Кацярына Оаро - Сарочае радыё

― Мы спадзяемся, цяпер плітку памяняюць, ― сказала Паліна, працягваючы мне торт.

― Нават я спадзяюся, Таня, ― падміргнуў Алесь праз тоўстыя лінзы.

― Мне страшна, ― шчыра сказала я.

― Так.

― Мы вырашылі пакуль не ўключаць званок. Добра і без яго.

Прасядзелі за гарбаткай мы нядоўга: размова не ішла, я вадзіла носам, а Паліна назаўтра з’язджала ў Польшчу на тэатральны фестываль. Толькі Алесь бадзёра дапытваўся, як нам прыйшло ў галаву праверыць радыеактыўны фон. Але мая крыніца папрасіла мяне нікому гэтага не адкрываць.

Раніцай трэба было абавязкова ва ўніверсітэт, на абарону курсавой. Хоць заява пра сыход і напісаная, я яшчэ не аддала яе. А курсавая была пра ўлюбёнага паэта.

На першым жа паверсе мы сутыкнуліся з намесніцай дэкана, але яна мяне не заўважыла ― і я расслабілася. Я ішла па калідоры, усміхаючыся, бо Аля Ясная тут у шапцы-няўгледцы, інкогніта, а я ― адкрыта.

Сканчаўся семестр і ўвесь навучальны год. Усё дыхала гультайствам і паэзіяй. Мы прадчувалі доўгае расставанне перад апошнім курсам. «Не заўважыце, як скончыце», ― казалі выкладчыкі, і мы поўніліся пяшчотай адно да аднаго.

Абарона ішла нетаропка, па спісе, у якім маё прозвішча было перадапошнім. Выходзілі да кафедры нашы прыгожыя студэнткі і студэнты ў бруістых блузках і атласных пінжаках. Пастаўленымі галасамі шчабяталі тыя, хто круціўся на тэлебачанні. Ім было ўжо не пазбавіцца ад эфірнага голасу ― і таму кожную цытату яны зачытвалі як падводку ў навінах. Выкладчыкі ўсміхаліся: ім было прыемна чуць гэтыя інтанацыі.

Большасць курсавых былі пра свае ж каналы, серыі перадач, «праекты». Хіба што пра структуру выпуску навінаў ніхто прадбачліва не пісаў. Яна была ўсім вядомая: «прэзідэнт ― гаспадарка ― катастрофа за мяжой», але негалосна забароненая да разбору.

Лічаным творчым працам выкладчыкі ўсё адно задавалі «журналісцкія» пытанні, якія здзьмувалі натхненне з твараў.

― Если бы вы брали интервью у Шукшина… Вот завтра у вас ― интервью. Придумайте мне сейчас пять вопросов, которые вы бы задали Шукшину.

― Вы дважды подчеркнули, что лучшие интервью с Бродским записали его коллеги ― литературоведы, писатели. Значит, вы отказываете журналистам в праве приближаться к творческим личностям такого масштаба, как Бродский?

Пасля перапынку засталіся ўсяго некалькі старых выкладчыкаў. Студэнтаў, якія яшчэ не выступалі, прасілі ўкладвацца ў пару хвілін. Не задавалі пытанняў. Прапаноўвалі не выступаць, калі згодныя на «чатыры». Але нас усё роўна было шмат, і час пераваліў за поўдзень, а потым і за абед.

Падчас маёй абароны ў «прэзідыуме» сядзеў адзін старэнькі дацэнт. Іншыя разышліся, смешна прыўздымаючы абцасы і ўсё ж тупаючы, паказваючы на тварах спешку, занятасць і шкадаванне. Выступ не клеіўся, я некалькі разоў збівалася, але не бачыла нават профілю выкладчыка, а толькі сівую патыліцу. Мне паставілі «выдатна» таму, што яно ўжо стаяла як папярэдняя адзнака куратара. Я вярнулася на сваё месца ― даслухваць апошнюю працу.

І нечаканы падарунак ― яна была прысвечаная ваеннай прозе Васіля Быкава! Я зусім забылася на сваю плітку. Можа быць, гэта адлюстравалася на маім твары, бо калі аднакурсніца расказвала, яна глядзела мне ў вочы. Але амаль тут жа нас перапыніў голас дацэнта, захрыпеўшы гучна і абурана:

― Пачакайце-пачакайце. Нешта я не зразумею. З кім вы ўзгаднялі гэтую тэму?

― Навуковы кіраўнік, ― студэнтка назвала імя і загаварыла паспешліва, ― якога мне прызначылі, ― запрошаны выкладчык, не нашага ўніверсітэта. Ён з’яўляецца рэдка, і мне не ўдалося яго знайсці. Я выбрала тэму сама. Напісала і пакінула на кафедры. Два тыдні таму. Няўжо ён не паспеў праверыць?

― Я не бачу ў тэксце ніякіх пазнак, ― голас дацэнта счарсцвеў. ― І на тытульным лісце адсутнічае адзнака. Вы ведаеце, што на ўзгадненне тэмы курсавой трэба пісаць заяву? І як мне вам верыць, што вы прынеслі за два тыдні?

Студэнтка разгубілася. Я пачала разумець, у чым соль.

― Ну… я не ведаю. Можа, у метадыста спытаць?

― «Ну!» «Ну!» Вы за чатыры гады не маглі пазбавіцца ад слоў-паразітаў?

― Прабачце.

― Вы нікуды не ўладкуецеся з такой мовай. За што вам дыплом увогуле выдаваць?

― Даруйце, ― умяшалася я, ― але словы-паразіты былі і ў іншых выступоўцаў.

― Прынесла нейкую працу, яна нідзе не значыцца, нікім не праверана…

― А хіба кіраўнік не мусіў з’явіцца хаця б на абароне? ― спыталі з аўдыторыі.

― Што вы мне загадаеце з ёй рабіць? Мне самому адзнаку ставіць? ― Ён трос рукой, сціскаючы аркушы ― і тыя сагнуліся, пераламіўшыся. ― На якіх падставах?