Ніл Гілевіч - Паланэз Агінскага [Лірыка. Паэмы. 1996 – 2002]

Сястра ізноў замоўкла. Нейкі час
Сядзела ціха і без дай патрэбы
Круціла пальцам «кольцы» па рызаўцы.
Пасля ўсміхнулася нейк сарамліва
I, як дарослая, мне заявіла:
- Цяпер я знаю ўсё: ты закахаўся!..
- Не гавары пустое! - узлавана
Зрэагаваў я на яе заяву.
- Не бойся, я нікому не скажу, -
Па-змоўшчыцку міргнула мне сястрыца.
- Але, але... а як яе ты знойдзеш?
Ні як завуць, ні дзе жыве, не знаеш...
- Знайду! Не бойся! Мінск, хоць і вялікі,
Але ж я буду там аж тры гады
I хоць дзе-небудзь там яе спаткаю
- А ты штаны сабе купіў? - спытала,
Успомніўшы пра клопат мой, сястра.
- Купіў! Хадзем, пабачыш.
- Пачакай...
А ростам ці высокая яна?
- Высокая! Амаль як я. - Ого!
Дык добра! Я нізюлек не люблю.
А гэта - добра... А калі не знойдзеш? –
Перапытала зноў яна з трывогай.
- Знайду, сказаў жа! Ну хадзем, хадзем!
- Чакай!.. А мне ты скажаш, калі знойдзеш?
- Скажу. - І пазнаёміш нас? - А як жа!
- Ой, як я рада! - Ну хадзем! Хадзем!
- Чакай... Скажы, а я, - і ледзь не шэптам
Спытала: - Я таксама калі небудзь?..
- Што - калі-небудзь? - не адразу ўцяміў,
Аб чым яна. Пачырванеўшы страшна,
Яшчэ цішэй сястрыца прашаптала:
- Мяне таксама нехта... пакахае?
- А як ты думала! Абавязкова!
Дый не такі, як твой нягеглы брат,
А самы лепшы, самы найпрыгожшы
У цэлым краі хлопец!.. Дык хадзем!
Яна мільгом саскочыла з рызаўкі
I, паглядзеўшы ў вочы мне, сказала:
- Я не злуюся ўжо, такой бяды!
Адно каб толькі ты спаткаўся з ёю...

* * *

Паўста гадоў прайшло ад той пары.
Сястрыцы мілай, у якой калісьці
Я гэтак жорстка радасць адабраў,
Ужо даўно няма: адгараваўшы,
Адмучыўшыся, рана, страшна рана
Пайшла ад нас... А я - яшчэ цягну
Памалу-поціху свой воз нялёгкі,
Нагружаны грахамі, мабыць, так жа,
Як той магутны «студэбекер» сенам,
Што ў сорак сёмым вёз у Мінск мяне –
З маёю першай перад ёй віною...
I чым бліжэй мне да спаткання з ёй,
Тым балючэй, гарчэй я ўспамінаю
Той летні дзень, не раз пракляты мной,
Калі цішком, употай ад сястры,
Прадаў я лодачкі - яе надзею,
Яе, падораную лёсам, мару...
I хоць яна яшчэ тады ж мой грэх
Мне даравала, як у час расстання
I ўсе астатнія мае правіны, -
Усё ж няма, няма спакою мне,
I я, не знаю сам чаму, але
Хачу сказаць усім мужчынам краю,
Якога б сёння ўзросту хто ні быў:
Не прадавайце сестрыной надзеі,
Ні даччыной, ні матчынай, браты!
Не прадавайце! Як бы хітра д'ябал
Ні падбіваў вас на ганебны торг.
Не прадавайце! Каб пасля аднойчы
Не давялося горка шкадаваць,
Кусаць сябе за локаць і ў прыпадку
Бяссілля - біцца галавой аб мур.

1997-1998

Ад самай раніцы, хоць будні дзень,
Ля сельсавета, на падворку цесным,
Нібы на кірмашы, - вірня людзей,
Крык-гам, і музыка, і плач, і песні.

Чаму і плач? Радзіма «споўніць доўг»
Сваіх сыноў мабілізуе ў войска.
Усіх мужчын, да сарака гадоў,
На страшную вайну праводзіць вёска.

Учора на дасвецці Гітлер-гад
Пераступіў граніцу вераломна
I сілу-сілішчу сваіх армад
Пагнаў на ўсход з-за Буга і з-за Нёмна.

Зноў у няшчаспы край прыйшла вайна –
Які ўжо раз за аднаго паўвека!
Зноў будзе тут буяць не збажына,
А смерць на кроўю зрошаных палетках.

А можа, гэтым разам чужакі
Сюды не дойдуць?
Ёсць і ў нас жа сіла!
Вунь як бадзёра хлопцы-дзецюкі
Пяюць, што немцу будзе смерць-магіла!

«Мы войны не хотим,
Но страну защитим,
Оборону крепили недаром.
И на вражьей земле
Мы врага разгромим
Малой кровью, могучим ударом».

Настаўнік малады Мірон Буёк
I міліцыянер Ванёк Загрэбін –
Сябры. Мірон прызваны, а Ванёк
Сказаў: «Пакуль я вельмі тут патрэбен».

Ля хлопцаў і гурма дзяўчат; яны
Не могуць пець: іх сэрцы страх сягоння
Скаваў. Ім лепш вядома, што з вайны
Не ўсе вяртаюцца да родных гоняў.

«В целом мире нигде
Нету силы такой,
Чтобы нашу страну сокрушила.
С нами Сталин родной,
И железной рукой
Нас к победе ведет Ворошилов...»

Сярод дзяўчат за ўсіх мо балючэй
Працята Волька страхам незнаёмым.
Ужо і слёзы коцяцца з вачэй
І дастаюць да губ цяплом салёным.

Мірон пяе, а позірку амаль
З яе не зводзіць - і душа ў адчаі.
«Ах, Воля-Волечка! Мой светлы май!
Мая зараначка на небакраі!...»

Афіцэр з райваенкамата
Канчайма пець! Праз пяць хвілін ад'езд!
Загрэбін! На паверку стаў прызваных!
Усё! Цалуйце, дзецюкі, нявест!
Мужчыны - жонак! Можна і каханак.