Аляксей Карпюк - Сучасны канфлікт [Аповесць, франтавы дзённік, не зусім гродзенскія гісторыі]

Раніцой Станіслаў з нявестай яшчэ адсыпаліся пасля дарогі, а старыя, нічога не разумеючы ў тым, што здарылася, стараліся ў прыхожай разглядзець сынавы рэчы. Абаіх аж разрывала ад недаўмення.

Са Станіславам паводзілі сябе яны строга. Бо бацькоўская любоў у іх выяўлялася праз рэчы. Калісьці з малым сынам не мелі часу пагуляць, пагаварыць, затое знаходзілі час, каб рабіць для дзіцяці нешта эфектыўнае, прыкметнае — будавалі дом на шэсць пакояў, разводзілі садок, агарод. Каб яно мела. Калі будзе мець, адчуе, як яго любілі, і ацэніць.

Ніякіх джынсаў, матацыклаў і магнітафонаў, ні лішняга рубля хлапец ад бацькоў не бачыў, бо гэта яго псавала б.

Вытрымаў ён конкурс і паступіў у інстытут. Даведаўшыся пра памер стыпендыі, Вэра кожны месяц патрабавала ад сына грошы да капейкі. На трэцім семестры студэнт па анатоміі адхапіў тройку, і бацькі, каб правучыць сына, прымусілі яго пайсці на паўстаўкі санітарам.

Здаецца, рабілі ўсё, каб наследнік не рос беларучкай, каб цаніў вынік сваёй працы.

Нарэшце хлапец скончыў вучобу. Бацькі падлічвалі ўжо, які ўпясе наследнік уклад у агульную гаспадарку. А той нечакана папрасіў накіравання чортведама куды.

Рачынскія былі набожныя, і вера ў бога ў іх вельмі добра ўжывалася з прагай нажывы. Пагараваўшы з мужам, маці спахапілася: на Поўначы двайныя аклады!

Абое адразу павесялелі.

I во, сын адтуль вярнуўся — не з тысячамі, а — з касавокім падаруначкам. За вокнамі — агарод, цяпліцы, а гэтая казурка, напэўна, і цыбулі ад капусты не адрозніць!

Куды гэтай ляльцы да пышнацелай Ліды!

Хіба яна баба? Як з такой жыць? Як з такой выйсці на вуліцу, паказацца суседзям?

Прыбітыя бацькі з сумам глядзелі на абыякава кінуты ў прыхожай чамаданчык, сіненькі рукзачок ды якіясьці два рогі, абматаныя бінтам. Чамаданчык пазналі — сын трымаў у ім урачэбныя прылады. На вешалцы віселі балоніевыя куртачкі — пяцідзесяцірублёвыя, у магазінах іх навалам!..

2.

Звычайна мы шмат бяром ад сваіх дзяцей і пад іх уплывам нават мяняем характары. У паводзінах Станіслава даўно адчувалася здаровая і цвёрдая лінія. Але старых Рачынскіх лёс бытта пакараў за нешта, яны так і не змаглі падняцца да сынавай праўды. Таксама і цяпер падыходзілі да яго паводзін з прымітыўным разлікам.

Бацька з падлогі падняў адзін рог, рассунуў бінты, паспрабаваў косць ногцем, нават яе панюхаў.

— Вэ-эра, а я ўжо ведаю, што гэта! — спахапіўся.— Нядаўна па тэлевізары паказвалі, як адпілоўваюць у аленяў ды робяць лякарствы! Яно на вагу золата цэніцца — бы жэньшэнь!

Жонка без пераканання падтакнула:

— Мой сын паві-інен прывезці штокольвек!.. У гэты момант і падышоў заспаны Станіслаў. Павітаўшыся, сын растлумачыў:

— Думаеце, панты маралаў? Рогі ад паўночных аленяў! На Таймыры месцамі іх — як дроў. Такім дабром мосцяць там грэблі на балотах. Хлопцам сувеніры прывёз. А вашыя падарункі ляцяць з Тамарынымі бацькамі. Такое няхай лепш дораць самі, заадно і пазнаёмяцца.

Убачыўшы, што маці ўсё расчараваная, пацешыў:

— Ну, ма-ам, не будзь тако-ой!..

— Хіба ж, сынок, мы з бацькам за сябе перажываем?! Унь які худы, як увесь счарнеў!

— Ад'емся, мамка. А чорны? На Поўначы ведаеш якія ультрафіялетавыя праменні? I кіньце вы бедаваць! Ведайце — мне там вельмі добра! Нават і не спадзяваўся, што аж так будзе! Поўнач не прамяняю ні на якія пальмы!.. О, прыедзь і сама паглядзі, як жыву!

Маці была сентыментальнай ды, як і належыць закаранелай гандлярцы, усюды бачыла адных ашуканцаў.

— Ста-асечак, сыно-ок, добра табе, то і нам з бацькам добра!— кабета ўжо расчулілася да слёз.— А ехаць у такі свет?.. Цяпер поўна жулікаў развялося, банды-ытаў — абкрадуць шчэ ці прыдушаць!

— Пра што ты гаворыш, ма-ама?! Гэтулькі ездзіў, дзе ні жыў, а ні аднаго жуліка ці бандыта не спаткаў!

— Бо ты ж маеш толькі дваццаць восем, ты шчэ ў нас зусім дурненькі, хоць і вучаны! Каб быў крыху разумнейшы, за нявесту не якуюсьці самаедку ўзяў бы, а выбраў бы тут, са сваіх!

Умяшаўся і бацька:

— Хіба жыццё табе ўратавала і ты зарок даў?

— Не, тату. Якраз разам з ёю многіх ратавалі мы. А гэта, кажуць, таксама збліжае — бы салдат на фронце. Ды і — я яе кахаю. Кахаю, і ўсё!.. Зрэшты, Тамара — залаты чалавек, самі пераканаецеся!

— Ну, ну. Пабачым, як доўга будзеш яе хваліць!..

Бацька жонку перабіў:

— Стась, калі вяртаешся?

— Праз тыдзень.

— Для чаго ж мы так стара-аліся і жы-ылы з сябе цягну-улі, каму ўсё гэта застане-ецца?!— з роспаччу кіўнула Вэра за акно, дзе яшчэ выгіналіся галіны ад былых яблык, белягцеў бетонам дагледжаны падворак, а ў гаражы горбілася новенькая «Ніва».— Калі так хочаш, жаніся сабе ўжо з ёю, але ж жыві ту-ут!