Аляксей Карпюк - Вершалінскі рай

Адпусціўшы Хімцы пару шпілек за тое, што яна вось ужо цэлы год прымушае брата абрабляць яе землю, робіць яго сваім арандатарам, бацька пахваліў зноў:

— Так кудлатых разагнаць, такую ганьбу на іх наклікаць, хто б падумаў!.. Ведаеш, на вёсцы пра гэто цяпер толькі і гавораць! А-а, малайчыны!

Бацька прайшоўся сюды-туды па хаце. Вакол сядзелі бабы, і мужчынская годнасць не дазваляла з сястрой уступаць у інтымную размову — адклаў на пасля.

— Інцярэсно, а што далей думаеце вы рабіць? — зацікавіўся ён.— Папы ў спакоі не пакіну-уць вас!

— На ўсё воля божая.

— Ну, ну, надзейса на яго! Зрэшты, кажуць, у вас там цудаў многа бывае?

— Чаму не, здараюццо.

— То звадзіла б туды і мяне, паказала б! Дальбо, столькі пражыу на свеце, вайну праваяваў, а ніводнага шчэ не бачыў!

— Каб заслужыць цуд, трэ быць чыстым і дастойным. А ты? Калі свой лоб перажагнаў? Як мама цябе лупцавалі!.. Да споведзі і да прычасця калі хадзіў? Перад жаніцьбай, бо бацюшко шлюбу не даў бы!.. Ты ні ва што не верыш, нічого і не ўбачыш, нават каб туды і прыйшоў! Думаеш — не? Бачыла, прыходзяць туды такія!..

— А як паверу?

— Бог шчодры, хапае ў яго святых дароў іншым, то хопіць і табе.

— Эт, такія казкі я ўжо не раз чуў ад вашаго брата, багамола! Але ты зрабі мне такі цуд, каб яго ўгледзеў кожны!

— Усе не могуць быць дастойнымі ў бога.

— А ты ж толькі што гаварыла, што ён шчодры і міласці ў яго — мяшкамі, і ўсім хопіць!

— Я пра адно кажу, а ты — пра другое.

— А-а, як ты выкручвацца навучыласа! Бачу, недармо яны цябе там трымалі, недарма хлеб у іх ела!

— Ела, што бог паслаў.

— I Евангелля начыталася, бачу, а разумееш ты ў ім много? От, паўтараеш завучанае, як папугай, бы тую малітву!

— Евангелля — кніжка царкоўная, яе мудрасць святым духам запячатана, кожнаму яе нельга разумець.

— Толькі —твайму Альяшу!

— Ілье — адкрыто.

Бацька раптам адумаўся, што спрачацца з такімі — дарэмная трата часу.

— Ат, чорт вас, дуралеяў, разбярэ! — нецярпліва махнуў ён рукой і пайшоў.

На гэты раз Хімка і брывом не павяла, што ўгнявіла брата.

Бабы засталіся самі.

— Залвіца, то як ты жывеш там? — пацікавілася мама, шукаючы ў Валодзькавай галаве.— Гэто ж — ні дзень, ні два і ні тры! Столькі сядзець у той Грыбоўшчыне, столькі выцерпець там!.. Чым займаласа там цэлы год, расказвай!

— Чым усе жоны-міраносіцы,— сціпла адказала Хімка.

Жанчыны памаўчалі.

— Мая меляшкоўская пляменніца апавядала, што моляцца яны ўсе там, у царкве прыслужваюць ды людзей прымаюць! — каб разварушыць сяброўку, уставіла Сахарыха.

— А пэўна ж! Столькі народу валіць кожны дзень, клопат з імі велькі, мабыць? — не адставала цягнуць за язык залвіцу мама.— То расказвай, не маўчы ўжо, мы тут свае ўсе, смяяцца не будзем, як брат твой! Надта разумны.

— Нам званы прывезлі да пачапілі,— загаварыла нарэшце Хімка, і вочы ў яе ўжо загарэліся.— Альяш высвянціў іх, прачытаў малітву такую: «...Госпадзі, як прагучаць гэтыя званы, няхай адступіць змрок і цемра, зло і няшчасце, маланкі і громы, засуха і голад ды знішчальная сіла града...» Далей я забылася... I цяпер, як удараць, як удараць дружно на «Верую», то такая ўрачыстасць — бы на небе, калі часамі прысніцца!.. Бягуць людзі адусюль паглядзець і паслухаць, а радуюццо, а гамоняць, бы дзеці!.. Ні бацюшкі, ні архірэі, ні хто другі, а — самі сабе іх купілі, самі і ўстанавілі! Белавежскі Антанюк з мужчынамі ўзвалакаў іх вяроўкамі!.. Ах, колькі канапляных вяровак парвалі!.. I цяпер яны — бом! бом! бом!.. Адзін тоўсто так, як чмель, а тыя ўсё танчэй, танчэй ды гудуць, бы Яшкаў самалёт у нябеснай высі!.. I, паверце, бабанькі, наўслухаюсо, намалюсо за дзяцей, выплачусо салёнымі слязьмі — выйдзе з мяне гэты ўрэдны сок, ды та-ак мне на душы стане лёгко, та-ак файно, што больш нічого, здаецца, і не трэ!

— Ох, і мне часамі так хочацца некуды пайсці ды адвесці душу! — пазайздросціла ўжо мама ды цяжка ўздыхнула.— Але твой брат ні ва што не верыць, узніме сварку ды не адпусціць!.. А тут шчэ і часу шкода!.. Свіней кормім на праданне... Унь Ігнаты купілі малатарню, трэ і нам падумаць аб ёй...

— Кі-іньце вы, Манька, за Ігнатамі ганяцца!

Хімка хапіла яе ўжо за руку і стала пераконваць:

— У нас прытчу апавядалі, паслухайце адно! Імчаў па дарозе на чацвёрцы коней адзін багаты купец. За ім выехаў купец на тройцы. Едзе сабе і думае: у мяне ж толькі на аднаго каня меней, чаму я павінен адставаць? I не адстае. Тады выягджае купец ужэ толькі парай. Гэты бачыць тройку сівых і думае: у яго ж болей на аднаго каня, чаго я павінен адставаць? Выягджае двуколка, купец у ёй бачыць наперадзе пару ды разважае гэтаксамо: у мяне толькі на аднаго каня меней, усё роўна не адстану!.. I конь яго ад натугі здох, гаспадар зруінаваўсо — вядомо, усяго і было таго багацтва!.. А той, што на чацвёрцы, яшчэ і дзісь егдзіць недзе!.. Падумайце добро, Манька, так і вам — не ўгнацца, мусі, за братам Рыжаго Ігната!