якаясь недарэчнасць.
Памылка нейкая. Не можа быць,
Каб фашыстоўская зараза-нечысць
Магла суздром зламаць нас і разбіць!

На ўсход! На ўсход! Там зноў у строй я стану!
Я там душой. Там думкі ўсе мае.
А па дарозе - да бацькоў загляну,
Хоць на паўдня-дзянёк... I да яе...

I да яе? А як яна спытае:
«Ну што? Берлін у Гітлера ўзялі?
Дык з перамогай!..» О, мая святая!
Мая адзіная на ўсёй зямлі!

Не папракай і не судзі так строга.
Асечка выйшла прыкрая, на жаль.
I ўсё ж за намі будзе перамога!
I ў той Берлін увойдзе наша сталь!..»

Пабачыўшы, як крывяніцца рана,
Загаласіла маці: «Сынку мой,
З такой рукой пра хронт і думаць рана,
Тут хоць бы даць ёй радачкі якой.

Каб хоць бы загаілася ... бо надта
Нядобра скура пачарнела ўкруг ...»
Сын зразумеў: пярэчыць тут не варта.
I моцна ўпаў яго ваяцкі дух.

«Так, тыдні два, напэўна, давядзецца
Мне пасядзець... Пакуль не зажыве.
Затым - ізноў туды, куды ірвецца
Душа... Куды мяне мой боль заве. «

У той жа дзень Мірон сустрэўся з Волькай.
Спярша ў ягонай хаце, пры людзях,
А вечарам - пад іх любімай вольхай.
Там, дзе крынічка булькае ў кустах.

М і р о н
Даруй, зараначка, што так ганебна
Я заявіўся... я ўжо доўгі час -
Нібы ў кашмарным сне... Яшчэ патрэбна
Мне разабрацца, што наўрэла нас.
Як гэта сталася? Пралік? Ці здрада?
Як мы маглі панесці гэткі ўрон?!

В о л ь к а
Мірон! За што «даруй»? Я вельмі рада,
Што ты жывы. Што ты са мной... Мірон!
За гэты месяц я... Я так чакала,
Каб ты хутчэй вярнуўся ў Слабаду!..

М і р о н
Прабач - хачу, каб ты ўсю праўду знала:
Я не з вайны - я на вайну іду.
Не зразумела? Дык паслухай. Толькі -
Пра што скажу - ні слова анідзе.
Не па ахвоце, а з-за гэтай болькі
Я мушу затрымацца ў Слабадзе.
Пакуль не зацягнулася - пабуду,
А зажыве - пайду на ўсход, на фронт.
Калі нам трэба біць і гнаць прыблудаў -
Я не магу ў нары сядзець, як крот.

В о л ь ка
Мірон! Цябе ў дарозе немцы схопяць!
I могуць... могуць... Не ідзі, Мірон!
Ты ўжо ахвяру даў вайне. I хопіць!
Ізноў у пекла лезці? Бог баронь!

М і р о н
А як іначай быць? А што другое
Ты прапануеш? Ну кажы, кажы!
Усё другое - дрэннае-благое,
Бо можа звесці на той бок мяжы.
Той ракавой мяжы, якую нельга
Пераступаць таму, каму ў душу
I дзень і ноч глядзіць Радзімы неба.
А мне - глядзіць яно... Я не хлушу.

В о л ь к а
Я ведаю... I моцна ганаруся,
Што ты такі, Мірон. Але мяне
Даймае страх. Так за цябе баюся,
Што неяк раз ажно крычала ў сне.

М і р о н
Такое страшнае прысніла штосьці?