Кацярына Оаро - Сарочае радыё

Людзі гэтыя прачыналіся каля паловы на восьмую, рэзка садзіліся на ложку, спакойна сцягвалі павязку з вачэй, ішлі ў душ, мудрагеліста закручвалі дрэды, ставілі чайнікі, выкладвалі тварог на сподак, закурвалі, уключалі музыку, разміналі голас, раніліся голячыся, цалавалі каханых, думалі: «Што ж сёння будзе?», шапацелі газетай, правяралі пошту, слізгалі пяткай па лыжцы для абутку, бразгалі дзвярыма і прыязджалі ў рэдакцыю.

Потым увесь дзень працавалі і прыслухоўваліся, як да навальніцы, як разыходзіцца па сайтах тое, што яны замералі і запісалі. Як абмяркоўваюць іх рэпартаж і ляцяць у іх першыя паклёпныя стрэлы.

Уся гэтая гісторыя здаралася са мной упершыню ― і мае нервы скакалі лявоніху на вуголлі. Калі ў інтэрнэце дзяліліся спасылкамі, прасілі сяброў не хадзіць на плошчу і патрабаваць невядома ў каго перакласці плітку, я радавалася, ганарылася, верыла, як школьніца, у лепшае.

Але былі і скептыкі, у асноўным мужчыны, ― яны рэзка і нецэнзурна ўскрыквалі. Без стомы назалялі яны з’едлівасцю з недарэчнымі памылкамі: «Да они соченили коментарии! И составили документы в фоташопе!» Я нервова круцілася на крэсле. «А как же печать?» ― пісала я ім са спехам створанага акаўнта, эмацыйна жэстыкулюючы, перад тым, як набраць каментар. «А галасы ў аўдыёрэпартажы?» «А фатаграфія дазіметра на плошчы?» Непрымірэнчыя і ўпартыя адказы-нападкі ішлі кулямётнай чаргой. Сэрца маё зусім упала, калі пачалі страляць беларускай мовай. Мае аргументы не пераконвалі, і здавалася, што я гуляю ў тэніс, але па той бок сеткі нікога няма.

Праз паўгадзіны гэтай знясільваючай гульні і я, і мае праціўнікі аціхлі. Выцершы слёзы, я ўвайшла ў рэдактарскую.

Лічбы зіхацелі і бегалі на твары Улада ― ён сказаў мне, колькі чалавек ужо прачыталі навіну.

― Напэўна, дазіметр памыліўся.

Ён маўчаў, чакаў.

― …Мне падаецца, што я хлушу. Бо ніхто не верыць. Я адказваю, што…

― Не адказвай.

― Але яны кажуць, што мы ўсё выдумалі, ― я расплакалася.

― Плятуць з дуба вецце. Аля, гэта ўжо не твая адказнасць. Не ўвязвайся ў спрэчкі. Мы журналісты, мы даем факты. А што людзі з імі робяць, слухаюць ці затыкаюць вушы, ― гэта людзі самі вырашаюць. Трэба паважаць чужыя меркаванні.

― Крыўдна.

― Эй…

― Што?

― За кдбшнікаў крыўдна? Ім за гэта плацяць, ну, хіба ты не разумееш? Іх нават па айпішніках відаць. Паглядзі, яны праколваюцца, ― і ён пачаў тлумачыць мне, як яны «праколваюцца».

Нейкая дурата, і спустошанасць, і абнадзеенасць, і жудасць ― усё разам. І ўсё-ткі рэдактар дадаў мне сіл, я пайшла ўдзячная яму. Тэлефанаваць, задаваць пытанні, усміхацца, а пасля зноў ездзіць з Паленавым і вымяраць радыяцыйны фон на іншых плошчах.

Увечары я глядзела спектакль у Купалаўскім і то паглыблялася ў п’есу, забываючыся на ўзрушэнні таго дня, то вынырвала з яе ― і ўсё мне тады здавалася хлуснёй і непатрэбным упрыгажэнствам. У антракце я нечакана пачула, як мужчынскі голас з задняга раду пераказвае мой рэпартаж. Ён нібыта трос яго за ногі, галавой уніз, не заўважаючы, як высыпаюцца з яго ўсе дэталі. Каб уразіць дзяўчыну, мужчына ўсё перабольшыў ― плітка «зафаніла» ў два разы мацней. Я ледзь стрымлівалася, каб не павярнуцца, і мая патыліца гатовая была загаварыць. А спадарожніца засталася абыякавай да аповеду ― і тады той жа голас кінуў: «Наогул, будматэрыялы заўсёды выпраменьваюць, гэта нармальна…»

Слёзы падступілі да горла. Па спіне бегалі мурашкі ад думкі, што ўсе тут ведаюць мяне і мой псеўданім, глядзяць з дакорам, сумняваюцца, не вераць і вінавацяць. Погляд выхопліваў самыя непрыкметныя шэрыя пінжакі, і я думала: «Гэты?», «Гэты?», «Гэты чытаў і не паверыў?»

Хацелася стаць ля цэнтральнага ўваходу ў партэр і даваць кожнаму гледачу праграмку, у якой было б напісана: «Гэта праўда. Мы не хлусілі. Гэта праўда». Замест роляў былі б нашыя псеўданімы, а насупраць ― імёны.

Я згадала, як Мацвіеня неяк прапанаваў выпусціць паштоўкі з лагатыпам нашага радыё. На іх былі б усе супрацоўнікі рэдакцыі без вопраткі, са смелымі поглядамі проста ў камеру. І подпіс: «Нам няма чаго хаваць».

Пачаўся другі акт, патушылі святло, і я знікла ад чужых вачэй у аксамітавым барвовым крэсле.

Пасля спектакля я вярнулася дамоў. Паліна з Алесем купілі вялікі крэмавы торт і ад ганка пачалі віншаваць мяне з сенсацыйным рэпартажам. Казалі, што іх калегі абмяркоўваюць маю навіну, што інтэрнэт цытуе нашае радыё і што гэта сапраўдная журналістыка, на якую я дарма нядаўна нагаворвала.