Аляксей Карпюк - Карані

6

З задумы Лаўрэна вырваў званок. Стала чуваць, як нявестка бяжыць адчыняць дзверы і незадаволена бурчыць:

— I каго там нялёгкая нясе?!.

Праз хвіліну ў калідоры пачуліся галасы школьніц:

— Нам патрэбен Лаўрэн Яфімавіч!

— Бачыць яго можна?

— Дома Лаўрэн Яфімавіч?

Дзяўчынкі пыталіся на ўвесь голас — настырна, адна перад адной, бытта выхваляючыся.

— Няма ў нас такога! — адказала нявестка непрыемным тонам ды моцна ляснула дзвярыма.

Лаўрэн таксама не прыдаў значэння іхняму пытанню, бо дома на яго гаварылі — «дзед», «бацька», «стары», «тату», «ты» альбо «вы». Старэйшым дагэтуль не прыходзіла ані разу і ў галаву, што і яго можна велічаць па імені і па бацьку. Паддаўшыся агульнаму ў сям'і настрою, і Лаўрэн пытанні дзяўчынак прапусціў міма вушэй. Толькі падумаў, што бессаромная нявестка са школьніцамі магла б, напэўна, гаварыць больш далікатна і зважліва — яе дачка неўзабаве таксама такой стане.

Праз хвіліну пазванілі зноў. На гэты раз са школьніцамі з'явілася ля дзвярэй суседка.

— Кіра Трафімаўна, прабачце! Вашага тату, здаецца, тут школьніцы шукаюць!

— Вы так думаеце, Лілія Уладзіміраўна?

— А хіба ж бацька ваш не ўдзельнічаў у вайне, не ветэран ён?

Дзяўчаткі з крыўдай пачалі апраўдвацца:

— Лаўрэн Яфімавіч, а прозвішча — Мар-ке-віч, так?

— I ў мяне гэтак напісана!

— Эл. Я. Маркевіч — удзельнік Вялікай Айчыннай вайны і ў маім спісе стаіць пад гэтым нумарам кватэры і дома!

Са свайго пакоя як куля выскачыла Святланка:

— Мамка-а, ма-ам, а наш дзед ваяваў на вайне з Гітлерам, ваяваў! — закрычала ўрачыста.— I з немцамі на штыкі біўся! Праўда-праўда, біўся! I баба наша ваявала з немцамі!.. Толькі тата тады шчэ маленькі быў і не ваяваў! А дзядзя Павел для іх патроны па лесе збіраў!..

— Ой, я няўважліва вас слухала... Адзін з нашых Маркевічаў на вайне быў таксама, гэта праўда... Прабачце, дарагая Лілія Уладзімі-раўна...

Як пад вялікім прымусам, нявестка вінавата да свёкра ўсміхнулася, заглянуўшы ў залу:

— Гэта — да вас прыйшлі, сюды ідзіце! Калі ласка, дзяўчаткі, праходзьце далей!

— Мы ненадоўга!

— На адну мінуту мы!

Тры вучаніцы нешта перапісалі з пашпарта ветэрана сабе ў сшытак. Спыталіся, дзе служыў. Далей выйшла ў іх закавыка.

Бедныя дзяўчаткі аніяк не маглі ўцяміць, што яшчэ за вайна была ў 19З9 годзе і чаго Лаўрэна Яфімавіча вазілі тады аж да Віслы, калі нашыя войскі — усе тры школьніцы ведалі дакладна з урокаў гісторыі — дайшлі да тае польскай рэчкі толькі аж летам сорак чацвёртага.

Дзед не стаў дзяўчынкам талкаваць, не стаў і апраўдвацца. З унучкай абое паблажліва гасцей выслухалі і прамаўчалі, а затым — правялі да дзвярэй.

Калі дзяўчаткі зніклі, нявестка нібы адно цяпер убачыла свайго свёкра ды першы раз пасля сваркі з мужам запрасіла да стала на гэты раз ужо сама:

— Пара вам абедаць, Лаўрэн Яфімавіч!

— Да я не надто і... Шчэ можно...

— Пара, пара! Света, бяжы мыць рукі, сядай да стала і ты!

— Мамка, а я ведаю, чаго дзяўчынкі дзеда запісвалі! — малая не спускала з Лаўрэна ўлюбёных вачанят.

— Ну, скажы?

— Па тэлевізары яго цяпер стануць паказваць!

— Адкуль ты ўзяла?

— Бо нашай Інкі Пятровай дзеда ўжо ў целіку паказвалі, і цяпер няхай яна не хваліцца, задавака такая! Ужо ва-ажная такая ходзіць у класе!..

Лаўрэн усё маўчаў.

— Мо шчэ ў Маскву павязуць, і наш дзядуля ў метро катацца будзе! О-о, дзед, не забудзь свае медалі надзець! Дзе яны ў цябе? Дзед Інкі Пятровай выступаў з медалямі — такімі новенькімі, бліскучымі! Усе-ўсе грудзі імі ўвешаны ў яго — аж да жывата! І ты так зрабі, а мы на цябе з татам, мамкай і Ігарам узірацца будзем! Ма-ам, а ў Маскву нам з ім можна паехаць?

— Еш, не балбачы, спознішся ў школу!

Тым часам Лаўрэн усё знаходзіўся ў прыемным здранцвенні, і душу яго падмывала радасць:

«Ты глядзі, пра мяне недзе там, аднак, памятаюць! Хале-ера, ты ба-ачыш — я ў іх цёнгле на ўліку стаю, бы той які хлопец малады, што навабранства чакае! А што, на добры лад, то, вядомо, так і павінно быць! Людзей такіх цяпер надто павінны цаніць ды шанаваць маладыя!..»

Першы раз, відаць, ад самай Нінчынай смерці, на сэрцы Лаўрэна расплылося штось цёплае, свет пахарашэў, і чалавеку захацелася ўсім дараваць свае крыўды і ўсіх абняць.

1

Надышоў вечар, а там — дзень новы. Лаўрэн стаў пакрысе забы-ваць, да каго прыходзілі вучаніцы. Душу яго паступова зноў пачаў раз'ядаць той самы чарвяк неспакою.