Генрых Далідовіч - Міланькі

Калі Павел адпусціў дзяцей дахаты і зайшоў у настаўніцкую, там ужо сядзелі амаль усе настаўнікі, Вертунова жонка — даволі яшчэ маладая, намнога, здаецца, маладзейшая за мужа, але бледная на дробненькім сімпатычным твары, у чорнай сукенцы і ў цёплых валёнках — і Давід Мойшавіч, ужо з рэдкаю сівізною на чорнавалосай галаве, з папаўнелым тварам.

Васілец убачыў: Вертунова жонка, самкнуўшы тонкія, амаль бяскроўныя вусны, сядзіць моўчкі, а Давід Мойшавіч усміхаўся, гаворачы з настаўнікамі.

«Арыгінальны чалавек,— падумаў Васілец пра Давіда Мойшавіча.— Нібы з жартам праверыў нашы планы, класныя журналы, дырэктаравы дакументы, нібы з жартам за нешта пахваліў, за нешта папікнуў... Але ўсё тое не на жарт запомнілася... А вось цяпер зноў жартуе, гаворачы пра жыццё-быццё...»

Іван Сямёнавіч гэтаксама ўсміхаўся, але сам маўчаў, уважліва слухаў ды пазіраў на сваіх настаўнікаў, як гаварыў гэтым позіркам: ну, пакажыце, мілыя калегі, што і мы тут нечага вартыя, вышэй трымайце галовы!

«Няма, на вялікі жаль, Алеся Трахімавіча,— прысеўшы на канапе, зноў падумаў сам сабе Васілец;.— Зноў, бедны, трапіў у бальніцу. З інфарктам. Стаяў пазаўчора ў восьмым класе ля дошкі, гаварыў з вучнем, памагаючы таму разабрацца, дзе і якія знакі прыпынку ставіць, пасля раптоўна паваліўся... Яшчэ і сёння, як казала раніцай цёця Галя — а яна ўсю ноч сядзела пры ім,— у беспрытомнасці... Можа, і таму — што для школы такое гора — удвайне непрыемна, што зараз будзе такая размова на прафкоме: будзе разбірацца заява Вертуновай жонкі... Таму вось усе нібы і адказваюць на жарты Давіда Мойшавіча, але іхнія жарты нейкія невясёлыя...»

Вінаваты — Вяртун — сядзеў на сваім звычайным месцы, ля самага дырэктарскага стала. На дырэктарскім крэсле цяпер сядзеў Давід Мойшавіч (Іван Сямёнавіч сядзеў збоку, пад раскладам, дзе любіў сядзець ён, Васілец). Вяртун маўчаў, чырванеў і назіраў лявей раскладу ў белую сцяну. Хваляваўся: вось усё ярчэй пачалі выступаць на шчоках чырвоныя пляміны, лоб пацеў, цяжкім, вінаватым і сарамлівым быў яго позірк. Неяк злямчана выглядалі яго кароценькія, амаль толькі ля вушэй, рыжаватыя валасы, вышэй, чым звычайна, глыбеліся залысіны.

Гаварыла Таццяна Сяргееўна. Васілец прыслухаўся.

— Я лічу, што даўно пара ўжо (зводзіць не толькі пачатковыя, але і васьмігадовыя школы,— казала яна.— Усё ж найбольшая будучыня ў дзесяцігодак: у іх і лепшая база, і больш настаўнікаў. Ды важнае і тое, што там вучань відзён з першага класа да апошняга... Таму і кожны настаўнік можа больш шырэй убачыць плён сваёй працы, больш падумаць...

— Будзе некалі так, як вы гаворыце,— адказаў ёй Давід Мойшавіч.— Ну, што ж, бачу, настрой у вас рабочы, здаровы. Гэта добра. Калі ўсе сабраліся, то давайце пачнём гаворку і пра тое, пра што не хацелася б гаварыць...— і дапытліва зірнуў на Вертуна.

Той апусціў галаву, удыхнуў шмат паветра, увабраўшы шчокі, пасля ціхенька выдыхнуў і закрыў вочы кулакамі. На руках, здаецца, уздрыгвалі сінія жылкі. А можа, гэтыя жылкі і не ўздрыгвалі, толькі больш пасінелі. Тут жа Вертуновы залысіны і кончыкі вушэй пачалі налівацца чырванню.

Падняўся Сліж — старшыня мясцкома школы.

— Вось сабраліся ўсе нашы настаўнікі...— пачаў ён, надта ненатуральна мякка вымаўляючы зычныя.— Хто за тое, каб адкрыць наш сход? Усе. Тады пяройдзем да дзела. На парадку дня ў нас адно пытанне: разгляд заявы жонкі настаўніка Вертуна Міхася Рыгоравіча. У ёй скарга, што Міхась Рыгоравіч шмат п'е, ганьбіць гонар настаўніка, сям'і... Але я лешн во прачытаю заяву...

Прачытаў. Усе настаўнікі, апусціўшы галовы, слухалі. Міхась Рыгоравіч яшчэ ніжэй угнуў галаву.

— Вось...— потым Сліж, гэтаксама чырванеючы, зірнуў на ўсіх. — Давайце выказваць усе свае думкі. Хто першы? Можа, яшчэ паслухаем Вяртун Марыю Паўлаўну? — і зірнуў на Давіда Мойшавіча — ці так ён наводзіцца? Але той нават не міргнуў, пазіраў на Вертунову жонку.

— Што я яшчэ скажу? — тоненька, як дзяціным голасам, падняўшыся, прамовіла тая. Яшчэ больш пабялела.— Я ўсё напісала. Напісала не ад дабра... Раней быў як чалавек — дзяцей адвучыць, дадому ідзе. Калі пойдзе і на якую гулянку, дык і там быў як чалавек... А вот гэтыя дзесяць гадоў змяніўся... улёг да гарэлкі... Потым па хатах ходзіць, нейкія свае крыўды спраўджвае, нейкую праўду шукае...

«Праўду шукае...— надумаў Васілец.— Вось тут, мусіць, і адгадка Вертуновых такіх паводзін? Гэта, як я разумею, добра., што праўду чалавек шукае, але вось гора — што праз гарэлку...»