Генрых Далідовіч - Міланькі

— Трымайся, мамка,— плаксіва папрасіў высокі, плячысты сын, узяў яе пад руку і павёў у сенцы, і яна, чапляючы нагою за нагу, ішла, амаль павісаючы на сынавай руцэ.

— Алеська мой,— зноў, апрытомнеўшы, загаласіла цёця Галя,— і хатка наша неперакрытай застаецца, і пчолкі нашы сіротамі сталі... Што ж ты нарабіў, Алеська?

Яна пазірала на цэглу, што ляжала пад страхою, на вуллі, якія стаялі ў садзе, і гэта, можа, для яе было памяццю па мужу.

Труна ўжо стаяла на машыне са спушчанымі бартамі, на ёй стаяў і невысокі столачак. Сын памог маці ўзлезці на машыну, пасадзіў на столак, ля яе прымасціў сваіх і ленінградскіх — сестрыных — хлопчыкаў, якія стоена і нават з нейкім неразуменнем пазіралі на труну, знаёмага маўклівага дзеда ў ім, на людзей, якія запоўнілі ўвесь двор.

Машына паціху кранулася, і за ёю пайшлі родныя, за імі — настаўнікі, за настаўнікамі — астатнія людзі.

На дварэ было мокра. Снегу ўжо амаль не бачылася, ён ляжаў толькі ў лагчынках, дзе быў стары лёд, а так зямля была мяккая, мокрая.

Павел, несучы ў руках шапку, ішоў побач з Ларысаю, слухаў і сцінаўся ад плачу і жалобнай музыкі, якую зайграў духавы аркестр, як толькі рушылі ад хаты.

Наперадзе спыніліся і стаялі тутэйшыя і не тутэйшыя грузавікі, міланьскія падводы з мукою для фермы, уверсе было хмурнае, нізкае неба, якое сеялася дробненькаю снежна-дажджавою імжою. Шафёры і возчыкі прыпыняліся, выходзілі на вуліцу і, зняўшы шапкі, стаялі, сумна пазіралі на абабітую жалобным палатном труну, з якой бачыўся поўны і спакойны Алесь Трахімавіч, які ўжо не пазіраў у сырое неба, не глядзеў на людзей, што праводзілі яго ў апошнюю дарогу.

Нечакана з-за мокрых хмар выбліснула сонейка, выплыла на прагал, гайданулася, як на хвалях, і паплыло, засвяціла самотна, халаднавата, але ўсё ж чуйна, напамінаючы, што да людзей усе шпарчэй і шпарчэй ідзе вясна, новае жыццё...

— І сонейка ты ўжо не бачыш...— загаласіла, закрыла белы твар такімі ж белымі рукамі цёця Галя.— А так ты яго чакаў... Гаварыў: пацяплее — і стану на ногі... Стаў...

Ад бяссонніцы ў Паўла ныла галава, цяпер самі ліліся слёзы, хоць ён усё яшчэ не верыў, куды і чаго ідзе, здавалася, што ўсё гэта нешта не на самай справе, але вось машына павярнула на вішнёўскую дарогу, і шафёр ля школы засігналіў, як паказаў, што нябожчык навек развітваецца з ёю, якой аддаў лепшыя свае гады.

Паволі машына, а за ёю і вялікі натоўп людзей падыходзілі да міланьскіх магілак, якія былі злева,— значыць, усё гэта было не сном, а самаю што ні ёсць праўдзіваю яваю...

Ля магілак, абгароджаных новым плотам, усаджаных высокімі соснамі, машына спынілася, і яе адразу абступілі людзі, якія ішлі следам.

Тыя ж людзі, якія выносілі труну з хаты, і цяпер знялі яе з машыны, а з імі і Павел разам, панеслі па сцежцы ў глыб магілак. Праходзілі ля многіх старых і новых помнікаў з зоркамі і крыжамі, хутка падышлі да кавалкаў мёрзлай зямлі і дзвюх горак свежага жоўтага пяску, між якіх бачылася глыбокая яма.

Труну асцярожна апусцілі і паставілі ля ямы, і Павел з нейкім жахам зірнуў у яе, убачыў жоўтае глыбокае дно, на якое насыпалася крышку зверху чарнаватага пяску, з болем зірнуў на знаёмы жаўтавата-васковы твар, складзеныя на грудзях рукі, бліскучыя чорныя туфлі, што былі звязаны белым бінтам. Труну абступілі родныя.

— У нябожчыка была воля, каб мы цяпер нічога не гаварылі,— трымаючы ў руках шапку, бледны на твары, увесь час расхінаючы каўнер кашулі, які бачыўся праз незашпіленае паліто, сказаў Іван Сямёнавіч.— Так што будзем думаць пра яго моўчкі, кожны сам сабе... Бывай, вялікі настаўнік, добры чалавек, стары друг...— ён нагнуўся, пацалаваў нябожчыка ў лоб і адышоўся, паднёсшы шапку да твару.

За ім пачалі развітвацца настаўнікі, падышоў Павел з Ларысаю.

— Так ён вас любіў...— плакала цёця Галя.— Хацеў, жадаў вам шчасця...

Павел, адчуваючы, што вочы засланілі слёзы, зірнуў апошні раз на старэйшага друга, пацалаваў яго ў халодны лоб і, адчуваючы, як слёзы пацяклі па шчоках, а душа неяк раптам пабяднела, нешта страціла дарагое і незваротнае, адышоўся, следам за ім падалася Ларыса, уткнулася ў яго плячо і заплакала.

Неўзабаве ля труны засталіся толькі цёця Галя, яе сын і дачка са сваімі дзецьмі, плакалі і галасілі па нябожчыку.

— Вы ж не паднімеце ўжо свайго Алеся Трахімавіча, людзі добрыя...— угаворваў іх пажылы вясковы мужчына, бачачы, што яны доўга развітваюцца, пакутуюць, гаруюць, а хаваць жа ўсё роўна трэба.— Развітвайцеся, родненькія, жадайце, каб яму там добра было, бо ён людзям многа дабра зрабіў...