Генрых Далідовіч - На новы парог

— Вот,— Павел адчыніў сумку, дастаў пляшкі з напіткам, цукеркі і дзіцячы пісталет. Ласункі і пітво паставіў на свой столік, а пісталет затрымаў у руцэ. Націснуў на курок — цацка заляскатала, свецячыся чырвоным святлом.— На,— падышоў, падаў сыну, спадзеючыся ў яго першага дабіцца прымірэння.

Віктар толькі зірнуў на цацку — такія пісталеты яна купляла гады чатыры таму — і не ажывіўся. Ён чакаў нейкага іншага падарунка.

— Эх ты, бацька! — паківала галавою.— Ніякі ты не бацька...

— Ну, я... — Павел хацеў апраўдацца за свой пралік і, здаецца, не ведаў, як гэта зрабіць.— Лепшага я не знайшоў...

— Затое сёння сам зрабіў усё як найлепш...

— Ну, я...

— Добры паказваеш прыклад...

— Дык хіба я ўжо не чалавек? Разумееш, трэба было...— апраўдваўся, дастаючы з кішэні пінжака чорны пудэлак.— А гэта табе!

Пярсцёнак! Тое, што яна хацела ўжо даўно купіць, але ўсё неяк не выпадала прыдбаць. Нарэшце неяк сабраў грошай і купіў сам. Недарэмна, значыць, на тым тыдні, калі абое былі ў горадзе на семінары, дык заманьваў у ювелірны магазін, дапытваўся: «Ну пакажы, які б ты хацела мець пярсцёнак! Ды каб не горшы, а яшчэ і лепшы, чым у Маі Сцяпанаўны і ў Таццяны Сяргееўны, быў!»

Адчыніў пудэлак. На бурачковым аксаміце, яшчэ з цэтлікам, ляжаў жоўты пярсцёнак. Здаецца, з сінім вочкам. А можа, і не з сінім: ад электрычнага святла вочка зазіхацела, пырснула рознымі вясёлымі колерамі. Аж сляпіла вочы.

«Не вазьму адразу...— падумала, адчуваючы аднак, што душа яе ўжо мякчэе.— Не ўсміхнуся доўга. Пакажу: злуюся, крыўджуся. Бо хто на маім месцы не злаваўся б?! Няхай крыху хоць і пра мяне думае...»

Павел маўчаў. Трымаў перад ёю расчынены пудэлак, чакаючы, калі яна хоць па-сапраўднаму зірне на яго. Бачачы, што не пазірае і не бярэ, паклаў перад ёю.

— Ну, віншую вас з такім слаўным днём,— ціха прамовіў, нагнуўся і дакрануўся вуснамі да яе шыі.— Будзьце здаровыя! Нязлосныя! Прыгожыя і вясёлыя!

— Не падлашчвайся надта! — злёгку адштурхнула яго ад сябе.— Не думай, што...— і, нібы сярдзіта зірнуўшы на мужа-гуляку, адчула: колькі ні злуйся, а ўсё роўна, рана ці позна, трэба падымацца, скідаць з сябе халат (ён быў паверсе святочнай сукенкі) і садзіцца за стол.

— Усё-ўсё! — пажвавеў Павел, бачачы яе падатлівасць. Пачаў супакойваць: — Больш так не будзе. Вось пабачыш. Папраўлюся, буду лепшы. Такі, як ты хочаш...

Назаўтра раненька ішлі ў школу ўтраіх. Затое пасля, калі скончацца ўрокі, будуць вяртацца дадому па аднаму.

На дварэ было і не цёмна і не светла — шары восеньскі ранак. Наваколле завалаклі ні то туман, ні то імжа; неба было нізкае, вільготнае, перанасычанае волкасцю; вокны вішнёўскіх хат цяпліліся шчодрым святлом.

Віктар — з сумкаю за плячыма — ішоў паперадзе. За ім завіхаліся яны, Ларыса і Павел. З партфелямі, поўнымі кніг і сшыткаў.

Ларыса трымала яго пад руку. Такая ўжо ў яе звычка. Хоць тут, у вёсцы, так амаль ніхто з сямейных не ходзіць (бывае, муж ідзе першы, а жонка трусіць далёка ззаду), але да іх прывыклі, і ніхто ўжо не пасміхаецца, што яны ходзяць «пад ручку».

— Не ўнурвай галаву,— і сёння паўшчувала яна.— Ідзеш, як... Калі ўжо навучышся хадзіць так, як трэба?!

— Ну і не люблю задзіраць галаву...— адказаў. І сёння з раніцы пачыналася ў іх размова, што была нібы звычайная, лішняя нават, але што на самай справе шмат гаварыла пра яе і яго характар.— Так і цягне ісці і пазіраць долу.

— Адвыкай. Ты ж ужо не хлапчук... Бываеш жа ў горадзе, дык сам бачыш: важны хто ці не важны, але кожны ідзе як гусак і строга на ўсіх пазірае. Дык і думаеш: ого, гэта не абы-які чалавек!

— Добра-добра,— лагодна прамовіў.— Буду і я вучыцца набіваць сабе цану...

Замаўчала. Пакрыўдзілася, зразумеўшы, што пакеплівае з яе. Моўчкі па тупкай пасля нядаўняга дажджу пясчанай вуліцы падышлі да канторы. Мінулі.

Павел павярнуў галаву: у акне крайняга пакоя, што выходзіла на двор, гарэла святло.

«На рабоце ўжо Іван Карпавіч...— падумаў.— Раней за ўсіх. Як і заўсёды. Але цікава: адышоў за ноч? Стары воўк, а такі крыўдлівы, ранімы. Скажы хоць слоўца насуперак — дык чырванее, аж калоціцца ад злосці... А сам любіць і калоць у вочы, і лаяць, і крычаць без дай прычыны...»

— Відаць, зноў учора схапіліся на сходзе з Пакрылам за чубы, калі гэтак пазіраеш на яго вокны? — запытала Ларыса.

— Ды крыху...— усміхнуўся.

— Ох! — уздыхнула.— Глядзі: з'есць ён цябе! Ды так, што і не заўважыш. Сам ведаеш, колькі ў яго важных знаёмых. Хіба мала ўжо цябе перасцерагаў? Хіба не скардзіўся ў раёне? І недарэмна. Бо чаго ты лезеш у яго работу? Няўжо сваёй табе мала! Вунь Хаміца маўчыць, ліслівіць, а ты... Хіба не разумееш: язык мой — вораг мой?..