Генрых Далідовіч - Міланькі

— Ну, што вы скажаце, Павел Мікалаевіч? — запытаў загадчык, выслухаўшы дырэктара.— Згодны вы памагчы сваёй школе дамагчыся большых вынікаў?

— А хіба я цяпер не стараюся дзеля гэтага? — як пажартаваў Павел, вельмі шкадуючы, што завязалася такая размова: яму яшчэ не хацелася ніякіх пасад, хацелася навучыцца добра настаўнічаць, дабіцца, каб дзеці выдатна ведалі мову і літаратуру, любілі гэта, як любіць ён. Ды яшчэ ён ведаў, што тады, калі стане завучам, будзе нялёгка з Міхасём Рыгоравічам...— Я хацеў бы яшчэ папрацаваць настаўнікам.

— Скромнічае! — усміхнуўся Іван Сямёнавіч, з усмешкаю пазіраючы на жонку, якая моўчкі сядзела на крэсле ля вешалак.— Але будзе, дзе дзенецца! Мы вылучым, а райана зацвердзіць... На карысць жа школе.

— Будзем тады мець гэта на ўвазе,— сказаў Давід Мойшавіч, падняўся, падаў Паўлу невялікую, з тонкімі пальцамі, на адным з якіх зіхацеў шырокі пярсцёнак, руку, паціснуў, усміхнуўся, хітравата пазіраючы.— А вы гэта ўспрымайце як свой натуральны рост.

...Васілец, разгублены, нават крыху сумны ад нядаўняй гутаркі, выйшаў на сонечны двор, па якім моцны ветравей гнаў замець — расцярушаны, сыпучы белы снег, што шпарка бег, затрымліваўся ля кустоў, распаўзаўся. Замець гэта бегла хвалямі — адна за адной.

Павел, настаўляючы каўнер паліто і абцягваючы ўніз вушы пыжыкавай вушанкі, зморшчыўся ад холаду, што і пры сонцы пёк у шчокі, хацеў за школьнаю брамкаю павярнуць направа і пайсці на сваю кватэру, дзе ўжо жыла і Ірына Васільеўна, дзе ўжо яму трэ было, на добры толк, і не быць, як на міг зірнуў улева і — не быў рады, што зірнуў. Там, ля павароткі на вішнёўскую дарогу, ля школьнага плота, стаялі Вяртун і Сліж і размаўлялі. Ён хацеў паказаць ім, што не ўбачыў іх, пайсці сваёю дарогаю, але яго тут жа аклікнуў Міхась Рыгоравіч. Нічога не заставалася іншага, як павярнуцца і падысці да іх.

— Не ўцякайце, хлопцы, ад мяне,— прамовіў чырвоны ад холаду Вяртун.— Усё ж мы някепска дасюль жылі.

— Думаў ісці хутчэй ды сачыненні к заўтрашняму праверыць...— не зусім шчыра сказаў Павел, дакараючы сябе за гэта.

— Праверыш і да Ларысы яшчэ сходзіш,— сказаў Вяртун.— А цяпер давайце ўтрох пойдзем да мяне...

— Я не магу,— прамовіў Сліж і, крышку адвярнуўшыся, міргаў Паўлу, каб і не думаў ісці да Вертуна, каб не «звязваўся» з тым, бо пасля скажуць, што разам быў.— У мяне дзіця не зусім здаровае, ды Ніна... Самі ведаеце маю Ніну, гэтаксама назаўтра заяву прынясе...

— Баіцеся ўжо са мною і знацца,— пакрыўдзіўся Вяртун,— Як трапіў чалавек у бяду, дык і ўцякаеце прэч...

— Ну не...— апраўдваўся Уладзімір Пятровіч, крыху прысаромлены гэтымі словамі,— Я толькі, Міхась Рыгоравіч, хацеў сказаць, што вы павінны мяне разумець за сённяшняе. Вы ж разумееце, што не я назначыў гэты сход, вымову вам даў... Мяне выбралі, вось я і вёў... Каб крыху пазней заява паступіла, то я дацягнуў бы да лета, не разглядаў бы, як і раней... Мы ж, праўда, няблага дасюль жылі...— ён глядзеў то на Паўла, то на Вертуна, стараючыся ўбачыць, як яны слухаюць, што ён гаворыць.

— Не трэба, не змешвай адно з адным,— зморшчыўся, незадаволена сказаў Вяртун.— Ідзі, калі трэба, бо твае гэтыя суцяшэнні мяне яшчэ больш засмучаюць...

Сліж не пайшоў, як разгубіўся, што яму рабіць, але Міхась Рыгоравіч хутка падаў яму руку, сказаў:

— Мудрыш ты ўсё...— і ўзяў Васільца за локаць, прамовіўшы: — Хадзем, Павел Мікалаевіч, у цябе ж яшчэ няма ні жонкі, ні дзяцей, ні гаспадаркі...

Павел нехаця падаўся з ім, пакідаючы Сліжа ў нерашучасці.

— Знаеш, як мне цяпер дома...— сказаў Вяртун і, можа, першы раз у жыцці пры чалавеку сказаў пра яго праўду (Сліж быў блізка, за крокі два, і ўсё чуў) .— А Уладзімір Пятровіч во які... Хіба такое цяпер трэба яму гаварыць? Нашто апраўдвацца, старацца добранькім быць? Гэта ўжо не толькі хітрасць, а нешта і большае...

Гэтыя Вертуновы словы, мусіць, затрымалі Сліжа, і ён пайшоў у сваю Вішнёўку, можа, дакараючы сябе за тое, што, бадай, першы раз сказаў тое-сёе, добра не падумаўшы, а ці трэ было пра гэта гаварыць...

Вяртун і Павел падаліся міланьскаю вуліцаю да Сулы — недалёкай вёсачкі, у якой жыў Міхась Рыгоравіч.

— Цябе папрасілі застацца, каб угаварыць стаць на маё месца? — спытаў нечакана Вяртун, цяжка ідучы ў доўгім паліто, несучы пад пахаю тоўстую сумку, якая не зашпілялася.

Васілец аж разгубіўся: не ведаў, ці сказаць усю праўду і гэтым самым зусім адабраць у Міхася Рыгоравіча дух, надзею і веру, ці лепш змоўчаць, сказаць што-небудзь іншае — далёкае ад праўды,— што падвесяліла б яго.