Леанід Дранько-Майсюк - Акропаль

Дзень быў скупы на сонца, але зрэдку, надзіва яркае, яно з'яўлялася, ператвараючы скверык у летнюю веранду. У нахіленай плоскасці святла знікаў уяўны змест навакольных аб'ёмаў і глыбінь. Панавала плоскасць, яе першапачатковая іконная сутнасць.

У мой разгорнуты блакнот упалі два ажурныя цені — у скверык прыляцеў луўрскі голуб з маленькай жэтэмнай [ 4 4 Жэтэмнай (ад фр. Je t’aime) — я цябе кахаю. ] галубкай.

Я глндзеў на іх і шкадаваў, што ўслед за імі не ляцяць ні ластаўкі, ні сокалы, ні совы, ні крумкачы, ні калібры, ні пяшчотныя пі-і, ні птушка-ліра, ні ўсходняя птушка Рох. Я шкадаваў, што ў паэтаў скверык не ляціць арол і не імкнецца паўлін, не плывуць напаўчалавечыя сірэны, і юны Фенікс не атрасае з крылаў на журботную бронзу пераможны попел.

P усіх птушак, прыродных і міфалагічных, якіх Апалінэр згадаў у сваёй паэзіі, толькі галубы засталіся верныя паэту.

У Евангеллі часта ўпамінаюцца птушкі нябесныя. Трэба думаць — ластаўкі, лебедзі, сокалы. А з птушак «зямных», акрамя пеўня — сімвала адрачэння і духоўнай слабасці апостала Пятра, здаецца,не ўпамінаецца ніводная.

У век адрачэння ад паэзіі варта намаляваць гэтага евангельскага пеўня на вялізных шчытах, накрыж перакрэсліць чырзонымі палосамі і выставіць на дарогах, што вядуць у Парыж, каб усе ведалі: тым, хто адрокся ад паэзіі, уезд у Парыж забаронены...

Каля мармуровага пастамента ляжала бяскрылая аранжавая бутэлька. Яе, напэўна ж, нядбайна кінуў сюды гаспадар апельсінавай сумкі. Цьмянае шкло было затуманена дотыкам чалавечай далоні і напалову закрывала імя Пікасо на тарцы пастамента. Які своечасовы напамін мне, што бутэлька — спадчынны вобраз французскага жывапісу, выяўленне часовай, але надзейнай трываласці.

Некалі, апынуўшыся на раздарожжы, утвораным далёкім Домам Герцэна і вельмі блізкім заводам слясарна-мантажнага інструменту, я схаваў свой пасляшкольны неспакой у густыя цянёты язміну і чытаў модны амерыканскі раман. Дайшоўшы да фразы: «...бутэлька віна ўжо сама па сабе — добрая кампанія», — я з палёгкай уздыхнуў. Чаму б і мне, падумалася, не жыць з такім простым разуменнем усяго? Чаму б не радавацца звычайнаму, таму,што ёсць?

Мне было семнаццаць год, і нада мною, як скінія, уздымаўся ласкавы язмін, па кветках якога ікіпдравала стомленая пчала. Усё гэта, безумоўна ж, выглядала нават больш прывабна, чым згаданая бутэлька віна. I я тады ўпэўніў сябе, што ўбачанага і адчутага ў гэты юны міг дастаткова дзеля таго, каб і ўсё дарослае жыццё пражыць творча. Я тады марыў кожны свой дзень ператварыць у паэзію і зайздросціў паэтам, якія на такое ператварэнне іншы раз аддавалі сіл болей, чым на саму творчасць. I цяпер як найчасцей я ўспамінаю той белы язмін, стомленую пчалу і раманную суцешлівую фразу і дзён, не занятых паэзіяй, у мяне становіцца ўсё менш і менш.

I цяпер я зайздрошчу толькі тым паэтам, над якімі, акрамя слова, не ўладная ніякая іншая сіла.

Апалінэр — такі паэт...

«Мяне ў Парыж ты правяла...»

Пра жанчын ён ведаў, здаецца, усё. Асабліва пра тых капрызніц, якія разлюбілі, якія пакідаюць, якіх ужо нічым не ўтрымаеш — ні базарнай драбязою падарункаў, ні кветкамі, ні кампліментамі, ні паэзіяй, ні сваім балючым каханнем. Ведаў, што ўтрымліваць не варта, бо гэта заўсёды на шкоду. Трэба зацяцца і маўчаць, трэба перацярпець пакуту, каб не згубіць сябе для галоўнага. Трэба па-сялянску працаваць, пакідаючы на сон і яду некалькі гадзін, бо галоўнае для паэта — паэзія.

Ах, як трапна сказаў Клод Ланцье: «Дзеля праклятага жывапісу я магу задушыць бацьку і маці». Так, дзеля праклятага жывапісу, дзеля той жа праклятай паэзіі... Вядома, прызнанне літаратурнага героя, да таго ж мастака-няўдачніка, не трэба разумець літаральна. Гэта метафара, у якой — жывая кроў мастакоўскай страсці і ў якой жорсткі напамін — мастак павінен жыць творча, каб толькі творчасцю адольваць самоту.

I каханую, якая так і не вернецца, трэба штодзённа вяртаць праз творчае цярпенне, якое абавязкова аздобіцца парнаскім снегам і пераможным пальмавым лісцем.

Зрэшты, самота нявечная, яна адыдзе ў самы дальні куток памяці, бо з'явіцца новае каханне. З'явіцца жанчына, у харастве якбй самая нячутная будзе струна эгаізму.

З'яўленне Жаклін — перадсмяротнае суцяшэнне Апалінэру, турэмная ўсмешка Джаконды...

Юны славянскі век заўсёды варагуе з лацінскай старасцю. Водгулле гэтай спрадвечнае варажнечы не змаўкала ў душы паэта да астатняга дня. I ён памёр у свае трыццаць восем не з акопнае раны і не ад іспанскага грыпу, а якраз таму, што юны славянскі век перамог у ім лацінскую старасць.